دشت رفسنجان در خطر/ مهمترین محصول صادراتی کشور در بحران کم آبی

به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، پسته به عنوان یکی از مهمترین محصولات کشاورزی کشور که سهم عمده ای از ارز آوری صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است، می تواند در صورت توجه مسئولان به یکی از مهمترین محصولات ارز آور کشور و جایگزینی مناسب برای صادرات محصولات نفتی تبدیل شود.

اما به دلیل عدم وجود ساز و کاری مشخص در بحث کاشت و برداشت و فرآوری پسته این محصول صادراتی استراتژیک با مشکلات متعددی مواجه شده است.

پسته یکی از محصولات مهم کشاورزی کشور به شمار می رود که علاوه بر تامین نیاز داخلی در بازارهای خارجی نیز از این محصول ارزشمند ایرانی استقبال می شود گرایش به این محصول در کشورهای دیگر آنقدر بالا و سود آور است که کشور آمریکا در سالهای اخیر اقدام به کاشت گسترده این محصول کرده است، اما به دلیل شرایط آب و خاک و اقلیم خاک ایران محصول تولیدی در این کشور در مقایسه با محصول ایران به خصوص رفسنجان از کیفیت نازلی برخوردار است.

سابقه کاشت پسته در رفسنجان به عهد صفویه مربوط می شود و کاشت این محصول در فرهنگ و جامعه رفسنجان ریشه دوانده است و این درحالی است که تقریبا تنها محصول منحصر بفرد کشور محسوب می شود که از سود سرشاری نیز برخوردار است اما متاسفانه بی نظمی ها در مراحل مختلف صادرات و کم آبی شدید در سالهای اخیر در کنار نظر سوء برخی کشورهای غربی و به بهانه وجود" افلاتوکسین" در پسته ایران صادرات پسته ایران با مشکلات متعدی به خصوص در کشورهای اروپایی مواجه شده است.

در این میان کمبود آب و آلایندگی برخی صنایع نزدیک به سفره های آب زیر زمینی این شهرستان وضعیت آب در شهرستان رفسنجان را در بخش های مختلف با چالش روبرو کرده است که می توان به آلایندگی مجتمع صنایع مس سرچشمه اشاره کرد.

وقوع خشکسالی های پیاپی در سالهای اخیر نیز سطح آب زیر زمینی شهرستان رفسنجان را کاهش داده است و سرمازدگی در سالهای گذشته نیز بحران پسته در شهرستان رفسنجان را تشدید کرده است بطوریکه در سال گذشته با کاهش 40 درصدی محصول پسته مواجه شدیم.

خشکسالی و سرمازدگی همچنین باعث کاهش شدید تولید جوانه گل و ارقام مختلف این محصول شده است که در ثمردهی این محصول در سال جاری تاثیر منفی گذاشته است.

افزایش هزینه های تولید نهایی محصول پسته و در مقابل کاهش قیمت با توجه به سالهای قبل و بحث تورم و عدم توجیه اقتصادی از دیگر مشکلات تولید کنندگان این محصول است.

طولانی بودن دور برگشت سرمایه صادرکنندگان محصول پسته، کاهش نقدینگی جهت خرید نقدی این محصول و افزایش غیرعادی تعرفه های بیمه محصول پسته و در مقابل ثابت ماندن میزان پرداخت غرامتها از دیگر مشکلات به شمار می آید.

سطح باغات بارور پسته این شهرستان بیش از ‪ ۱۰۰‬هزار هکتار و عملکرد باغات در هر هکتار حدود ‪ ۲۵۰‬کیلوگرم می باشد، تعداد بهره برداران مستقیم محصول پسته رفسنجان در حال حاضر 52 ‬هزار نفر می باشد و وابستگی شدید اقتصاد شهرستان و منطقه به محصول پسته باعث شده بیش از‪ 90 ‬درصد افراد شاغل شهرستان به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به شغل کشاورزی مشغول شوند.

میزان کارگر مورد نیاز جهت برداشت پسته در سال کم محصول،‪ 300 ‬هزار نفر روز و در سال پرمحصول یک میلیون نفر روز است که لزوم افزایش اقدامات حمایتی دولت از این محصول را نشان می دهد.

