به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام سید محمد خاتمی رئیس مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها در در اجلاس مجمع تعامل در جده گفت: وقتی به تاریخ رجوع می کنیم نمی توانیم نقش دین را در ایجاد، بسط و پویایی تمدنها و منشأ بودن ادیان در ارزشها و انگاره های والای انسانی انکار کنیم.
وی یادآور شد: ولی از این نکته نیز نمی توان چشم پوشید که در مواردی تنازعات تلخ و خونین منشأ دینی داشته یا نگرش دینی در بسط و تداوم آن نقش داشته اند. هرچند به نظر من جنگها و خشونتها و درگیریها عمدتاً منشأ اقتصادی و سیاسی داشته اند.
خاتمی با تأکید بر اینکه در هویت بخش بودن دین تردیدی نیست و گوهر محوری دین "امر قدسی" است،افزود: ولی همواره امکان سرایت "قداست امر متعالی" به هویت دینی افراد و جوامع که امری انسانی است وجود دارد. اگر چنین شود، دینداری می تواند مبدل به عاملی برای عدم تسامح و ابزار خشونت در برابر هویتهایی شود که آنها را نامقدس یا نسبت به هویتِ خود فرودست می بیند. ولی چنین واقعه هایی را باید ناشی از تلقی نادرست انسانها که موجودات تاریخی هستند از دین که در ذات خود فراتاریخی است دانست و به عبارت دیگر این امر ناشی از تحریف دین است نه برخاسته از ذات دین.
رئیس مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها تأکید کرد: در اسلام چون همه ادیان و آیینها، وجود هویت ایمانی که مؤمنان را در یک دایره مشخص قرار می دهد انکارناپذیر است. ولی این دایره با دوایر دیگر متقاطع و متنازع نیست، بلکه می تواند متداخل باشد و نوعی انس و الفت و محبت را اساس رابطه با هویتهای دیگر قرار دهد. اسلام همچنین همه پیروان ادیان دیگر را دعوت می کند تا در دایره ای وسیع تر از دایره هویت خاص گرد هم آیند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود در باب نسبت میان اسلام و مسیحیت با استناد به آیاتی از قر آن تأکید کرد: نه تنها گفتگو ممکن است، بلکه فراتر از گفتگو، همزیستی و بالاتر از همزیستی، همراهی و همکاری برای صلح بشری در این لحظه حساس و پرتنش تاریخی ضروری است.
خاتمی یادآور شد: قرنی که بر ما گذشت، قرنی سرشار از خشونت بود. چه به صورت دو جنگ جهانی، چه جنگهای منطقه ای و چه جنگ سرد و چه به صورت اوج گیری پدیده زشت تروریسم که نمونه ای از آن را در اولین سال هزاره سوم میلادی در نیویورک و واشنگتن شاهد بودیم، امری که به نوبه خود سبب شد جنگ افروزان، فضای بین المللی را به فضای جنگ زده و نفرت آفرین تبدیل کنند. اگر قرن گذشته، قرن دستاوردهای بزرگ علمی، فنی و اجتماعی بود، قرن تولید خشونت و نفرت نیز بود.
وی گفت: در همین فضای تنگ و ویرانگر جنگ و خشونت، ما صدای صلح و گفتگوی میان تمدنها را شنیدیم و با اجماع جامعه جهانی، سال 2001 میلادی، از سوی سازمان ملل متحد، سال گفتگوی تمدنها نام گرفت و این امر نشانه پیروزی بزرگ خرد بر خشم و محبت بر نفرت، لااقل به لحاظ ذهنی و معنوی بود.
قرنها باید زمین با خون آدمیان بی شماری آبیاری می شد تا امروز فضیلت و رجحان گفتگو بر جنگ به آسانی و سادگی نزد همگان پذیرفتنی باشد. گرچه به روشنی می دانیم که فاصله ای بسیار زیاد میان پذیرش ذهنی این مسئله که امروز بدیهی جلوه می کند تا تحقق واقعی آن در مناسبات و روابط بین المللی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه نکته بسیار مهم گفتگو در مورد مسائلی است که به شرط لازم برای تحقق صلح و عدالت در جهان تبدیل شده و از جمله آن مسائل حیاتی، گفتگو و کوشش جدی و عملی برای تحقق صلح و جلوگیری از تروریسم و جنگهای نظامی وسیع است، گفت: جنگهایی که امروز (و لااقل تا دیروز) با نیرنگ سعی می شد سبعیت و بربریت مهیب آن را در سایه تذکر و توجه دائمی به سبعیت و بربریت دیگر یعنی تروریسم در حاشیه و سایه قرار دهند.
وی افزود: ولی آنچه مسئله مهم همه ما و جهان آشفته کنونی است، خشونت و جنگ است که از یک سو ناشی از سوء تفاهم های مزمن و از سوی دیگر منشاء نفرت و نا امنی است.
خاتمی افزود: خداگونه بودن انسان تنها فضیلت و مزیت نیست، بلکه مستلزم کوشش خستگی ناپذیر اخلاقی است برای دستیابی به صلح عمومی و غلبه بر نفرت و دشمنی و اینچنین است که می توان دنیایی را تصور کرد که مسیحی و مسلمان و یهودی و دیگران تسلیم شیطنتهایی نشوند که سودانگاران و جنگ افروزان به کار می بندند تا آنها را در برابر هم قرار دهند، بلکه می توانند در کنار هم قرار گیرند و برای صلح مبتنی بر عدالت و بهزیستی و تأمین زندگی خوب نه تنها برای پیروان ادیان خود، که برای همه انسانها تلاش کنند.
وی با تأکید بر اینکه استقرار صلح علاوه بر لوازم و زمینه های اجتماعی نیازمند جانهای صلح طلب است، گفت: صلح زمانی مستقر خواهد شد که آدمیان بتوانند قلب خود را چونان ملکوت آسمانی سرزمین حکومت بی شریک و بلامنازع خداوند سازند.
خاتمی گفت: نام خداوند را که نام همه کمالات و خیرات و زیبایی ها و حقایق است نباید و نمی توان سرلوحه جنگ و نفرت قرار داد و جاهلانه سخن از جنگ های صلیبی گفت. جهان ما نباید چندان از حیث اخلاقی سقوط کند که گوش خود را بر فریاد مظلومانِ ضعیف ببندد، که اگر چنین کند به گسترش تنشی دامن زده است که چه بسا کمتر کسی از لهیب های آن جان سالم به در برد.
رئیس مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها با اشاره به اینکه دین ما اسلام نام دارد و اسلام با "سلام" و "صلح" هم ریشه است، افزود: اعتقاد به اسلام مستلزم تسلیم و تفویض اراده های منفعت طلب و خودپرست و ستیزه جوی جزئی به اراده سراسر خیر و محبت خداوند است و مگر حضرت موسی و حضرت عیسی و همه پیامبران بزرگ خدا پیروان ادیان خود را به همین امر مهم فرا نخوانده اند؟ پس مسلمان حقیقی و مسیحی و یهودی حقیقی کسی است که دعوت خداوند را برای ورود به سرزمین صلح پذیرفته است.
نظر شما