به گزارش خبرنگار مهر، هادی خانیکی از نمایندگان حامی میرحسین موسوی کاندیدای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری است که در گفتگوی مشروح با خبرگزاری مهر به بیان دیدگاههای این کاندیدا در مورد آموزش عالی و برنامه های میرحسین موسوی در بحث دانشگاهها پرداخته است. وی در این گفتگو از برنامه های میرحسین موسوی در عرصه آموزش عالی گفته و تاکید کرده است موسوی به شدت به دنبال بازگرداندن استقلال دانشگاهها است.
* خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: کاندیدای مورد حمایت شما در انتخابات ریاست جمهوری به طور حتم بر علاوه بر برنامه هایی که برای آموزش عالی کشور دارد تقویت نقاط ضعف آموزش عالی در دولت نهم را در برنامه های خود در نظر خواهد گرفت. به نظر شما نقاط ضعف آموزش عالی در چهار سال گذشته چه بوده است.
- هادی خانیکی: عملکرد دولت نهم را در بخش آموزش عالی موفق نمی دانم هم در مقیاس با انتظاراتی که در برنامه چهارم توسعه باید اجرا می شد و هم به تناسب سند چشم انداز بیست ساله ای که برای کشور طراحی شده بود و هم در امتداد زمینه ها و زیرساختهایی که در دولت اصلاحات فراهم شده بود و به عبارتی می توان گفت که در دولت نهم برنامه چهارم دنبال نشد و دولت بعدی باید این برنامه ها را با جدیت در حوزه آموزش عالی دنبال کند.
* شما معتقدید بالانس کمیت و کیفیت در حوزه آموزش عالی حفظ شده است یا اینکه کمیت بیش از کیفیت در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است؟
- یکی از شاخصهایی که می شود آن را دلیل عدم توفیق دولت دانست همین عقب افتادگی شاخص کیفی نسبت به شاخص کمی است. البته شاخصهای کمی خود به خود بی اعتبار نیستند اما زمانی که ما این شاخصها را به گونه ای مورد استفاده قرار می دهیم که با نوعی صورتگرایی و فرمالیسم همراه می شود یعنی تنها می خواهیم نشان بدهیم آنچه انجام گرفته نسبت به پیشین بیشتر بوده است و این درست نیست. متاسفانه شاخصها صورت فرمالیستی گرفته اند و آمارها هم آمارهای واقعی نیستند. متاسفانه در دولت اخیر از رشد تعداد مقالات، دانشجویان و رشته ها سخن گفته می شود بدون اینکه چگونگی تعریف شاخصها مطرح شود. به عنوان مثال اینکه آیا خود این آمارها اعتبار علمی دارند یا اینکه در همان چارچوبهای آمارهای گذشته مطرح می شوند یا خیر.
* مواردی را می توانید بیان کنید که تایید کننده گفته شما باشد و مشخص کند که کمیت بیش از کیفیت رشد یافته است؟
- سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی از برنامه چهارم توسعه مدنظر بوده است و این سهم نشان دهنده اهمیت به کیفیت پژوهش در کشور است. طبق برنامه چهارم باید سهم ما از پژوهش به سه درصد تولید ناخالص ملی می رسید که این امر در دولت آقای خاتمی تا نزدیک 68 صدم درصد شد اما در دوره فعلی کاهش پیدا کرده و به 32 صدم درصد رسیده است.همچنین شاخص دیگری که کاملا کیفی بود و در دولت پیشین شکل گرفت شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری بود. طبق قانون برنامه سوم و برنامه چهارم توسعه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری بالاترین نهادی است که وظیفه سیاستگذاری در زمینه تحقیقات و فناوری را دارد. این شورا باید زیر نظر رئیس جمهور فعالیت کند. متاسفانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری نیز از همان شوراهایی است که وظایفش ادغام شد و نه تنها نقش وزارت علوم را در سیاستگذاری و برنامه ریزی در سطح کشور محدود کرد بلکه وزارتخانه را به بخشهای دیگر وابسته کرد. مانند تشکیلات معاونت علمی ریاست جمهوری که بخشی از اعتبارات به آنجا منتقل و باعث افت کیفی آموزش، تحقیقات و فناوری در دولت شد.
