گزارش مهر از پیشرفتهای علمی کشور در حوزه فناوری هسته ای

به گزارش خبرنگار مهر، فعالیتهای هسته ای ایران از سال 1335 تحت عنوان "مرکز اتمی دانشگاه تهران" با آغاز به کار راکتور 5 مگاواتی تهران شروع شد. در این سال سازمان انرژی اتمی ایران (A.E.O.I) به منظور تولید 23 هزار مگاوات برق هسته ای و توسعه علوم و فنون هسته ای ایجاد و متعهد به ساخت 4 نیروگاه هسته ای در بوشهر و دارخوین، 4 نیروگاه در اصفهان و استان مرکزی و ایجاد چندین نیروگاه و تاسیسات هسته ای در مکانهای مختلف کشور شد.

متعاقب آن ایران در سال 1958 به عضویت آژانس بین المللی انرژی اتمی (I.A.E.A) درآمد و در سال 1968 پیمان عدم تکثیر سلاح های هسته ای (N.P.T) را پذیرفت و در سال 1970 آن را در مجلس شورای ملی به تصویب رساند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران پروژه راکتور اتمی بوشهر متوقف شد و به دلیل دگرگونهای سالهای اولیه انقلاب از جمله جنگ ایران و عراق، کارشکنی کشورهای غربی آغاز شد که از آن جمله می توان از کارشکنی شرکت آلمانی (K.V.O) به عنوان پیمانکار این پروژه اشاره کرد. هنگامی که تنها 15 درصد پروژه باقی مانده بود این شرکت از ادامه کار سر باز زد.

عدم تمایل کشورهای صاحب تکنولوژی برای انتقال آن و لزوم خودکفایی نسبی و کسب تکنولوژی هسته ای باعث شد تا مطالعات گسترده و کاربردی به منظور فراهم آوردن زیربنای فنی و علمی در کشور آغاز شود. از این رو از سال 1361 سازمان انرژی هسته ای فعالیتهای تحقیقاتی خود را بر فناوری هسته ای و تولید برق متمرکز کرد . همچنین طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی حدود 20 هزار مگاوات برق مورد نیاز کشور می بایست از طریق نیروگاه هسته ای تامین شود.

عملیات اجرایی واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر از سال 1374 با همکاری کشور روسیه آغاز شد. به دنبال این اقدام در اواخر سال 1376 شورای فناوریهای پیشرفته تشکیل شد و در این شورا تصمیم گرفته شد که علاوه بر پروژه نیروگاه بوشهر، نیروگاههای دیگری نیز ساخته و راه اندازی شود و در عین حال بخشی از سوخت نیروگاههای هسته ای را نیز خود تامین کند. دغدغه اصلی مسئولان امر این بود که بدون فاز اول تولید سوخت هسته ای یعنی پروژه UCF عملا تاسیسات غنی سازی نیز بی فایده خواهد بود.

بنابراین در سال 1379 مراحل اجرایی پروژه ی UCF آغاز و در طول 4 سال فعالیتهای تولید UCF توسط محققان جوان کشور انجام شد و در نهایت در آوریل 2006 (اردیبهشت 1385) ایران اعلام کرد که موفق به غنی سازی اورانیوم به میزان 3.5 درصد شده است.

با توجه به اینکه فناوری هسته ای در بر دارنده بسیاری از علوم مهندسی و پایه است و در حال حاضر منحصرا در اختیار تعداد کمی از کشورهای جهان است این موفقیتها موجب جهش علمی در همه زمینه های علمی و صنعتی کشورمان شده است. این موفقیتها به گونه ای بوده است که کشور توانست کلیه فناوری غنی سازی اورانیوم که برای راه اندازی نیروگاه هسته ای مورد نیاز است را بومی سازی کند ضمن آنکه توانست به دانشهای فنی دیگری نیز دست یابد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تولید رادیو داروها

به گزارش مهر، داروهای نشاندار رادیواکتیو که به بیمار تزریق یا خورانده می‌شوند، به رادیو داروها معروف هستند. با توجه به اهمیت این نوع داروها در درمان برخی بیماریها سازمان انرژی اتمی ایران توانست به تولید انبوه رادیو داروی مولیبدن 99 - تکنسیم M 99 در کشور و خودکفایی در این زمینه دست یابد. این ماده دارویی که در تشخیص بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری هایی که نیاز به اسکن از ماهیچه های قلبی، مغز استخوان، غدد بزاقی، تیروئید، پاراتیروئید، شش ها، کبد، کلیه و ... دارند در تمام مراحل توسط متخصصان و فارغ التحصیلان دانشگاه های داخلی تهیه و تولید شد.

