اختیارات محدود همچنان گریبانگیر شوراهای اسلامی

به گزارش خبرنگار مهر در سمنان، سومین دوره شورای های اسلامی شهر و روستا در حالی به فعالیت خود ادامه می دهد که از مدت فعالیت این نهاد مردم‌سالار بیش از 10 سال می گذرد و این نهاد باید با تعامل با مردم و شهرداران منتخب خود در زمینه‌ رشد، شکوفایی و عمران شهری گام بردارد.

شکل گیری شوراهای اسلامی که در حال حاضر یک دهه از آن می‌گذرد در کشور آغاز راهی است در دستیابی به مردم سالاری دینی که مانند تمامی آغازها ضمن حلاوت و شیرینی، مشکلات مخصوص به خود را دارد. مردم در ابتدای امر تقاضای فراوانی از شوراها دارند و در مقابل، دست شورا بسته است و کاری نمی‌تواند انجام دهد این موضوع نگرش به شورا را منفی خواهد کرد و به قانون اساسی آسیب جدی وارد می‌کند.

شوراها در برابر سیل خواسته ها با سد محدودیت ها

از آنجا که تصور مردم از شوراها تصوری ایده‌آل و آرمانی است و شوراها هنوز نتوانسته‌اند ساکنان شهر را به شهروندان آن شهر تبدیل کنند از این رو سیل خواستها و انتظارات مردم به سمت شوراها سرازیر شده است.

البته نه تنها شورا بلکه هیچ نهاد دیگری نیز قادر نیست انتظارات بی‌حد و حصر و سازمان نیافته مردم را برآورده سازد و همین امر خطر دلسردی از شورا به عنوان نهادی نوپا را تشدید می‌کند. چنانچه وضع به همین منوال پیش رود کم‌کم مردم، شوراها را نیز به چشم یک مرجع دولتی خواهند دید که تنها برای حل مشکلات دولت به وجود آمده است.

سخنگوی شورای شهر شهمیرزاد در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اکثر مردم وظیفه اصلی شوراها را رسیدگی به مشکلات و حل مسائل شهروندان می دانند اگرچه در سطح وسیع شوراها می توانند به تضمین دموکراسی و گسترش حوزه عمومی کمک کنند اما شهروندان عادی انتظار دارند تا شوراها قابلیت خود را در زمینه مشکل گرانی، کمبود مسکن، ارزاق عمومی، ارتقاء کیفیت آموزشی، ساده سازی ساز و کارهای اداری شهرداری، پاسخگو کردن سازمانهای اداری نسبت به مردم نشان دهند.

سید امیر مسعود احمد پناه افزود: نظرسنجی ها نشان می دهد که اگر شوراها نتوانند کارآمدی خود را در حل مشکلات نشان دهند آنچه که اتفاق خواهد افتاد تخریب تاثیر مثبت شوراها به عنوان نمایندگان مردم محلی و مدیریت شهری و روستایی است.

احمد پناه تاکید کرد: با توجه به حقانیت حکومت مردم بر مردم از سوی تمامی صاحب نظران علوم انسانی و این نوع حکومت که به نام دموکراسی نامیده می شود، فراگیرترین آن در قالب شوراهای اسلامی متبلور شده است که می تواند با تفاهم و مشارکت، تعامل و فداکاری، همفکری و همدلی، پیگیری جدی و مصمم بودن در کار، عدم توجه به منافع فردی و شخصی و رفع شدن مشکلات از طرف دستگاههای قانونگذار و مجریه رمز موفقیت شورا باشد.

قوانین شوراها و محدودیت ها

قوانین شوراها در ارتباط با حوزه اختیارات آنها در مورد سایر دستگاهها بسیار کمرنگ است با اینکه اتخاذ هر تصمیم تازه و یا حل هر یک از مشکلات فردی یا جمعی مردم سرانجام به یک یا چند اداره، سازمان و وزارتخانه مربوط می شود.

