به گزارش خبرگزاری مهر، سومین جلسه نظریه‌پردازی «شبکه معرفت دینی» با ارائه دکتر علیرضا قائمی نیا(عضو هیئت علمی پژوهشگاه) با حضور ناقدان(متشکل از دکتر وکیلی ،حجت الاسلام کیاشمشکی ،حجت الاسلام سوزن چی،دکتر حسن پور)و داوران (همچون حجت‌الاسلام صادقی رئیس مرکزمطالعات وپژوهش های صداوسیما) و تنی چند از اساتید حوزه و دانشگاه در تالار معرفت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به تبیین نظریه خود پرداخت و گفت: شبکه معرفت دینی، نظریه‌ای معرفت‌شناختی است نه هرمنوتیکی.
وی افزود: کل‌گرایی معرفتی، مبنا‌گرایی و انسجام‌گرایی (رابطه نا‌متقارن) را در خود جمع می‌کند و هیچ تعارفی در این مورد وجود ندارد.
وی بیان داشت: هیچ ضرورت معرفتی درکار نیست که همه حوزه‌های معرفت بشری ساختار واحدی داشته باشد، بلکه تفاوت حوزهای، مستلزم آن است که ساختار هر حوزهای با توجه به معارف آن شکل بگیرد.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا ابراز داشت: کل‌گرایی نظریه معرفت‌شناختی، بسیار پیچیده است و توان تبیین پیچیدگی‌های معرفت دینی را دارد.
وی گفت: همه عالمان دین بر اساس این مدل کار می‌کنند، آنها به مدلی که عمل می‌کردند توجه و تحلیل معرفت‌شناختی از آن نداشتند و مدل‌های معرفتی دو بعد سلبی و ایجابی دارند.
نظریه‌پرداز این کرسی افزود: شبکه معرفت دینی از زیرمجموعه‌های گوناگون کلامی، فقهی، اخلاقی و غیره تشکیل می‌شود و هر یک از این مجموعه‌ها برای حل مسایل مرتبط تشکیل شده‌اند و همه با هم یک کل منسجم را فراهم می‌‌آورند.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) خاطرنشان کرد: این نظریه، توصیفی است و هر توصیفی، تبیین و توصیه‌ای را هم به دنبال دارد.
وی با بیان اینکه معرفت دینی از دو جهت بسط پیدا می‌کند یادآور شد: معرفت دینی یکی در اثر فعالیت درونی، و دیگری در اثر ورود معارف بیرونی متناسب با درون شبکه بسط پیدا می‌کند.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا گفت: منبع معرفت دینی، تنها نصوص دینی هستند و عقل بدین معنا منبع معرفت دینی نیست.
حجت‌الاسلام قائمی‌نیا یادآور شد: پیدایش دلالت‌های (مصداقی و معنایی، طولی و عرضی، جدید) برای نصوص دینی، کشف روابط درون نصی جدید، کشف روابط بین متنی تغییر و تحول در معرفت دینی در آنها امکان‌پذیر است.
در ادامه این کرسی نظریه‌پردازی، ناقدان به دیدگاه‌های خود پرداخته که ابتدا دکتر وکیلی از اساتید دانشگاه گفت: مدلی که آقای قائمی‌نیا ارایه کرده‌اند، متاثر از مدل «کواین» است و در تعمیم این مدل به معرفت‌ها و باورهای دینی باید جانب احتیاط را رعایت کرد.
وی افزود: دغدغه«کواین» در مدل‌سازی معارف عمدتاً معطوف به علم بوده و بر آن مبنا تعمیم شده و تعمیم این مدل به معرفت‌های دینی باید با احتیاط صورت بگیرد.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: اصالت این مدل، نقش تجربه به ویژه تجارب انبیاء و اولیاء در شبکه معرفت دینی بنابر مدل کواین چیست؟ آیا این تجارب جز شرایط مرزی هستند یا در هسته اصلی قرار می‌گیرد.؟
در ادامه،حجت الاسلام کیاشمشکی یکی دیگر از ناقدان به نقد نظریه پیش رو پرداخت و گفت: ابهامات من درباره این نظریه در مرزهای شبکه و قرار دادن نصوص دینی در چارچوب و یا بیرون شبکه است، در مدل کواین در این زمینه مشکلی نیست بدلیل اینکه کواین ناظر به معرفت‌های تجربی است.
حجت‌الاسلام کیاشمشکی افزود: تعیین‌پذیری شبکه از تجربه لوازمش پذیرفته شده، ولی این نسبت‌ها در مدل شما نیست.
حجت‌الاسلام سوزن‌چی به عنوان دیگر ناقد حاضر در این جلسه گفت: هنوز مشخص نیست کل‌گرایی آقای قائمی‌نیا یعنی چه و تعیین این مفهوم کجاست و اگر می‌گویند دیدگاه‌شان دیدگاه کواین نیست، پس چیست؟
دکتر حسن‌پور از اساتید دانشگاه نیز به عنوان ناقد گفت: من تصور می‌کردم مدل آقای قائمی‌نیا در این نظریه مدل هنجاری است، ولی در توضیحاتشان عنوان کردند که توصیفی است، اگر توصیفی است چرا از کل‌گرایی دفاع می‌کنید و چه دلیلی وجود دارد ما در رویکرد توصیفی یک نظریه، از یک دیدگاه دفاع کنیم.
در ادامه حجت‌الاسلام صادقی، رییس مرکز مطالعات و پژوهش‌های صدا و سیما به عنوان داور به بحث داوری این نظریه پرداخت و گفت: در خیلی از نظریه‌ها به نص جفا شده و آقای قائمی‌نیا نص را مورد توجه قرار داده است به شرط اینکه سهم عقل را در نص خراب نکند.
وی افزود: شما سهمی که از نص برای عقل قرار دادید، سهم ابزاری برای عقل است و جواب‌هایی که شما دادید، ناقدین را قانع نکرد زیرا به نظر آنان سهم عقل بیش از آن است و جنبه منبع هم دارد.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: تاویل‌های فراوانی که در نصوص محکم دینی به واسطه عقل صورت می‌گیرد، آنها را چکار خواهید کرد و نمی‌توانید بگویید این تاویل نقش ابزاری عقل است چون به آن نص محتوا می‌دهد.
داور این نظریه بیان داشت: در شبکه داخلی معرفت نصوص دینی وارد نمی‌شود، سایر نصوص مکانش کجاست و نص، محتوایش امری معرفتی است، چگونه می‌گویید نص معرفت نیست.
در ادامه نظریه پرداز پاسخهایی را به سوالات و انتقادات داوران و ناقدان ارائه داد و در پایان این جلسه داوران و ناقدان از نظریه پرداز خواستند تا در جلسه ای دیگر دیدگاه های خود را به صورت نهایی بیان داشته و نسبت به رد شبهات ایجاد شده پیرامون نظریه پیشنهادی، تلاش کند.
نظر شما