در بحث چالش های موضوعی ناتو می توان به گسترش جغرافیایی و جهانی سازی، مقابله با تسلیحات کشتار جمعی و سپر دفاع موشکی، اختلافات داخلی اعضاء و امنیت انرژی اشاره داشت.
- گسترش جغرافیایی و جهانی سازی
درسطح بین المللی گسترش ناتو و پذیرش اعضای جدید در این پیمان هر چند در راستای تامین اهداف و منافع بلند مدت آمریکا و شرکای غربی آن است اما بدون تردید این اقدام تهدیدی علیه منافع و امنیت ملی، منطقه ای و بین المللی دیگر قدرت های منطقه به ویژه روسیه، چین، ایران و ... خواهد بود و همانگونه که تا کنون این کشورها را به درجات مختلف وادار به بروز واکنش هایی نموده قطعا در آینده نیز آنان نسبت به این اقدام بی تفاوت نخواهند ماند و این خود عرصه های متفاوتی از تنش و نزاع های سیاسی و حتی نظامی در سطوح گوناگون ایجاد خواهد نمود. همگان با طرح گسترش حوزه جغرافیایی، ایده جهانی سازی ناتو نیز مطرح است.
بر اساس ایده جهانی سازی، ناتو باید درهای خود را بر روی همه کشورهای دموکراتیک باز کند و تبدیل به "پایگاه دموکراسی" شود. استدلال طرفداران این ایده آن است که چالش های ناتو جهانی است، پس اعضا و همچنین اقدام ناتو نیز باید جهانی باشند. تبعات این دو موضوع (گسترش جغرافیایی و جهانی سازی) همانا از یک سو باعث تقویت موضع آمریکا در درون ناتو خواهد شد و اهداف آمریکا از طرح این ایده، تبدیل ناتو به ابزار هژمونی این کشور و جلوگیری از ظهور اروپای متحد در زمینه امنیتی و نظامی است و از سوی دیگر منجر به تحریک روسیه، چین و سایر بازیگران منطقه ای و بین المللی گردیده است.
- بحث تسلیحات کشتار جمعی و طرح سپر دفاع موشکی
پیمان آتلانتیک شمالی معتقد است که مسئله اشاعه تسلیحات کشتار جمعی یکی از تهدیدات جدی علیه امنیت اعضای آن به شمار می رود و بر این اساس ناتو متعهد به تدوین سیاست جامع برای جلوگیری از اشاعه سلاح های کشتار جمعی و دفاع در برابر تهدیدات هسته ای، شیمیایی، بیولوژیکی و رادیولوژیکی می باشد.
بر اساس این رویکرد نیز آمریکایی ها اعلام کردند که برای مقابله با تهدیدات موشکی بالقوه و رو به گسترش از سوی کشورهای منطقه خاورمیانه به ویژه جمهوری اسلامی ایران، اقدام به استقرار بخشی از سیستم دفاع موشکی خود در شرق اروپا خواهند کرد. بدون شک هدف و مخاطب راهبردی این طرح آمریکا کشورهایی مانند روسیه و چین هستند. روسها به عنوان مخاطبان اصلی، این برنامه و اهداف اعلام از سوی آمریکا را انحرافی ارزیابی می نمایند و به شدت با آن مخالفت می ورزند. این مخالفت ها طی ماه های اخیر سایه سنگین خود را در قالب تنش و کشمکش های سیاسی و دیپلماتیک در روابط مسکو با واشنگتن و برخی کشورهای اروپایی افکنده اند. هر چند وجود برخی دیدگاه های متفاوت نیز نزد کشورهای اروپایی باعث بروز برخی اختلافات بین آنان و آمریکا گردیده است.
- اختلاف داخلی هم پیمانان
ناتو در زمینه هایی مانند اهداف، جهت گیری، قلمرو جغرافیایی و کار ویژه ها با بحران ساختاری مواجه می باشد. اصل اجماع، نابرابری اعضاء، شکاف نظامی، اختلاف منافع و رقابت تاریخی دو طیف اروپا محور و آتلانتیک محور نیز همچنان ناتو را با نوسان مواجه نموده است. این اختلاف نظرات را در عرصه هایی همچون افغانستان، خاورمیانه، مناقشه گرجستان، عضویت اعضای جدید، سپر دفاع موشکی می توان شاهد بود. به نظر می رسد در صورت اصطکاک منافع دو طرف درعرصه ناتو در آینده، احتمال گرایش مجدد اروپا به تامین نیازهای امنیتی خود از رهگذر تقویت نهادهای اتحادیه ای افزایش یابد.
- امنیت انرژی
از اوایل سال 2006 موضوع امنیت انرژی به صورت جدی در نشست های رسمی و غیر رسمی ناتو مطرح شد و به عنوان یکی از محورها در دستور کار نشست سران ناتو قرار گرفته است و در بیانیه سران از ناتو خواسته شد که توجه خود را بر حوزه هایی که ناتو می تواند ارزش افزوده داشته و از منافع امنیتی متحدان و تقویت امنیت زیر ساخت های انرژی حمایت کند، متمرکز سازد. در این سند مسئله امنیت انرژی یک دغدغه امنیتی مشترک برای اعضای ناتو و شرکاء ارزیابی شده است. این رهیافت مشخصا بعد از بروز بحران های گازی میان روسیه و کشورهای اروپایی به عنوان یکی از چالش های نوین امنیتی در دستور کار این پیمان قرار گرفته است.
به طوری کلی احتمال اقدامات تروریستی در کشورهای اصلی صادر کننده، بروز دگرگونی های سیاسی در این کشورها، اختلاف بین کشورهایی که خطوط انتقال انرژی از خاک آنها عبور می کنند و احتمال خرابکاری در این خطوط و عمدتا به خطر افتادن جریان انرژی و استفاده ابزاری از این کالا در سیاست خارجی کشورهای صادر کننده و مسئله ترانزیت، تهدیدها و خطراتی قلمداد شده اند که منشاء نگرانی کشورهای عضو ناتو و شرکای آن می باشد. هر چند اعضای ناتو به رغم احساس تهدید مشترک درخصوص ماهیت نقش عملی که برای ناتو متصور می باشد، اتفاق نظر ندارند و این بحث و گفتگو پیرامون آن در درون ناتو در جریان است.
نظر شما