به نظر برخی از اعضای شوراها که بعضا در حال تجربه سومین دوره حضور خود در شورا هستند جلب مشارکت مردم فرآیندی است که به تدریج با جلب اعتماد عمومی و تصریح قوانین بهبود می یابد.

تجربه شوراها نشان داده که زنجیره شورایی هنوز تشکیل نشده است و شوراها در ارتباط با مردم همچنین سازمانهای بالادست هیچ گونه پیوند نظام یافته‌ای ندارند به نظر می‌رسد که مهمترین اختیار قانون شوراها نصب و عزل شهردار است و از این رواست که برخی از شوراها خود را شورای شهرداری یا هیئت مدیره شهرداری می‌نامند.

اگر دولت برنامه های تمرکز زدایی واگذاری امور محلی و تصدی گری را به شوراها به طور جدی اجرا نکند شوراها در ادامه راه خود با مشکلات بسیار در پاسخگویی به انتظارات مردم مواجه خواهند شد

سخنگوی شورای اسلامی شهر شهمیرزاد

با گذشت یک دهه از تشکیل شوراهای اسلامی شهرها حجمی از موفقیتها و شکست‌ها در این راه به چشم می‌خورد. مشکلات شوراها در زمینه‌های قانونی، اجرایی و آماده نبودن شرایط، توانائیهای آنها را محدود کرده است.

سخنگوی شورای اسلامی شهر شهمیرزاد اظهار داشت: تجربه شوراها در کشور ما تجربه نوپاست و نهادی است که جای آن سالها در میان نهادهای مدنی جامعه ما خالی بود، نهادی که زاییده تفکر به رسمیت شناختن حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش است و شوراهای اسلامی محصول اراده ملت هستند.

سید امیر مسعود احمد پناه افزود: شوراها نماینده ملت و یا مجری برنامه های دولت و ابزاری در دست دولت نیستند بلکه شوراها به منظور رفع مسائل و مشکلات منطقه ای خود تاسیس شده اند.

وی با بیان اینکه شوراها از جایگاه حقوق بسیار بالایی برخوردارند، تصریح کرد: شوراها به عنوان بخشی از حاکمیت که در سطح محلی فعالیت دارند در وضعیتی می توانند به عنوان سازمانهای موفق و کارآمد عمل کنند که در اختیارات کافی برخوردار باشند.

به گفته وی، اگر دولت برنامه های تمرکز زدایی واگذاری امور محلی و تصدی گری را به شوراها به طور جدی اجرا نکند شوراها در ادامه راه خود با مشکلات بسیار در پاسخگویی به انتظارات مردم مواجه خواهند شد.

عضو شورای اسلامی شهر شهمیرزاد خاطرنشان کرد: از دیگر چالشهایی که فرا روی توسعه نظام شورایی در کشور است ناکارآمدی قوانین در حوزه درآمد زایی در تامین منابع مالی مورد نیاز در چارچوبهای قانونی تعریف شده است که اگر دولت آن دسته از اختیارات خود را که جنبه محلی دارد به شوراها واگذار نکند توان شوراها در پاسخگویی به مطالبات مردم کاهش خواهد یافت از این رو کارآمدی شورا که به معنی توان آنها در حل مشکلات و پاسخ به نیازهای مردم عاملی مهم در تداوم حیات آنها و پایداریشان در نظام اجتماعی است، کاهش می یابد.

وی با بیان اینکه حل موانعی که بر سر راه شوراها قرار دارد می تواند یاریگر شوراها باشد، تصریح کرد: با افزایش اختیارات شوراها و تحقق مدیریت واحد شهری و کارآمد ساختن شهرداریها می شود گامهای بلندی برای طراحی و تدوین توسعه کشور برداشت که جای آن دارد که برخلاف برنامه های گذشته از سرمایه و توان شوراها در برنامه ریزی و سیاست گذاری کشور استفاده مطلوب شود.

