به گزارش خبرنگار مهر در رشت، گیلان به دلیل وجود مردابها، تالابها، آب بندانهای فراوان و همچنین وجود علوفه خشبی با کیفیت پایین و مراتع با وسعت بسیار زیاد موقعیت مناسبی برای پرورش گاومیش دارد که به سبب توسعه شهرنشینی، نبود ترویج و تشویق مردم به پرورش گاو میش، عدم شناخت مزیتهای اقتصادی و... متاسفانه نسل این حیوان در معرض خطر انقراض است.
25 هزار و 169 راس گاو میش در استان گیلان وجود دارد
از مجموع یک میلیون و 836 هزار و 690 راس انواع جمعیت دامی استان گیلان هم اکنون 25 هزار و 169 راس گاو میش در شهرستانهای رضوانشهر، تالش، انزلی، فومن، صومعه سرا، لنگرود و رشت زیست می کنند.
بارزترین امتیاز این حیوان سازگاری و استفاده موثر ازمواد خشبی کم ارزش نسبت به سایر گونه هاست و این حیوان در گیلان بیشتر در مناطق روستایی و به صورت سنتی پرورش داده می شود.
در شرایط روستایی سه تا هشت کیلوگرم شیر با متوسط شش درصد چربی و چهاردرصد پروتئین تولید می کند که از نظر ویتامین و مواد معدنی بسیار غنی است و دارای ارزش بیولوژیکی بالایی است که قیمت فروش آن نیز دو تا سه برابر شیر گاو است که در صورت تغذیه با منابع خوراکی با کیفیت بالا میزان تولید آن افزایش می یابد.
همچنین وزن گاومیش نر جوان روزانه ۳۵۰ تا ۷۰۰گرم افزایش می یابد و به طور کلی گوشت گاومیش به دلیل کم چرب و ترد بودنش به مراتب از ارزش تغذیه ای بالایی برخوردار بوده و بسیار خوش خوراک تر از گوشت گاو است.
گاومیش بر اساس محیط زیست به باتلاقی و رودخانه ای طبقه بندی می شود، گاومیش باتلاقی دارای قدرت و توان بیشتری برای تحمل شرایط سخت است علاقه زیادی به آب تنی و توقف در آب دارد و آب گل آلود را ترجیح می دهد.
در این تیپ وزن بدن به طور متوسط در ماده ۴۰۰ و درنر به ۵۰۰کیلوگرم یا بیشتر می رسد ازنظر ژنتیکی گاومیشهای این تیپ ۴۸کروموزومی، رنگ اغلب سیاه و نوار کم رنگی در ناحیه گردن بالای سینه دارد ولی رنگ قهوه ای هم دیده می شود.
همچنین گاومیش رودخانه ای، شنا در آبهای جاری و شفاف را دوست دارند و بیشتر درخاورمیانه پرورش داده می شوند رنگ غالبا سیاه گاهی همراه با لکه های سفید در نقاط گوناگون بدن است.
در این تیپ رنگ خاکستری و قهوه ای و بندرت سفید هم دیده می شود وزن در جنس نر ۳۰۰ تا ۷۰۰کیلوگرم و در جنس ماده ۲۵۰تا ۶۵۰کیلوگرم است.
دوره بارداری در گاومیش باتلاقی ۳۲۵تا ۳۳۰روز بوده و در گاومیش رودخانه ای ۳۰۰تا ۳۲۰روز است، فاصله مطلوب بین دو زایمان متوالی ۱۲تا ۱۳ماه و دوره شیردهی در حدود ۳۰۰روز است.
گاومیش در دو سالگی آماده جفتگیری می شود و پس از اولین آبستنی پنج تا شش زایمان می تواند داشته باشد ولی بیشتر از آن بازدهی مطلوب را نخواهد داشت.
امکان تلقیح مصنوعی گاومیش در کشور فراهم شده است
در گذشته آبستنی گاومیش تنها با آمیزش مستقیم گاو نر انجام می شد اما امروز امکان تلقیح مصنوعی گاومیش در کشور فراهم شده است که این امر در توسعه پرورش گاومیش بسیار موثر است.
با این توضیح گاومیش در چرا( تعلیف علوفه) با گاو رقیب نیست چون گاو انتخابی عمل می کند در صورتیکه گاومیش همه نوع علفی را می خورد.
گاومیش حیوانی پرخور است و مناطق نیمه گرمسیری و مرطوب برایش مناسب است. با آنکه ظاهر گاومیش خشن و زمخت است ولی خوی بسیار آرامی دارد و به راحتی می توان آن را کنترل کرد.
گاومیش بر خلاف گاو توانایی لگد پرانی به طرفین را ندارد و همچنین مانند گاو به آسانی آشفته یا پریشان نمی شود.
طبیعت آرام تحمل و پایداری گاومیش در انجام دادن کارهای سنگین این حیوان را به کلید راهگشای اقتصادی روستایی کشورهای آسیایی تبدیل کرده است.