* شما تا این اندازه بر کیفیت آموزش عالی و پژوهش تاکید می کنید اما این روزها شاهد هستیم کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری تنها شعار می دهند و کمتر برای آموزش عالی برنامه دارند. مثلا دائما از دانشجوی ستاره دار یا بازنشستگی سیاسی اساتید صحبت می شود. اگر چنین مواردی هم وجود داشته باشد اما نکات مهمتری نیز در آموزش عالی وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود اما کمتر توسط کاندیداها مورد توجه قرار می گیرد.
- مسائل حوزه دانشگاه مسائل به هم پیوسته ای هستند که موانعش را در حوزه های آموزشی یا وضعیت کیفی که به اشتغال منجر می شود مشاهده می کنیم. آنچه که در دولت نهم خیلی بارز شد بی توجهی به مسئله استقلال دانشگاهها و مسائل آکادمیک بود که احساس ناامنی برای اساتید و دانشجویان را برجسته کرد و به عنوان مسئله روز مطرح شد. در دانشگاه شاهد توسعه علمی نخواهیم بود مگر اینکه امنیت و آرامش خاطر استاد و دانشجو در کنار محققین تامین شود. متاسفانه با محدودیتهایی که برای اساتید و دانشجویان در حوزه فعالیتهای مدنی و سیاسی رخ داد این یک مانع در مسئله آموزش و پژوهش شد که نقطه بازگشت این امر ایجاد یک فضای امن در دانشگاه است تا شاهد رشد علمی باشیم.
* آموزش عالی در برنامه های آقای میرحسین موسوی چه ویژگیهایی دارد؟
- از نظر من حرکتی که در دوره اصلاحات شروع شد و تحت برنامه ای با عنوان "توسعه علمی، رمز بقا" در جریان بود می توانست نقطه عطفی برای تحرک علمی و توسعه همه جانبه باشد. دولت دهم با بازگشت به عقلانیت و کارآمدی باید ادامه آن برنامه ها را پیش بگیرد. اساس توسعه علمی هم استقلال دانشگاهها است که خوشبختانه در برنامه کاندیدها به خصوص میرحسین موسوی مطرح شده است.
* با این ویژگیهایی که شما درباره آموزش عالی دولت احتمالی میرحسین موسوی بیان کردید در صورت پیروزی وی در انتخابات وزیر علوم کابینه دولت دهم چه مشخصاتی دارد؟
- وزیر علوم دولت آینده باید قادر باشد از دانش و تجربه ای که بتواند نهاد دانشگاه را منزلت و اعتبار ببخشد و امنیت خاطر دانشجویان و اساتید را برگرداند استفاده کند.
* یکی از مباحث بسیار مهم در دانشگاهها فضای موجود برای تشکلهای دانشجویی است. تشکلهای دانشجویی تحرک را در دانشگاه ایجاد می کنند. فضایی که میرحسین موسوی می خواهد در صورت پیروزی برای تشکلها فراهم کند چه نوع فضایی است؟
- وجود تشکلهای دانشجویی علمی، سیاسی، فرهنگی و صنفی جزء لوازم تربیت شهروندی در دانشگاهها است و باعث به وجود آمدن نشاط و تحرک در دانشگاه می شود. امروزه نهاد دانشگاه را در هیچ چارچوب نظری و تجربه موفق جهانی محدود به علم نمی کنند چرا که دانشجویان علاوه بر برخورداری از آموزش به عنوان شهروند هم تعریف می شوند. متاسفانه تشکلهای منتقد از میان برداشته شده اند و تلاش برای ایجاد تشکلهای دولت ساخته تحرکهای مدنی را در دانشگاهها متوقف کرده است. برخوردهای فراوان انضباطی با بسیاری از دانشجویان نیز موجب دل مردگی و انفعال دانشجویان شده است. دانشگاه به عنوان یک محیط چندصدایی حتی باید راه را برای فعالیتهایی که منتقد دولت هستند باز کند اما با ضوابط خاص و در چارچوب قانون. در دولت دهم باید از تجربه موفق دولت اصلاحات در رشد و شکوفایی تشکلهای دانشجویی و افزایش فعالیتهای علمی، فرهنگی، صنفی، سیاسی، ورزشی و دانشجویی به عنوان یک لازمه بقای دانشگاه استفاده کنیم.
