به گزارش خبرنگار مهر، موج همیشگی و سالیانه حضور سینمای ایران در جشنواره فیلم کن امسال هم گریبان رسانه‌های داخلی را گرفت و از مدتی پیش زنگ گمانه‌زنی برای حضور سینماگران و فیلم‌های ایرانی در جشنواره کن شصت و دوم به صدا درآمد که البته با تحلیل‌های همیشگی همراه بود.
با اینکه چند سالی است سینمای ایران حضوری برجسته و پررنگ در بخش مسابقه جشنواره کن نداشته، ولی امسال هم این موج به تبع چند سال اخیر به راه افتاد: آیا سینمای ایران به بخش مسابقه کن راه پیدا می‌کند؟ جواب از پیش‌تعیین شده این پرسش را همه می‌دانند؛ آن هم به دو دلیل مهم، ولی همچنان به این موج مطبوعاتی دامن زده می‌شود.
پوستر فیلم "بادکنک سفید"
دلیل اول تجربه سال‌های اخیر سینمای ایران در کن است که به نداشتن نماینده در بخش اصلی مسابقه عادت کرده‌ایم (و این مسئله خود وامدار جریانی چند ساله است). دومین دلیل که به نظر مهمتر می‌آید اشراف به وضعیت تولید در سینمای ایران به خصوص در مورد فیلمسازانی است که وجهه‌ای جهانی دارند.
پارسال در آستانه کن شصت و یکم که به حضور فیلم "ترانه تنهایی تهران" سامان سالور در بخش دوهفته کارگردانان انجامید، به این نکته اشاره شد که آثاری از سینمای ایران در این جشنواره مورد توجه قرار گرفته و به بخش اصلی یا بخش‌های جنبی راه یافته‌اند که تولیدشان در داخل کشور خارج از روند معمول و متعارف بوده است.
البته می‌توان به این نکته سرنوشت نهایی این آثار را هم اضافه کرد. "طعم گیلاس" عباس کیارستمی که در دوران طلایی حضور ایران در کن توانست نخل طلای سال 1997 را به خود اختصاص دهد، شرایط تولید خود را در سکوت سپری کرد و اولین نمایش آن هم در کن بود.
این روند به پس از اکران فیلم هم سرایت کرد تا امیدی به نمایش عمومی آن نباشد و پس از سال‌ها در ایام نوروز 88 تلویزیون اقدام به پخش "طعم گیلاس" کرد که در نوع خود اتفاقی مهم محسوب می‌شود.
"خواب تلخ" محسن امیریوسفی که جایزه ویژه هیئت داوران بخش نوعی نگاه کن در سال 2005 را دریافت کرد هنوز به اکران محدود هم درنیامده است. در این میان آثاری چون "زمانی برای مستی اسب‌ها"ی بهمن قبادی و "بادکنک سفید" جعفر پناهی هم هستند که توانسته‌اند به نمایش محدود دست پیدا کنند. فیلم پناهی دوربین طلایی جشنواره کن را در سال 2005 دریافت کرد.
این اشاره درباره سرنوشت مشترک فیلم‌های ایرانی موفق در کن را می‌توان به شرایط تولید آنها نیز ارجاع داد. بیشتر این آثار در شرایط نامعمول تولید شده‌اند که می‌توان این وجه را به سکوت خبری در زمان تولید و حتی ساخت فیلم بدون مجوزهای رسمی و قانونی اضافه کرد. شرایطی که در نهایت به نمایش افتتاحیه برخی از این آثار در کن انجامیده است.
امسال هم سینمای ایران در جشنواره کن شصت و دوم حضوری کمرنگ (همچون چند سال اخیر) در بخش‌های جنبی دارد که می‌توان مانند پارسال آن را به حرکت‌های فردی فیلمسازان تعبیر کرد، اما نکته پررنگ نهادینه شدن این روند تولید خارج از مسیر قانونی است که این آثار را به تولیدات زیرزمینی معروف کرده است.
فیلم "کسی از گربه‌های ایرانی خبر نداره" بهمن قبادی از ایران یکی از فیلم‌های بخش نوعی نگاه جشنواره کن شصت و دوم است. فیلمی درباره دختر و پسری جوان که پس از آزادی از زندان می‌کوشند یک گروه موسیقی تشکیل بدهند. حامد بهداد، نگار شقاقی و اشکان کوشانفر بازیگران این فیلم هستند که بر مبنای فیلمنامه‌ای از قبادی و به تهیه‌کنندگی خود او ساخته شده است.
البته قبادی پیش از این با فیلم‌های "زمانی برای مستی اسب‌ها" و "آوازهای سرزمین مادری‌ام" در بخش دوهفته کارگردانان و نوعی نگاه جشنواره کن حضور داشته و جایزه‌ای ویژه نیز دریافت کرده است. این سابقه در کنار داوری وی در بخش دوربین طلایی کن می‌تواند او را به سینماگری آشنا برای کن بدل کند.
فیلم در شرایطی تولید شد و به عنوان نماینده سینمای ایران به جشنواره کن راه پیدا کرده که خبری از آن در رسانه‌ها منتشر نشد و در واقع بدون مجوز تولید و ساخت رسمی و قانونی آماده شد. در چنین موقعیتی که به نظر می‌آید این شیوه فیلمسازی زیرزمینی در حال تبدیل شدن به یک جریان در سینمای ایران است، می‌توان موضع خنثی و انفعال نهادهای رسمی را مورد توجه قرار داد.
در واقع سکوت وزارت ارشاد، معاونت سینمایی آن و امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی که متولی حضور فیلم‌های ایرانی در خارج کشور و جشنواره‌های جهانی هستند، می‌تواند سئوال‌برانگیز و در واقع یکی از دلایلی محسوب شود که عامل نهادینه شدن این جریان جدید در سینمای ایران است.
در این میان رویکرد جشنواره کن به تولیدات اینچنینی به گونه‌‌ای که اشاره شد رویکردی خاص بوده است. جشنواره فیلم کن جز بخش مسابقه اصلی، بخش‌های جنبی نوعی نگاه، دوهفته کارگردانان، هفته منتقدان و سینه‌فونداسیون را هم دارد که هر سال جوایزی به آثار برگزیده در هر یک از این بخش‌ها اهدا می‌شود.
سینمای ایران تاکنون در بخش اصلی و جنبی جشنواره کن حضور داشته و در اوج دوران خود توانسته جوایزی ببرد. گرچه چند سالی است این حضور از بخش اصلی به بخش‌های جنبی تقلیل یافته و جایزه‌ای پربار به همراه نداشته، اما باید پذیرفت همین هم در پی حرکت فردی فیلمسازان بوده که این روزها به شکل‌گیری جریان فیلمسازی خارج از روال و زیرزمینی انجامیده است.
نظر شما