همچنین شمار کارگاههای سنتی و نیمه مکانیزه این شهرستان را 5 هزار و ‪ 500 ‬کارگاه و تعداد کارگاههای مکانیزه نیز 350 کارگاه می باشند که این آمار نشان دهنده عدم گرایش این صنعت به سوی استفاده از علم روز در فرآوری محصول می باشد و شاید این مسئله مهمترین فاکتور در ضربه خوردن به محصول پسته از طریق گسترش آفلاتوکسین پسته است.

فرماندار رفسنجان در خصوص وضعیت منابع آبی این شهرستان گفت: با توجه به جایگاه کاشت پسته در بین کشاورزان رفسنجانی و کم آبی های شدید در سالهای اخیر هم اکنون در وضعیت بحرانی قرار داریم.

سیف الله امینی زاده گفت: عمق چاههای آبکشی در این شهرستان از ۵۰ متر اکنون به ۴۰۰ متر رسیده است علاوه بر این آب تلخ شده است و برای استفاده در بخش کشاورزی مفید نیست.

فرماندار رفسنجان با ابراز نگرانی شدید از کم آبی در این شهرستان گفت: محصول پسته رفسنجان به دلیل کم آبی در حال نابودی است و در بحث آبرسانی به این شهر باید دولت وارد قضیه شود.

محصول پسته رفسنجان به دلیل کم آبی در حال نابودی است و در بحث آبرسانی به این شهر باید دولت وارد قضیه شود.

فرماندار رفسنجان

امینی زاده عنوان کرد: به علت شوری و اسیدی شدن آب با کمبود شدید آب در زمینه های مختلف مواجه هستیم که باید در این خصوص نیز چاره اندیشی لازم صورت پذیرد.

فرماندار رفسنجان با اشاره به سرمازدگی باغات پسته در سال گذشته افزود: سرمازدگی ها و خشکسالی ها در سالهای اخیر وضعیت معیشت مردم این شهر را در تنگنای شدید قرار داده است، درصد کمی از مردم شهر رفسنجان متمول هستند و برخلاف تصور عموم روستاهای بسیار محرومی در این شهر وجود دارد که از روستاهای جنوب استان نیز محروم تر هستند.

مدیر جهاد کشاورزی رفسنجان نیز در این زمینه افزود: تنها راه حل مشکل کم آبی در شهرستان رفسنجان انتقال آب به دشت رفسنجان است.

مسعود محمودی افزود: تنها عاملی که می تواند موجب احیای دشت رفسنجان شود انتقال آب از هر نقطه کشور به این محل است.

وی افزود: سالیانه از 750 میلیون مترمکعب آبی که توسط بیش از هزار و 400 چاه عمیق و نیمه عمیق از سفره آب زیر زمینی رفسنجان برداشت می شود بین 200 تا 250 میلیون متر مکعب آن جایگزین نمی شود.

محمودی افزود: جایگزین نشدن منابع آبی علاوه بر اینکه باعث افت شدید آب می شود کیفیت آب را نیز پائین می آورد و املاحی مانند منیزیم آب را تلخ می کند و کیفیت آب را از لحاظ شوری نامناسب می کند.

وی اضافه کرد: سالانه یک متر و 13 سانتیمتر افت آب و 30 سانتیمتر نشست زمین را در رفسنجان شاهد هستیم که این مسئله باعث مرگ دشت و سفره آبی رفسنجان می شود.

وی خاطرنشان کرد: سالانه 400 میلیمتر تبخیر از سطح باغات صورت می گیرد که با توجه به کم آبی شدید در این منطقه نشان از رخ دادن فاجعه ای بزرگ در زمینه محصول پسته در رفسنجان دارد.

وی با تاکید بر استفاده کشاورزان از روشهای نوین آبیاری عنوان کرد: اجرای آبیاری تحت فشار راندمان آبیاری را بالا برده و حسن زیادی دارد.

مدیر جهاد کشاورزی رفسنجان افزود: برای حل این مشکل تنها راه انتقال آب حوزه به حوزه است زیرا در رفسنجان منابع آبی کافی در دسترس نیست.

محمودی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها 4 درصد از باغات موجود در رفسنجان مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار است که حدود دو هزار و 300 هکتار می شود و با توجه به اجرای طرح جدید آبیاری تحت فشار به همین میزان برای تبدیل آبیاری از سنتی به مدرنیزه به بانکهای مربوط معرفی شده اند.