شوراها و راه بی ‌پایان مشارکت

مشارکت مردم در انتقال انتظارات خود به شوراها تنها یکی از وجوه مشارکت است. مهمترین جنبه مشارکت مردم فراهم آوردن پیش ‌زمینه‌های لازم برای استفاده از توانائیهای بالقوه مالی، علمی، فکری آنان است، سپردن امور مردم به خود مردم مستلزم روحیه مشارکت طلبی و کار جمعی است که تاکنون در جامعه ما آن طور که باید به این مهم پرداخته نشده و زمینه مساعد چندانی نداشته است.

در بررسی نقش شوراها در افزایش مشارکت سیاسی در 10 سال گذشته مردم در مجموع نسبت به سایر انتخابات، از انتخابات شوراهای اسلامی استقبال بیشتری کرده اند. البته استقبال از انتخابات شوراها در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، در شهرهای کوچک نسبت به شهرهای بزرگ و در مناطق کمتر توسعه یافته نسبت به مناطق توسعه یافته بیشتر بوده است.

وارد شدن نهادهای اجتماعی در جریانات حزبی و سیاسی، به عنوان یک آفت، شوراها را تهدید می کند و اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا باید در فعالیت‌های خود از آفت‌های سیاسی به دور باشند

مدیرکل امور اجتماعی و شوراهای استانداری سمنان

مدیرکل امور اجتماعی و شوراهای استانداری سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: شوراها باید با برقراری تعامل و همکاری مناسب با سایر دستگاه‌های اجرایی در راستای رسیدن به اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تلاش کنند.

به گفته حسن سعدالدین، شورای اسلامی حلقه اتصال مردم و مسئولان است و پیگری مشکلات مردم از مهمترین وظایف آنهاست.

سیاسی کاری؛ آفت شوراها

مدیرکل امور اجتماعی و شوراهای استانداری سمنان نیز گفت: وارد شدن نهادهای اجتماعی در جریانات حزبی و سیاسی، به عنوان یک آفت، شوراها را تهدید می کند و اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا باید در فعالیت‌های خود از آفت‌های سیاسی به دور باشند و شوراهای اسلامی باید تصمیماتی را اتخاذ ‌کنند که در چارچوب قانون و به نفع مردم باشد.

حسن سعدالدین افزود: شوراهای استان سمنان به دلیل سیاسی نبودن و آشنایی با مسائل و مشکلات مردم نقش مهمی در رفع مشکلات ایفا می‌کنند و از کارایی بالایی برخوردار هستند.

از آنجا که عمر چندان زیادی از آغاز تجربه شوراها در کشور نمی‌گذرد وجود پاره‌ای مشکلات در این راه طبیعی است، از سوی دیگر نوپایی یک تجربه اگرچه برخی خطاها را توجیه می‌کند اما ادامه راه ناصواب با هیچ دلیلی قابل توجیه نیست.

شوراها راه درازی در پیش دارند اما با توجه به اینکه مهمترین ویژگی این نهاد مردمی بودن آن است بنابراین مشکلاتی که در این مسیر به وجود می‌آید نیز به دست خود مردم قابل کشف و حل است. اما خارج شدن از این راه و در پیش گرفتن راهی دیگر به معنی کنار کذاشتن مردم است که با روح شوراها منافات دارد و جز یأس و دلسردی نتیجه دیگری نخواهد داشت.

شوراها بعد از سالها سرانجام به عنوان حلقه واسط حاکمیت و مردم به منصه ظهور رسیده و اکنون وقت آن است که این نهادها حلقه‌های واسطی را میان خود و مردم ایجاد کنند تا صورت مردمی به خود گرفته و نهادهای مردم نهاد به شمار آیند.

شوراها به ‌عنوان پل ارتباطی مردم و مسئولان نقش مهمی در توسعه متوازن شهرها و روستاها ایفا می‌کنند و شوراها به عنوان یک نهاد مردمی در پیشبرد سریع امور عمرانی، اقتصادی و رفاهی مردم نقش حیاتی دارند که می توانند با ایجاد حلقه‌های نظارتی و ارتباطی در توسعه متوازن شهرها و روستاها نقش ممتازی داشته باشند از این رو نیازمند بازنگری در قوانین شوراها است.