به گزارش خبرنگار مهر، جوادی یگانه در ابتدای مراسم در پاسخ به این پرسش مجری که چرا در مقایسه با "ادبیات جنگ غرب" رمان دفاع مقدس خوب کمتر داریم گفت: آنقدر این جمله را برخی تکرار کرده‌اند که ناخودآگاه آن را پذیرفته‌ایم. طرح این قبیل سئوالات درست نیست. چرا که تجربه عمومی جامعه ایران از جنگ در مقایسه با تجربه غربی‌ها از جنگ جهانی اول و دوم تفاوت دارد. بنابراین انتظار اینکه ادبیات دفاع مقدس شبیه ادبیات جنگ در غرب باشد انتظار غلطی است.
وی با اشاره به وقایع جنگ جهانی در غرب و تفاوت آن با جنگ تحمیلی در ایران افزود: تجربه‌ای که کشورهای غربی از جنگ شهری داشتند ما ایرانی‌ها نداشته‌ایم، تعداد افراد درگیر در دفاع مقدس زیاد نبود و جنگ تنها به بخشی از مرزهای غربی محدود شده بود و افراد مختلف جامعه ما تجربه مستقیمی از جنگ نداشتند.
یگانه: ادبیات دفاع مقدس وضعیت خوبی دارد
یگانه با بیان اینکه ادبیات خوبی داریم، خاطرنشان کرد: اگر انتقادی درباره ادبیات دفاع مقدس مطرح می‌شود مربوط به بحث آسیب‌شناسی این حوزه است. ادبیات دفاع مقدس وضعیت خوبی دارد. بنابراین نسبت به این پیش‌فرض که ادبیات مقاومت ناکارآمد است تردید دارم.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به انتقادهایی درباره کمبود مخاطب ادبیات دفاع مقدس گفت: من فکر نمی‌کنم وضع ادبیات دفاع مقدس بد باشد. اقبال و عطش نسبت به کتابخوانی در کشور ما بالا است، ولی چون هیچ نظرسنجی دقیقی در این باره وجود ندارد در اثر شدت القائات برخی تصور غلطی در این زمینه دارند.
وی در ادامه با بیان اینکه ادبیات دفاع مقدس دوره طلایی ادبیات را می‌سازد تصریح کرد: قبل از انقلاب برخی از نویسندگان به بازرسان کتاب نزدیک بودند، اما پس از انقلاب به دلیل اینکه بازرسان کتاب به دلخواه آنها رفتار نمی‌کنند اینگونه القا می‌کنند که ممیزی‌ها وضعیت بدی را برای ادبیات رقم زده است. به همین دلیل آثار ادبی موفقی خلق نمی‌شود.
امیرخانی: امروز بزرگترین شکاف فرهنگی میان مردم و دولت ایجاد شده است
رضا امیرخانی نویسنده رمان "من او" در ابتدا ضمن مقایسه ادبیات انقلاب با ادبیات دفاع مقدس گفت: تفاوتی ماهوی میان ادبیات جنگ و انقلاب وجود دارد؛ انقلاب ما به شدت مردمی است. در حالی که دفاع مقدس ما آنقدر مردمی نیست. تعبیر من از دفاع مقدس جنگ داوطلبانه است. در انقلاب همه مردم به نوعی درگیر بودند. بنابراین هیچکس به حرف مکتوب احساس نیاز نمی‌کرد.
وی ادامه داد: اما در جنگ به دلیل اینکه همه مردم شرکت نداشتند علاقه زیادی به ناگفته‌ها وجود دارد؛ بنابراین نویسندگانی مثل احمد دهقان و محمدرضا بایرامی پس از پایان جنگ احساس کردند باید ناگفته‌ها را برای کسانی که وقایع را نشنیده‌اند بنویسند.
امیرخانی خاطرنشان کرد: دفاع مقدس نویسنده آفرید ولی انقلاب مردمی بود و نویسندگان حرف تازه برای مردم نداشتند. اگر امروز احساس می‌شود باید درباره انقلاب نوشت، به این دلیل است که نسل آینده وقایع انقلاب را فراموش نکنند.
این نویسنده در ادامه یادآور شد: در دهه سوم انقلاب ادبیات انقلاب نسبتش را با مردم روشن می‌سازد. در حالی که این اتفاق به دلیل اینکه زیرساخت‌ها مشخص نبود در دهه اول انقلاب اتفاق نیفتاد.