* بحث بازنشستگی اساتید هم از بحثهای مورد توجه کاندیداهای ریاست جمهوری در هفته های گذشته است. بازنشستگی امری عادی است و برای هر قشری این اتفاق می افتد. چرا به این اندازه به بحث بازنشستگی اساتید دامن زده می شود. آیا نگاه سیاسی در این بازنشستگیها دخیل است؟
- به نظر من بازنشستگی اساتید از تاسف بارترین اقداماتی است که صورت گرفت. علم بازنشستگی ندارد و اثر بخشی استادان به خصوص در سنین بالا یکی از مهمترین سرمایه ها برای دانشگاهها است. در کنار آن باید به سلیقه ای عمل کردن و حتی در موارد زیادی سیاسی عمل کردن در امر بازنشستگی توجه کرد که امیدوارم این امر در دولت دهم جبران شود.
* فراتر از فضای تشکلها فضای فرهنگی دانشگاههاست. شما مدتی در دولت گذشته معاونت فرهنگی وزارت علوم را برعهده داشتید و با این فضا بیش از دیگران آشنا هستید. این فضا در دانشگاهها چگونه باید پرنشاط و پرتحرک باشد؟
- تاکید می کنم که دولت دهم باید به وضعیت فرهنگی دانشگاهها به صورت ویژه رسیدگی کند. وضعیت فرهنگی موجود در دانشگاهها را وضعیت مناسبی نمی دانم چرا که اساسا یک نوع عدم مشارکت، انفعال و دل مردگی و یاس در دانشگاه دیده می شود. بخش عمده ای از تغییرات در جامعه را در میان نخبگان و دانشگاهیان باید دید.
* یکی از مباحث بسیار تاثیرگذار در فضای آموزشی کشور پیوند حوزه و دانشگاه است. کاندیدای مورد حمایت شما چگونه می خواهد چنین ارتباطی را تقویت کند تا حوزه و دانشگاه به عنوان دو بال آموزش و پژوهش کشور به هم نزدیکتر شوند؟
- به نظر من به حوزه و دانشگاه باید به عنوان دو کانون مولد اندیشه به صورت مستقل نگاه کرد. ادغام هر کدام از این نهادها در نهاد دیگر یا اینکه به صورت ظاهری و فرمالیستی خواسته باشیم از هر کدام از اینها تقلیدی در نهاد دیگر کنیم درست نیست. به عنوان مثال مدرک گرایی را از دانشگاه بگیریم و وارد حوزه کنیم و بگوییم این یعنی وحدت حوزه و دانشگاه. این روش غلطی است. عملکرد دولت حاضر در زمینه همکاری مثبت حوزه و دانشگاه را نیز موفق نمی بینم. شاید به دلیل اینکه برداشت غلطی از همکاری حوزه و دانشگاه وجود داشته است.
* مهمترین برنامه های کاندیدای مورد حمایت شما در بخش آموزش عالی چیست؟
- مهمترین برنامه میرحسین موسوی مسئله استقلال دانشگاه است. حمایت از آزادیهای علمی و نقد نگاه سیاسی بر دانشگاهیان و دانشجویان از دیگر دغدغه های این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری است.
نظر شما