چه كسي پرستاران را تيمار مي كند ؟

آنگاه كه رنج و درد بر كالبد انسان حمله ور گشت و سلامت وي را پايان داد، پرستاري به وجود آمد، يعني از زمان پيدايش بشر، اين حرفه مقدس بر عرصه گيتي نمايان شده است. درمسير تاريخ، پرستاري همپاي پزشكي در خدمت انسان ها بوده است و به تدريج، اين دو در قالب علم پيشرفت كرده اند  و در زمان هاي بحراني مانند حوادث طبيعي و جنگ ها، خدمات شايان توجهي انجام داده اند.

در فرهنگ اسلامي و تعابير قرآني، آن هنگام كه پرستار براي ياري انسان نيازمندي تلاش مي كند و براي جلب رضاي پروردگار نياز هايش را بر مي آورد مثل آن است كه او را از مرگ رهايي بخشيده و با اين كار، موجبات خرسندي خداوند را فراهم كرده است زيرا پرستاري كه با تلاش خويش جان مجروح يا بيماري ناتواني را نجات دهد و براي بهبودي وي فعاليت مي كند، به يقين او را زنده كرده است و هر فردي را زنده كند و به جامعه پر تلاش انسن ها بازگرداند، مثل آن است كه خدمتي شايان به همه مردمان كرده است ، قرآن كريم در آيه 32 سوره مائده در اين باره مي فرمايد: "و هر كس انساني را از مرگ رهايي بخشد، چنان است كه گويي همه مردم را زنده كرده است."

از آنجا كه وظيفه نگهداري از بيماران به عهده پرستاران است ، آنها در معرض مداوم و طولاني انواع بيماري هاي  جسمي از جمله بيماري هاي عفوني قرار دارند و به علت ابتلاي پرستاران به انواع بيماري هاي جسمي و رواني و كار طاقت فرساي آنان سبب شده تا اين حرفه جزء مشاغل زيان آور قرار گيرد اما سختي كار تصويب شده تا به حال مورد قبول برخي از مسئولان قرار نگرفته است.

 جامعه نگرش مثبتي به حرفه پرستاري ندارد

خديجه خضرايي ، پرستار در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري "مهر" درباره مشكلات پرستاري مي گويد: كم بودن حقوق ، اضافه كاري اجباري، كمبود امكانات بهداشتي در بيمارستان هاي دولتي و خصوصي از جمله مشكلات حرفه پرستاري است.

وي مي افزايد: متاسفانه جامعه ديد درستي نسبت به پرستاران ندارد به گونه اي كه يك پرستار از اينكه به ديگران بگويد كه شغلش پرستاري است احتياط مي كند.

خضرايي مي گويد: بيماران فقط پرستاران را مي بينند و در صورتي كه هرگونه اشكال و يا موردي پيش آيد آن را به پرستاران نسبت مي دهند به طور مثال اگر بيماري منجر به فوت شود مي گويند كه پرستارانش خوب عمل نكردند و اين باعث دلسردي پرستاراني مي شود كه تمامي توان خود را براي ارايه خدمات بهداشتي و درماني به كار  گرفته اند.

وي اظهار مي دارد: پرستاران هميشه در نگراني بسر مي برند چرا كه فقط خودشان  در معرض بيماري ها و آلودگي هاي محيط كار قرار ندارند بلكه به خاطر تماس اين افراد با خانواده هايشان اين آلودگي آنها را هم در بر گرفته است بنابراين هميشه اين نگراني وجود دارد كه مبادا اعضاي خانواده شان به بيماري مبتلا شوند.

اين پرستار مي افزايد: با وجود كمبود نيروي بهداشتي در بيمارستان، پرستاران مجبورند كه در كوتاه ترين زمان به ارائه خدمات درماني و بهداشتي بپردازند چرا كه يك لحظه غفلت جان بيمار را با خطر روبرو مي سازد و اين باعث مي شود كه حتي با وجود امكاناتي نظير دستكش باز هم احتمال پاره شدن دستكش وجود داشته باشد و بيماري هاي عفوني به پرستاران سرايت كند.

وي درباره شايع ترين بيماري هاي عفوني در ميان پرستاران مي گويد: عفونت مثانه، عفونت هاي كليه، ريه ، عفونت هاي خوني و همچنين پايين بودن سيستم ايمني بدن در ميان پرستاران بسيار شايع است.

خضرايي در مورد جايگاه حرفه پرستاري  مي گويد : رسيدن حرفه پرستاري به جايگاه اصلي خود سالهاي زيادي طول مي كشد، وقتي كه از بحث تاسيس سازمان نظام پرستاري تا زمان تاسيس آن 12 سال  طول كشيده است ، پس نبايد انتظار داشت كه در مدت كوتاهي اين حرفه در جايگاه اصلي خود قرار گيرد.