گاومیش به طور متوسط روزانه 6.5لیتر شیر تولید می کند
گاومیش به طور متوسط روزانه 6.5لیتر شیر تولید می کند، در حال حاضر رکوردهای شیر گاومیشهای ایران در مرکز اصلاح نژاد دام کشور در کرج هزار و 200کیلوگرم به طور متوسط در یک دوره شیردهی ۲۰۰روز را نشان می دهد.
گاومیش حدود 6.5 درصد از کل شیر جهان را تامین می کند و شیر گاومیش از نظر چربی از شیر گاو غنی تر و دارای ماده خشک کمتری است و نسبت املاح و پروتئین شیر گاومیش نیز از شیر گاو بیشتر است.
با این توصیف یکی از صفات بارز و برجسته گاومیش تغذیه آن از علوفه خشبی و به مقدار زیاد است و از این نظر بر گاو برتری دارد زیرا اولا دستگاه گوارشی گاومیش از گاو حجیم تر و ثانیا چین خوردگیهای آن بیشتر است ثالثا میکروارگانیسمهای شکمبه گاومیش از لحاظ تعداد و تنوع از گاو گسترده ترند.
با توجه اینکه گاومیش را هم به صورت سنتی و هم صنعتی نگهداری می کنند سیستمهای متفاوتی برای تغذیه این حیوان طراحی شده که می توان به سیستم تغذیه گسترده، سیستم تغذیه متمرکز و سیستم تغذیه نیمه متمرکز اشاره کرد.
در
سیستم تغذیه گسترده، گاومیش در مزارع مرتفع باتلاق مرداب و ... تغذیه می کند معمولا خود به دنبال غذا می رود در صورتی که مراتع خوب و سرسبز باشد در عرض دو تا چهار ساعت چریدن شکمبه خود را پر می کند.سیستم تغذیه متمرکز، تغذیه دام در محوطه دامداری صورت می گیرد و در جایی کاربرد دارد که مزرعه مرتع یا چراگاه در دسترسی نباشد.
سیستم تغذیه نیمه متمرکز، آمیزه ای از دو سیستم قبلی است و مهمترین خوراک دام علوفه باقی مانده مزارع است که با مقادیر متفاوتی از غلات و دانه های روغنی تکمیل شده است.
با این حال گاومیش یکی از دامهای بومی ایران است و پرورش آن از دو هزار و۵۰۰سال پیش ازمیلاد در ایران وجود داشته و بر اساس آخرین آمار جمعیت آن در کشور ۵۲۱ هزار راس اعلام شده است.
گاومیش هم اکنون در مناطقی چون جنوب و شمال و شمال غرب کشور پراکنده است که ۸۰درصد آن در شمال غرب کشور و 18.7درصد نیز درجنوب کشور وجود دارد.
بسیاری از کارشناسان منشا ابتدایی گاومیش را آذربایجان عنوان می کنند که از این منطقه به جنوب اروپا و سایر نقاط پراکنده شده است به طوری که یکی از دلایل شباهت موروفولوژیکی گاومیشهای آذربایجانی به گاومیش تیپهای مدیترانه ای همین امر است.
طرح توسعه پرورش گاومیش در استان گیلان اجرا می شود
معاون بهبود امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان از اجرای طرح توسعه پرورش گاومیش در استان خبر داد و گفت: این طرح در قالب یک برنامه چهارساله تنظیم شده است که از سال 89 شروع و تا سال 92 ادامه خواهد داشت برای اجرای آن به سه میلیارد و 650 میلیون ریال اعتبار نیاز است.
مجید غلامی ارتقای سطح اقتصادی خانوار روستایی، استفاده از فرصتهای متنوع شغلی در محیطهای روستایی و احیای نسل گاومیش در گیلان را از جمله اهداف این طرح عنوان کرد.
وی اشاره کرد: یک ایستگاه پرورش گاومیش در استان گیلان در نظر گرفته شده است و در این ایستگاه با عملیات اصلاح نژادی، گونه‌های خوب گاومیش انتخاب و به دامداران معرفی می‌شود.
غلامی ادامه داد: نگهداری گاومیش در محیطهای روستایی گیلان مقرون به صرفه تر از نگهداری سایر گاوها به خصوص گاوهای بومی است و این استان با وجود تالابها و آب بندانهای متنوع استعداد خوبی برای نگهداری و پرورش گاومیش دارد.
در حال حاضر گاومیش در اقتصاد بیش از ۴۰کشور دنیا از جایگاه ویژه ای برخوردار است و پراکندگی جغرافیایی این حیوان همه ساله در حال افزایش است.
طبق آمار سازمان خواربار کشاورزی سازمان ملل ( فائو) تعداد گاومیش جهان 126.5میلیون راس برآورد شده که ۱۲۳میلیون راس آن در آسیا و بقیه در سایر نقاط دنیا زندگی می کنند.
گاومیش در بسیاری از کشورهای جهان یافت می شود ولی مهمترین محل پرورش آن قاره آسیا و به ویژه شبه قاره هند است.
به هرحال با ارتقای فرهنگ پرورش گاومیش و شناسایی بیشتر این حیوان به کشاورزان می توان با تولید گوشت و شیر نقش مهمی در افزایش درآمد کشاورزان داشت و همینطورروستاییان را به پرورش این حیوان با ارزش تشویق کرد.
نظر شما