دکتر کارینا جهانی رئیس بخش زبانهای فارسی دانشگاه آپسالای سوئد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب که زبان فارسی زبانی زایاست گفت: اصولا زبانهای هندواروپایی که فارسی نیز جز آنها قلمداد می‌شود امکانات زیادی برای واژه‌سازی دارند و این ویژگی تنها مختص به این زبانها نیست و هر زبانی امکاناتی ویژه دارد که باید از آن استفاده کرد.
وی افزود: مثلا زبان نروژی راه کلمه سازی را انتخاب کرده و برای پدیده‌های جدید کلمه ساخته‌است، اما سوئدیها کلمات وارداتی را گرفته و خودی کرده‌اند. بنابراین هر زبانی زایاست اما امکانات آن به آکادمیها و کسانی بستگی دارد که در فرهنگستانها فعالیت می‌کنند.
فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی درست عمل نمی‌کند
جهانی خاطرنشان کرد: در ایران فرهنگستان زبان راه درستی را در پیش نگرفته است. مثلا برای واژه "موس" کلمه "موشواره" را انتخاب کرده که این واژه در میان مردم جا نمی‌افتد. جا افتادن یک واژه تازه بستگی به قدرت فرهنگستان در واژه‌سازی دارد.
وی افزود: به طور مثال گاهی فرهنگستان واژه "رایانه" را می‌سازد که به دلیل استفاده روزنامه‌ها در ایران جا می‌افتد و به کار هم گرفته می‌شود اما بعضی واژه‌ها به دلایلی از جمله طولانی بودن جا نمی‌افتد.
این استاد زبانشناسی گویش بلوچی در ادامه با بیان اینکه اصطلاحات خارجی وارد شده به یک زبان تهدید تلقی نمی‌شود اظهار داشت: نباید ترسی از ورود واژه‌های خارجی به زبان فارسی داشته‌باشیم و تلاش کنیم برای هر کلمه‌ای که وارد زبان می‌شود واژه‌سازی کنیم. حتی برخی به اشتباه می‌گویند باید برای همه اصطلاحات خارجی را از فارسی بیرون کرد، اما اگر قرار باشد کلمات عربی را از فارسی بیرون کنیم نصف زبان از بین می‌رود.
وی اذعان کرد: ورود اصطلاحات خارجی تهدیدی برای زبان تلقی نمی‌شود مگر اینکه هجوم این اصطلاحات موجب هضم زبان شود یا مثلا آموزش عالی در ایران به زبان انگلیسی انجام شود. در آن شرایط زبان به خطر می‌افتد.
لزوم توجه به زبانهای بومی در ایران
وی در ادامه با اشاره به بی‌توجهی به زبانهای بومی در ایران تصریح کرد: ایران بهشت زبانشناسان تاریخی است و زبانها و گویشهای بومی زیادی درآن وجود دارد که منابع خوبی برای پژوهشهای زبان شناسان است، اما متاسفانه تاکنون توجهی به این میراث فرهنگی عظیم نشده است. اگر این بی توجهی به این شکل ادامه پیدا کند نسل جوان امروز آخرین نسلی خواهند بود که زبانهایی بومی را می‌دانند.
جهانی یادآور شد: اگر یک زبان در ایران به زبانهای دیگر مسلط شود مطمئن باشید که روزی زبان انگلیسی نیز بر فارسی حکمفرما خواهد شد. بنابراین باید به این زبانهای بومی اهمیت زیادی بدهیم. به عنوان مثال اگر به ترکی لاری، گیلکی و بلوچی اهمیت داده نشود به زبان فارسی هم توجه نخواهد شد.
این استاد دانشگاه آپسالای سوئد در ادامه اظهار داشت: در ایران اصلا تحقیقی روی زبانهای محلی نشده است و حتی برخی به اشتباه رواج این زبانها را تهدیدی برای فارسی محسوب می‌کنند در حالی که زبانهای محلی پشتوانه‌ای برای زبان فارسی است و زبانشناسان می‌توانند از گنجینه لغوی این زبانها برای توسعه زبان فارسی استفاده کنند.
تسلط بر دو زبان یک توانایی محسوب می‌شود
وی با بیان اینکه تسلط بر دو زبان توانایی محسوب می‌شود تصریح کرد: در برخی از مناطق ایران همچون آذربایجان، کردستان، گیلان، بلوچستان و لرستان مردم به دو زبان تسلط دارند و این نکته می‌تواند به غنای واژاگانی زبان فارسی کمک کند.
وی درباره نحوه آموزش زبانهای بومی به کودکان در این مناطق گفت: زبانهای محلی را باید در همان محیط خانواده و از همان دوران نوزادی به کودکان آموخت و زبان فارسی را کم کم وارد میدان زبانی کودک کرد.
این زبانشناس در پایان گفت: خیلی از افرادی که دو زبانه هستند می‌ترسند که اگر کودکانشان زبان بومی منطقه خود را یاد بگیرند در تکلم به زبان فارسی لهجه داشته باشند و این در حالی است که آنها امکانات و توانایی ویژه خود را از کودکانشان دریغ می‌کنند.
نظر شما