ماده مولیبدن 99 - تکنسیم M 99  در حال حاضر تنها در چند کشور از جمله بلژیک، کانادا، آفریقای جنوبی، هلند، انگلیس، چین و هند تولید می شود و ایران جز معدود کشورهای تولید کننده این رادیو داور است.

تولید کیک زرد

تولید کیک زرد از دیگر دستاوردهای محققان کشور بوده است. کیک زرد یا Yellowcake که به نام اورانیا (Urania) هم شناخته می‌شود در واقع خاک معدنی اورانیوم است که پس از گذراندن مراحل تصفیه و پردازشهای لازم از سنگ معدنی آن تهیه می‌شود. تهیه این ماده به منزله رسیدن به بخش میانی مراحل مختلف تصفیه سنگ معدن اورانیوم است. کیک زرد به طور معمول با آسیاب کردن و پردازشهای شیمیایی بر روی سنگ معدن اورانیوم، پودر زبر و زردرنگی به دست می‌آید که قابلیت حل شدن در آب را ندارد. کیک زرد عموما برای تهیه سوخت رآکتورهای هسته ای به کار برده می‌شود. در واقع این ماده پس از پردازش به UO2 تبدیل و برای استفاده در میله های سوختی به کار می رود.

در حال حاضر در پروژه ساغند یزد اورانیوم از اعماق 350 متری استخراج و به کیک زرد تبدیل و به عنوان خوراک اصلی غنی سازی نطنز استفاده می شود. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی تاکنون 110 تن UF6 در تاسیسات اصفهان تولید شده و جمهوری اسلامی ایران جزو 8 کشور اول جهان در دارا بودن تاسیسات فراوری اورانیوم به عنوان یک مجموعه کامل است.

موفقیت در زمینه کشاورزی هسته ای

محققان کشور با استفاده از فناوری هسته ای موفق به تولید ارقام اصلاح شده گونه های گیاهی چون گندم مقاوم به خوابیدگی در مناطق شور چون گرمسار، ورامین، طبس، یزد، قم و اشتهارد، جو اصلاح شده متحمل به سرما برای کشت در مناطق سرد، پنبه اصلاح شده دارای مقاومت نسبی به بیماری قارچی و "رتیسیلیوز" و بهبود خواص کیفی، ایجاد تیپ های مختلف زودرس و بی دانه نارنگی شدند.

القای موتاسیون توسط اشعه گاما در پرتو دهی پرتقال تامسون "ناول" به منظور ایجاد ژنوتیپ ها با صفات برتر، مطالعه اثر سطوح مختلف گوگرد و مایع تلقیح باکتری های ریزبیوم و تیوباسیلوس بر عملکرد تثبیت ازت، جذب برخی عناصر غذایی ارقام سویا به روشهای ایزوتوپی، تاثیر شدت های پرتو دهی گاما در زمانهای مختلف پس از برداشت بر انبارهای توده ای پیاز، تهیه و تولید موتانت های مقاوم به آنتی یوتیک باکتریهای آنتا گونیت برای استفاده در مطالعات مزرعه ای، بررسی تاثیر منابع مختلف کود نیتروژنه و تعداد تقسیط بر عملکرد کمی و کیفی کلزا با استفاده از نیتروژن 15 هسته ای و بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد لاینهای موتانت ها و ارقام پیشرفته سویا، افزایش زمان نگهداری سیب و سیر با استفاده از روش پرتو دهی و ارزیابی کمی و کیفی موتانت های زود رس از دیگر موفقیتهای کشور در زمینه کشاورزی هسته ای به شمار می رود.

دستیابی به دانش فنی ساخت محفظه شتابگرها

همچنین در ادامه تحقیقات مبتنی بر فناوری هسته ای، دانشمندان پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای خبر از طراحی و ساخت شتابگر خطی دادند.  دستیابی به دانش فنی ساخت این دستگاه نوید تازه ای برای صنایع (پلیمر- سترون کردن) و پزشکی خواهد بود.

آغاز تحقیقات پژوهشگران در زمینه گداخت هسته ای

از دیرباز آرزوی بشر دستیابی به منبعی از انرژی بوده که علاوه بر آنکه بتواند مدت مدیدی از آن استفاده کند، تولید پسماندهای خطرناک نیز در پی نداشته باشد. اکنون در هزاره سوم میلادی این آرزوی به ظاهر دست نیافتنی کم کم به واقعیت می‌پیوندد.

اکنون بشر خود را آماده می‌کند تا با ساخت اولین رآکتور گرما هسته ای (همجوشی هسته ای) آرزوی نیاکان خود را تحقق بخشد. سوختی پاک و ارزان به نام هیدروژن با انرژی تولیدی سرشار و پسماندی بسیار پاک به نام هلیوم.

در این زمینه سازمان انرژی اتمی کشور تحقیقاتی را آغاز کرده است که در زمان مناسب گزارش کاملی از آن ارائه خواهد شد.