مسئولان مركز درماني در تهيه لوزام بهداشتي پرستاران مسئولند

دكتر حسن هويدا، عضو شوراي عالي نظام پزشكي  نيز درباره حرفه پرستاري به خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي گويد: شغل پرستاري ، يكي از پراهميت ترين و پرخطرترين مشاغل است چون اين قشر وظيفه مراقبت از بيماران را تا مرحله بهبودي به عهده دارند و به ناچار روزانه با بيماران مختلفي سروكار خواهند داشت.

وي درباره آگاهي دادن به پرستاران در خصوص بيماران مبتلا به ايدز گفت: خلاف شئونات پزشكي و علمي است كه بيماران مبتلا به ايدز براي پرستاران مشخص نباشند و خوشبختانه تمامي اين اطلاعات از طريق پرونده هاي موجود در بيمارستان ها مشخص شده است.

وي افزود: علاوه بر آن هر پرستاري با آموزش هايي كه پيش از شروع اين حرفه  در دانشگاه فراگرفته است بايد در برخورد و تماس با هر بيماري به مراقبت هاي فردي و رعايت بهداشت فردي بپردازد.

دكتر هويدا گفت: مسوولان بيمارستان ها نيز موظف هستند كه نسبت به تعهدات خويش در زمينه فراهم كردن وسايل ايمني و بهداشتي براي پرستاران نظير دستكش ، ماسك و عينك اقدام كنند.

وي گفت: براي جلوگيري از انتشار بيماريهاي عفوني به كادر بهداشتي بيمارستان ها در همه بيمارستان ها كميته اي با عنوان "كميته عفونت" فعاليت ميكند كه وظيفه جلوگيري از انتشار بيماري ها ، بررسي كوتاهي ها و كمبودهايي در خصوص انتقال برخي بيماري هاي عفوني در بيمارستان و آموزش به پرستاران در خصوص رعايت بهداشت فردي را به عهده دارند و همچنين كارشناسان بهداشتي در بيمارستان ها هم وظيفه نظارت بر اين كميته را دارند.

حقوق پرستاران از حداقل حقوق كارمندان نيز كمتر است

محمد فرقاني عضو هيات مديره سازمان نظام پرستاري تهران در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر در باره مشكلات جامعه پرستاري اظهار مي كند : پرستاري در تمام دنيا بالاترين رده هاي حقوقي را شامل مي شود چرا كه پرستاران با سلامت مردم ارتباط مستقيم دارند اما متاسفانه در ايران از لحاظ حقوقي پايين ترين حقوق كارمندي براي پرستاران در نظر گرفته شده است.

وي مي گويد: در حرفه پرستاري به دليل تماس پرستاران با  بيماراني كه معمولا از درد شكايت دارند، پرستاران از لحاظ جسمي و روحي به شدت آسيب مي بينند و با وجود اينكه اغلب پرستاران كاري را كه براي بيماران به ويژه در بخش آي سي يو انجام مي دهند براي خانواده خود انجام نمي دهند اما هيچ گونه امكاناتي براي آنان در ايران در نظر گرفته نمي شود.

فرقاني مي افزايد: سال گذشته هيات دولت مصوبه اي را با عنوان اينكه پرستاران با پنج سال خدمت كمتر نسبت به ديگر حرفه ها بازنشسته شوند اما اين مصوبه در هيچ كدام از مراكز دولتي و خصوصي اجرا نمي شود.

وي مي گويد: براساس استانداردهاي موجود براي هر بيمار در سي سي يو بايد يك پرستار در نظر گرفته شود چون در روند بهبود بيمار بسيار موثر است اما در ايران براي هر 6 تا 10 بيمار سي سي يو فقط يك و يا در نهايت دو پرستار در نظر گرفته مي شود.

استفاده از پرستاران تازه كار در بخش آي سي يو

عضو هيات مديره انجمن پرستاري با بيان اينكه ما از استانداردهاي جهاني در حرفه پرستاري بسيار عقب هستيم ، مي افزايد: متاسفانه در برخي از بيمارستان ها براي اينكه مسوولان سود بيشتري داشته باشند در بخش هاي آي سي يو كه حساس ترين بخش هر بيمارستان است به جاي استفاده از نيروهاي زبده و كارشناس از افرادي كه تازه كار هستند، و يا حتي هيچ مدركي در اين خصوص ندارند استفاده مي شود و اين ضربه سختي را به بيماران و اقتصاد جامعه وارد مي شود.

وي اظهار مي دارد: علاوه بر اينكه تا به حال شغل پرستاري به عنوان مشاغل سخت محسوب نشده است و پرستاران پايين ترين حقوق را مي گيرند ، اما هنگام استخدام در مراكز درماني هيچگاه در سمت كارشناس قرار نمي گيرند در صورتي كه يك پرستار همانند بقيه رشته هاي مقطع كارشناسي تحصيل مي كنند،  اما هنگام استخدام فقط سمت پرستاري عنوان مي شود تا حقوق كمتري به آنها تعلق بگيرد و اين يعني رعايت نكردن قانوني است كه در كشور به تصويب رسيده است.