وی درباره سیاست‌های فرهنگی ارشاد گفت: امروز بزرگترین شکاف فرهنگی میان مردم و دولت ایجاد شده است. نویسندگان ادبیات انقلاب ارتباط خود را با مردم حفظ کردند در حالی که فاصله میان هنر انقلاب و دولت به بالاترین حد رسیده است.
امیرخانی افزود: امروز نویسندگان جریان‌های موازی موفق به انتشار آثار خود می‌شوند در حالی که کسانی که در حوزه ادبیات انقلاب می‌نویسند در غریبند. بزرگترین منتقدان ادبیات نزدیکان به دولت هستند و این مهمترین خطری است که ادبیات انقلاب را تهدید می‌کند. اگر انتقاد می‌کنیم به این دلیل است که انقلابی‌تر از مسئولان فرهنگی هستیم و دلمان به حال انقلاب می‌سوزد.
دهقان: نباید از ادبیات دفاع مقدس انتظار مانیفست اخلاقی داشت
دهقان دیگر سخنران این نشست گفت: در نگاه به ادبیات دفاع مقدس عادت کرده‌ایم "کوچکی‌ها" را بزرگ بپنداریم و "بزرگی‌ها" را کوچک. در جنگ تحمیلی 183 هزار نفر شهید شدند، در حالی که تعداد کشته‌های جنگ جهانی دوم به میلیون‌ها تن می‌رسید. بنابراین نمی‌توانیم ادبیات دفاع مقدس را با ادبیات جنگ در غرب مقایسه کنیم.
وی با بیان اینکه امروز نویسندگان به اتفاقات درونی جنگ کمتر توجه می‌کنند افزود: خیلی از مخاطبان از ادبیات دفاع مقدس انتظار صدور مانیفست اخلاقی دارند و مرتب می‌پرسند "آیا رمان می‌تواند این تعهد را به دوش بکشد؟" در حالی که به ریزه‌کاری هنری کمتر توجه می‌کنند. به همین دلیل ادبیاتی که همگان انتظار دارند خلق نمی‌شود.
این نویسنده تصریح کرد: درباره ابعاد دفاع مقدس هیچ کار بزرگی انجام نشده و دفاع مقدس نتوانسته ادبیاتی را به وجود بیاورد که پشتوانه ادبیات آینده انقلاب باشد. پایه اساسی ادبیات اعتراف است و این اتفاق در ادبیات ما کمتر رخ داده و هیچکس از خود نمی‌پرسد چرا در حوزه ادبیات اعتراف‌نامه نداریم.
بایرامی: نویسندگان وارد حاشیه نشوند
بایرامی در ادامه مراسم گفت: اغلب ما ایرانی‌ها به حواشی آنقدر اهمیت می‌دهیم که متن گم می‌شود. درباره ادبیات دفاع مقدس هم حاشیه‌ها پررنگتر هستند. کاری که نویسندگان ما می‌توانند انجام دهند این است که کمتر وارد حاشیه شوند، چرا که در این موارد بهتر می‌توانند به آفرینش ادبی بپردازند. قطعا بهترین اثر نویسندگان دفاع مقدس مثل امیرخانی و دهقان درباره دفاع مقدس است.
فردی: ادبیات مردمی ما جوان، اما چشمگیر است
فردی دبیر جایزه ادبی شهید غنی‌پور هم تصریح کرد: ما نباید ادبیات دفاع مقدس را از کل ادبیات جدا کنیم. اگر ادبیات دفاع مقدس ضعیف است در سایر حوزه‌های ادبی نیز پیشرفتی نکرده‌ایم. ادبیات انقلاب 30 سال است متولد شده و آنچه قبل از این 30 سال پدید آمده است ربطی به مردم و ادبیات اصیل ندارد.
فردی در ادامه خاطرنشان کرد: 30 سال از منظر تاریخی عمر کمی برای ادبیات محسوب می‌شود. به همین دلیل آثاری که در این حوزه پدید آمده چشمگیر است و ما باید بر خود ببالیم که در این مدت کوتاه این همه آثار ادبی در حوزه انقلاب خلق کرده‌ایم.
نظر شما