به گزارش خبرنگار مهر، صنعت و فناوری هوا فضا به دلیل ویژگیها و کاربردهای خاص و منحصر به فرد از جمله فناوریهای ارزشمند و مهم به شمار می روند به طوری که معمولا پیشرفته ترین محصولات و فناوریها ابتدا در این حوزه تولید شده سپس در سایر حوزه های فناوری مورد استفاده قرار می گیرند. در این میان یکی از مقوله هایی که در صنعت فضانوردی اهمیت ویژه و بسزایی دارد ماهواره ها و یا همان قمرهای مصنوعی است که به دور زمین درحال چرخش هستند.
ایده استفاده از ماهواره ها برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم توسط آرتورسی کلارک (Arthur C Clarke) دانشمند، ریاضیدان و نویسنده انگلیسی بر سر زبانها افتاد. او پیشنهاد داد یک ماهواره ارتباطی در مدار ژئوسنکرون زمین (Geostationary orbit) قرار گیرد تا توانایی پوشش سیگنالهای رادیویی و تلویزیونی را برای 40 درصد سطح زمین داشته باشد. این ایده سبب شد تا امروزه محققان به دانش فنی ساخت ماهواره های متعدد در حوزه های ارتباطی، هواشناسی، هدایت و ناوبری، تحقیقاتی، نظامی و ماهواره های شناسایی دست یابند.
محققان کشور ما نیز در سالهای اخیر اقداماتی در زمینه ساخت و طراحی ماهواره انجام دادند تا جمهوری اسلامی ایران در زمره معدود کشورهای صاحب فناوری فضایی قرار گیرد. تلاش چند ساله محققان کشورمان با طراحی و ساخت ماهواره بومی "امید" به جهانیان ثابت کرد ایران در حوزه علوم فضایی توانایی فراوانی دارد که "امیدگ تنها بخشی از این توانایی است.
ماهواره امید در مدار زمین قرار گرفت و انجام ماموریتهایی چون تعیین مشخصات مداری ماهواره پس از جدایش از ماهواره بر، تله متری مشخصات زیرسامانه های ماهواره (ارسال اطلاعات داخلی ماهواره به ایستگاه زمینی) برای بررسی وضعیت ماهواره و ارسال فرمان از ایستگاه زمینی را با موفقیت به انجام رساند.
طراحی و ساخت این ماهواره از 15 اسفند ماه سال 1384 توسط محققان کشور آغاز شد. این پروژه در راستای بومی سازی صنعت ماهواره، شناسایی ظرفیتهای موجود در زمینه تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره، ایجاد بستر فعالیتهای فضایی در شرکتهای خصوصی و ایجاد فضای عملیاتی ساخت دنبال شد.
فناوریهای کلیدی در این پروژه شامل تولید قطعات الکترونیکی ماهواره، تولید فرستنده و گیرنده فضایی، فناوری QSM به عنوان فناوری حساس سازه ای در ماهواره، فناوری TVT به عنوان فناوری حساس طراحی حرارتی ماهواره، تستهای محیطی فضایی، فناوری Ranging، فناوری شبیه سازی پرواز ماهواره، مهندسی سامانه فضایی به صورت کاملا بومی، تعیین دوره تناوب و زمان طلوع ماهواره با دقت بالا، ارتباط تله متری و تله "کامند" با ماهواره و تهیه نرم افزارهای گزارش گیری برای تحلیل اطلاعات تله متری است.
با نهایی شدن طراحی و ساخت این فناوریها مراحل آزمایشهای مختلف برای ارزیابی بخشهای مختلف و اعمال اصلاحات مورد نیاز در طراحیها انجام شد. در این مرحله کلیه اشکالات و اصلاحات طراحی اولیه مشخص و مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به آخرین اصلاحات انجام شده اقدام به ساخت نمونه مهندسی ماهواره شد. در این شبیه سازی قرار بود یک نمونه کامل ماهواره از لحاظ مشخصات فیزیکی و عملکردی ساخته شود که با توجه به عدم تجربه قبلی در خصوص انجام تستهای مورد نیاز یک محصول فضایی، تلاشهای ارزشمندی در خصوص شناسایی و تجهیز امکانات داخلی برای انجام چنین تستهایی صورت گرفت و با اجرای این مرحله، محققان توانستند شرایط کار را برای ساخت نمونه های پروازی دیگر هموار سازند.
