عماد افروغ در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نامگذاری سال 88 از سوی رهبری معظم انقلاب تحت عنوان "اصلاح الگوی مصرف" گفت: در تشریح نسبت اخلاق با اقتصاد به مقوله "قناعت" می رسیم. قناعت به عنوان یک فعل اخلاقی می تواند بر روی اقتصاد و رشد اقتصادی کشور اثرگذار باشد.
اصلاح الگوی مصرف ترجمانی از مفهوم قناعت است
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان این اعتقاد که الگوی مصرف باید با قناعت سازگار باشد، افزود: مقام معظم رهبری امسال را تقریبا به گونه ای قناعت نامگذاری کردند. اصلاح الگوی مصرف ترجمانی از مفهوم قناعت است که به نظر می رسد این مفهوم باید در یک زمینه کلان مطرح شود و آن زمینه کلان به بازتاب ارزشهای اخلاقی بر اقتصاد بازمی گردد.
|
باید این مفهوم را در سطح کلان دید یعنی نباید آن را در سطح مسائل جزئی آورد اما می دانم که برخی مسئولین آن را به سمت مسائل جزئی و صرفه جویی های مستعمل و مصطلح خواهند برد |
افروغ در پیوند "تقدم ارزشی نسبت به تقدم رتبی" با مبحث "اصلاح الگوی مصرف و قناعت" به مهر گفت: سایه تقدم ارزشی بر تقدم رتبی باید مشروط باشد یعنی به هر شیوه ای نمی توانیم حکومت تشکیل دهیم و با تمسک به هر ابزاری نمی توانیم حفظ حکومت کنیم و توسعه اقتصادی داشته باشیم.
عماد افروغ: نگرانم اصلاح الگوی مصرف دستاویز سیاستهای خرد و صرفه جوییهای مصطلح شود
وی افزود: درست است که ارزش مقدماتی با امنیت، حکومت، اقتصاد و رفاه است اما اینها مقدمه ای برای تحقق ارزشهای متعالی و بسط معنویات و اخلاقیات در جامعه هستند. اگر این را متوجه باشیم آنگاه فهم بهتری از انقلاب به دست آورده و به هر طریقی نمی توان دست به هر سیاستی زد.
|
نگرانم "اصلاح الگوی مصرف" که می تواند در سطح کلان تعریف و بازتاب کلانی نیز داشته باشد و تحولات عظیمی را در "دهه پیشرفت و عدالت" برای کشور رقم بزند، دستاویز یک سری سیاستهای جزئی و خرد قرار گیرد و از سطح نظری آن غفلت شود |
"قناعت" تجلی نگاه اخلاقی به اقتصاد است
این پژوهشگر و فعال سیاسی ادامه داد: تفسیر من این است که سالها از این نگاه کلان (از پیوند اخلاق با اقتصاد و از پیوند اخلاق با سیاست) محروم شده ایم و به نام جمهوری اسلامی دچار اقتصاد زدگی و سیاست زدگی شده ایم. تفسیرم از صحبتهای مقام معظم رهبری این است که باید از این نگاه اقتصاد زده و سیاست زده خارج شویم و نگاه اخلاقی به مقولات داشته باشیم. یکی از تجلیات نگاه اخلاقی به اقتصاد، مفهوم با فضیلتی به نام قناعت است.
|
خیلی ها جایگاه اخلاق را متوجه نشده و فضیلتی را برای اخلاق و ارزشهای اخلاقی از جمله قناعت و بازتاب آن بر اقتصاد قائل نیستند |
عماد افروغ درباره پیوند "نگاه کلان نگر و اخلاقی به اصلاح الگوی مصرف" و اهداف نظام جمهوری اسلامی به مهر گفت: هدف غایی نظام جمهوری اسلامی ایران، اخلاقی و معنوی است که باید بر روی اهداف مقدماتی نظام اعم از سیاستهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نظام نیز بازتاب داشته باشد. امنیت و رفاه اقتصادی تقدم رتبی دارند اما نباید فراموش کنیم که اینها ارزش وسیله ای دارند. تقدم ارزشی و ارزش غایی در جای دیگری تعریف می شود. در قانون اساسی نیز ذکر شده که اقتصاد وسیله است و هدف چیز دیگری است.
این عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه "نسبت هدف غایی (تقدم ارزشی) با ارزشهای وسیله ای (تقدم رتبی) صرفا یک نسبت زمانی نیست" گفت: نمی توان به هر طریق و شیوه ای که شده امنیت و رفاه اقتصادی تامین شود و بعد به ارزشهای متعالی توجه شود. بلکه به دلیل تقدمی که ارزشهای غایی نظام دارند حق نداریم به هر شیوه ای امنیت و اقتصاد خود را سامان دهیم.
|
با وجود اینکه امنیت و رفاه اقتصادی دارای تقدم رتبی هستند اما چون تقدم ارزشی ندارند لذا دستمان باز نیست که به هر شیوه ای حکومت تشکیل دهیم یا اینکه بخواهیم به هر شیوه ای که شده حکومت را حفظ کنیم و اقتصاد را سامان دهیم |
افروغ در ادامه به مهر گفت: اگر به سازمان تجارت جهانی پیوسته بودیم امروز بحران سرمایه داری گریبانمان را بیشتر می گرفت. از یک طرف وقتی سرمایه داری با بحران روبرو می شود همه مسئولان پایکوبی می کنند اما از طرف دیگر تا چندی پیش می خواستند به سازمان تجارت جهانی بپیوندند! این وضعیت را "شتر سواریهای دولا دولا" می گوییم. این نشان می دهد که فرق بین تقدم ارزشی و تقدم رتبی را هنوز متوجه نشده ایم.
عماد افروغ که در این گفتگو با پیش کشیدن "تقدم ارزشی" و "تقدم رتبی" در صدد تبیین نقش اخلاق بر اقتصاد بود به مهر گفت: چون تقدم ارزشی با اخلاق است لذا اخلاقیات باید بر اقتصاد بازتاب داشته باشد و تاثیرش مشروط باشد. یکی از تجلیات این بازتاب به این امر بازمی گردد که ما نمی توانیم از هر وسیله ای برای ساماندهی اقتصادی کشور استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه "مهم ترین فعل اخلاقی که می تواند بر روی اقتصاد مشروط باشد، ارزش و فضیلتی به نام قناعت است." افزود: اگر "قناعت" در دستور کار قرار دهیم هم زمینه ای برای رشد اقتصادی ایجاد کرده و هم یک فعل اخلاقی را پاس داشته ایم.
"قناعت" زمینه رشد اقتصادی است
وی با بیان اینکه "قناعت" زمینه رشد اقتصادی است، گفت: در غرب نیز چنین بوده است. یک جامعه شناس معروف آلمانی معتقد است که سرمایه داری ریشه در فضیلتی به نام کار و ارزشی با نام قناعت داشته است. یعنی مردم به دست نمی آوردند که مصرف کنند بلکه به دست می آوردند که سرمایه گذاری کنند.
افروغ در پایان این گفتگو تاکید کرد: "اصلاح الگوی مصرف" بحثی سابقه دار است و در تجربه غرب نیز می توان آن را ملاحظه کرد. البته این به معنای آن نیست که غرب الگوی ماست بلکه درغرب نیز بنا به ادعای یکی از جامعه شناسان غربی "کار، فضیلت است" و "قناعت، ارزش والایی دارد".
گروه حوزه و دانشگاه خبرگزاری مهر در سلسله گفتگوهایی دیدگاه اعضای هیئت علمی در زمینه اصلاح الگوی مصرف را منعکس می کند. پیش از این گفتگو با دکتر فرهاد رهبر نیز منتشر شده بود و در روزهای آتی نیز سایر گفتگوها با صاحبنظران دانشگاهی منتشر خواهد شد.
نظر شما