فرقاني با بيان اينكه در صورت چند شيفته كار كردن پرستاران به مردم و خودشان آسيب وارد مي شود ، مي گويد: از آنجا كه برخي از بيماري هاي عفوني علائم مشخصي ندارند و از همه بيماران در بيمارستان ها نيز آزمايش ايدز و يا هپاتيت گرفته نمي شود، بنابراين يك پرستار در روز با افراد مختلفي كه مشكوك به ابتلا به بيماري هاي عفوني هستند سروكار دارد.

وي مي افزايد: متاسفانه پرستاران ملزم به انجام واكسن هاي مختلف براي جلوگيري از انتقال بيماري هاي عفوني نيستند. همچنين واكسيناسيون معمولا فقط  براي پرستاران شيفت روز امكان پذير است بنابراين سبب شده كه برخي ازآنها به علت سهل انگاري ها و يا به دليل اينكه شيفت شب هستند نسبت به بيماري هاي عفوني واكسينه نشوند.

استفاده از دستكش هاي آشپزخانه به جاي دستكش مخصوص پرستاري

فرقاني در زمينه امكانات بهداشتي براي پرستاران گفت: دستكش هاي پلاستيكي كه به دستكش هاي آشپزخانه معروف هستند امروزه در بيمارستانها زياد پيدا مي شود اما آنها نمي تواند از انتقال بيماري هاي عفوني جلوگيري كند چون مقاومت زيادي ندارد اما براي گرفتن  دستكش هاي لاتكس كه مقاوم هستند، بايد مدت زيادي انتظار بكشيم تا آن را در اختيارمان قرار دهند.

مهدي محرري، رييس انجمن پرستاران نيز در اين باره مي گويد: آلودگي محيط كار و وجود تنش هاي روحي در اين محيط كار سبب تحليل تدريجي پرستاران از لحاظ روحي و جسمي مي شود.

وي اضافه مي كند: حتي خانه ها هم پس از مدتي سكونت در آنها بازسازي مي شوند اما اين بازسازي در محيط هايي نظير بيمارستان ها كه آلودگي در آن بسيار زياد است كمتر صورت مي گيرد و با وجود اينكه كميته هاي كنترل عفونت را در بيمارستانها قرار داده اند اما باز هم وظيفه و كار اصلي اين كنترل بر عهده پرستاران گذاشته شده است.

75 درصد پرستاران باسابقه دچار آسيب هاي جسمي شديد هستند

نايب رييس هيات مديره  سازمان نظام پرستاري تهران نيز در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي افزايد: متاسفانه هنوز تخت هاي برخي از بيمارستان ها از استاندارد لازم برخوردار نيستند و پرستاران را در هنگام مراقبت از بيماران با مشكلات زيادي روبرو مي كنند چرا كه بيماران در صورت استاندارد نبودن تخت نمي توانند مراقبت هاي  لازم را كه به عهده شان قرار داده شده، انجام دهند در نتيجه تمامي كارها به عهده پرستاران گذاشته مي شود.

وي افزود: بر اساس تحقيقات انجام شده 65 تا 75 درصد پرستاران با سابقه 10 تا 20 ساله دچار آسيب هاي اسكلتي نظير كمردرد ، دست درد و پادردهاي شديد هستند.

محرري مي گويد: فعاليت پرستاران در بخش هاي مختلف نظير بخش" جراحات ناشي از سوختگي" سبب شده كه اين پرستاران از لحاظ تغذيه دچار مشكل شوند و بسياري از آنها به علت اينكه روزانه با تعدادزيادي از دست و پاي سوخته شده مواجه مي شوند از خوردن هر نوع گوشتي پرهيز مي كنند.

وي با بيان اينكه آمار تجرد در ميان پرستاران بيش از 60 درصد تخمين زده مي شود، مي گويد: اغلب پرستاران دچار مرگ زودرس مي شوند، به گونه اي كه حتي نمي توانند از امكانات موجود در دوران بازنشستگي خود بهره ببرند.

رييس انجمن پرستاران مي گويد: درباره ميزان شيوع بيماريهاي عفوني آمار دقيقي وجود ندارد اما براساس مشاهدات شايع ترين بيماري هاي عفوني در ميان پرستاران به ويژه پرستاران زن، عفونت هاي اداري است چون پرستاران در برخي از بيمارستانها حتي ابتدايي ترين لوازم پيشگيري از بيماريهاي عفوني نظير صابون ، مايع و دستكش محروم هستند.