این تلاشها تا سال 86 ادامه داشت که با خاتمه یافتن آن در بهمن ماه سال 86 از دستاوردهای هوا فضا شامل ساخت ماهواره ایرانی امید، ایستگاههای زمینی و پایگاه پرتاب فضایی بومی جمهوری اسلامی ایران با حضور رئیس جمهور رونمایی شد و ضمن آن اولین سامانه ماهواره ای فضایی کشور (ماهواره امید) به فضا پرتاب شد به گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران جز 11 کشور دارنده فناوری فضایی قرار گرفت.
این پرتاب آزمایشی بازتابهایی در محافل خبری ایجاد کرد به طوری که واشنگتن پست ضمن ارائه گزارشی از توانمندنی محققان و نخبگان ایرانی در ساخت ماهواره، اعلام کرد:"ماهواره امید نخستین ماهواره تحقیقاتی بومی در ایران است که با توجه به این موفقیت، پیش بینی می شود تا ماه مارس سال 2009 استقرار آن در فضا کامل شود."
در این پرتاب آزمایشی نقایص سامانه مشخص شد که با اتخاذ تمهیداتی برای رفع آن و انجام تستهای محیطی شامل لرزه های ناشی از موشک حامل و تغییرات دمایی بسیار زیاد در مدار زمین و شرایط خلا، اولین ماهواره بومی جمهوری اسلامی ایران آماده پرتاب شد و در نهایت در 11 بهمن ماه 1387 ماهواره ملی امید با دستور محمود احمدی نژاد رئیس جمهور با موفقیت به فضا پرتاب و توسط ماهواره بر سفیر 2 که به صورت کاملا بومی در کشور طراحی و ساخته شده است، درمدار زمین قرار گرفت.
این ماهواره ازنوع ماهواره سبک است که با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و تله متری مشخصات زیرسامانه ها در مدار زمین قرار گرفت که هر 24 ساعت 15 بار به دور زمین می چرخد و در هر دور، دو بار به وسیله ایستگاههای زمینی دورسنجی و بردسنجی کنترل و هدایت می شود. این ماهواره ملی با دو باند فرکانسی و هشت آنتن، اطلاعات را به زمین ارسال و از زمین دریافت می کند. همچنین ماهواره بر سفیر 2 نیز به عنوان پرتابگری دقیق و هدایت پذیر قادر است ماهواره های سبک را تا ماورا جو پرتاب و در مدار پیش بینی شده قرار دهد.
اجرای پروژه امید باعث شد تا کشور به دانش فنی ساخت زیرسامانه های فضایی چون عملیاتی ساخت و تست ماهواره و ایستگاه های زمینی در تعامل با موشک حامل داخلی و طراحی و ساخت اولین ایستگاه کنترل و هدایت ماهواره ها در سطح کشور دست یابد
دستیابی به دانش طراحی سیستمهای ردگیری ماهواره، طراحی نرم افزارهای مونیتورینگ و کنترل ماهواره، طراحی نرم افزارهای پردازش کدینگ و رمزگذاری داده های تله متری، تله کامند، طراحی نرم افزارهای جستجوگر ماهواره (رنجینگ، داپلر، تک ایستگاهی)، کسب تجربه ارتباط مخابراتی بین تجهیزات ایستگاه زمینی و تجهیزات ماهواره، کسب تجربه ردگیری و دریافت سیگنال از ماهواره های عملیاتی توسط ایستگاه زمینی بومی از دیگر دستاوردهای اجرای پروژه ماهواره بومی امید است.
نظر شما