عينك پرستاري وسيله لوكس و تزئيني نيست

وي مي گويد: در اغلب بيمارستان ها غذاي بيماران با غذاي  پرستاراني كه مجبورند روزي 18 ساعت كار كنند به يك مقدار است و اين نمي تواند براي فعاليت هاي طولاني آنها كافي باشد.

محرري مي گويد: به علت اينكه در اغلب بخش هاي اورژانس بيمارستان ها از پرستاران مرد استفاده مي شود در نيتجه شايع ترين عفونت ها در ميان آنها عفونت هايي نظير ايدز و هپاتيت است كه بر اثر خون انتقال مي يابد با وجود اين متاسفانه امكاناتي نظير عينك مخصوص كه جز ابتدايي ترين وسايل بهداشتي است جز لوازم تزئيني محسوب مي شود و در اختيار پرستاران قرار نمي گيرد.

رييس انجمن پرستاران مي گويد: پرستاران به علت استفاده مكرر از صابون، اغلب دچار آلودگي هاي پوستي ، عفونت هاي پوستي و خشكي پوست مي شوند چرا كه صابون هاي موجود از كيفيت خوبي برخوردار نيستند و امكاناتي نظير موادي كه سبب مرطوبي پوست شود وجود ندارد. 

تعداد پرستاران بايد به بيش از دو برابر تعداد  فعلي برسد

دبير كل خانه پرستاران مي گويد: با اجراي طرح خود گرداني بيمارستان ها، درآمد حاصل از بيمارستان ها به صورت 60 درصد براي پزشكان، 10 درصد خود بيمارستان، پنج درصد دانشگاه  و فقط 25 درصد آن به ساير كاركنان بيمارستان كه پرستاران نيز جزء آنها هستند اختصاص مي يابد.

محمد شريفي مقدم  درباره عملكرد وزارت بهداشت در زمينه تلاش براي اختصاص بودجه 20 ميليارد توماني افزايش حقوق پرستاران مي افزايد: وزارت بهداشت در جذب بودجه 20 ميليارد توماني نه تنها هيچ نقشي نداشته است ، بلكه در بسياري از موارد هم مانع تراشي مي كند .

 وي درباره كمبود نيروي پرستار در مراكز درماني مي گويد: بر اساس استاندارد، بايد به ازاء هر 1000 نفر، سه پرستار وجود داشته باشند و كشور ما با جمعيت 70 ميليون نفري  فقط 60 هزار پرستار در بيمارستان هاي دولتي و 40 هزار نفر در مراكز خصوصص هستند كه در مجموع  حداكثر 100 هزار نيروي پرستاردر كشور داريم يعني با توجه به جمعيت كشور، جامعه به كمبود 110 نيروي پرستار دچار هستيم.

شريفي مقدم اظهار مي دارد: با توجه با اينكه نيروي پرستار حتي كمتر از نصف نيروي لازم در كشور است بنابراين ميزان ارائه خدمات توسط اين نيرو به بيماران هم به نصف مجموع توانايي هاي پرستاران مي رسد چرا كه بايد به بيش از دو برابر تعداد استاندارد به بيماران ارائه خدمت كنند و اين به زيان بيماران نيز مي شود.

وي مي گويد: كمبود نيروي پرستار، پرستاران را با تعداد انبوهي از بيمار مواجه كرده  و اين مسئله سبب شده است كه پرستاران فرصت كمتري براي تعويض دستكش داشته باشند بنابراين ترجيح مي دهند كه كمتر از دستكش استفاده كنند و هيم امر موجب انتقال بسياري از بيماري هاي عفوني به پرستاران شده است.

عضو شوراي عالي سازمان نظام پرستاري  با بيان اينكه كمبود نيروي پرستاري سبب افزايش مرگ ومير در مراكز درماني مي شود، مي افزايد: با توجه به مصوبه سال 75 مجلس شوراي اسلامي جامعه پزشكي يعني پزشكان و پيرا پزشكان بايد آموزش مدام داشته باشند اما اين فقط براي پزشكان اجرا مي شود در صورتيكه هر روز داروها، جراحي ها و مراقبت هاي جديدي به  دنيا عرضه مي شود و پرستاران نيز براي ارائه خدمات بهداشتي و درماني بهتر بايد نسبت به آنها آگاهي داشته باشند.

وي تصريح مي كند: از نظر علمي به هر ميزان هم كه فارغ التحصيلان در دروان دانشجويي خود دانشجوي ممتازي بوده باشد باز هم بعد از شش ماه اطلاعات به نصف و تا پايان سال به يك، سوم و در سال بعد فقط 10 درصد اطلاعات و يادگيري هاي خود را يم توانند به ياد آورند، اما متاسفانه اين آموزش ها در بيمارستان ها بريا پرستاران وجود ندارد و آنها از علم جديد روز آگاهي نمي يابند.