جامعه ما به‌شدت به تئوری‌پردازان علوم انسانی نیاز دارد

دکتر سید محمد ثقفی که با خبرنگار مهر گفتگو می‌کرد در پاسخ به این سؤال که فلسفه هم‌اکنون چه نقشی در افزایش تفکر انتقادی جامعه بشری بر عهده دارد؟ گفت: فلسفه رشته عامی است که به‌اصطلاح مادر علوم تلقی می‌شود و در مورد هستی‌شناسی و انسان‌شناسی بحث می کند. امروزه یکی از گرایشهایی که در فلسفه مورد نظر است علاوه بر رشته مابعدالطبیعه یا متافیزیک که فلسفه عمومی خوانده می‌شوند گرایش اپیستمولوژی یا شناخت‌شناسی است که زنده‌ترین رشته در عرصه مباحث علوم عقلانی و انسانی است.

این استاد جامعه‌ شناسی دین دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: از این جهت متدها و روشهای شناخت عقلانی یا تجربی یا احیاناً ایده‌آلیستی مورد مطالعه فیلسوفان قرار می‌گیرند و استاد مطهری در پاورقی‌های کتاب " اصول فلسفه و روش رئالیسم " این دو روش را در مباحث علمی و فلسفی به‌خوبی توضیح داده است. 

ثقفی در پاسخ به این سؤال که آیا نقش سیاسی و اجتماعی و فرهنگی فیلسوفان در جهان جدید نسبت به نقش فیلسوفان پیشامدرن افزایش یافته است؟ گفت: این سؤال را می‌شود به چند بخش تقسیم کرد. فیلسوفانی که در عصر جدید مطرح هستند بیشتر فلاسفه سیاسی و علمی هستند و دیدگاههای این فیلسوفان در عرصه اجتماع ، سیاست و تمدن مورد توجه دانشمندان معاصر است.

وی افزود: اما فیلسوفان معرفت‌شناختی و متافیزیکی از جهت کارکردهای اجتماعی فلسفه چندان مورد اهمیت واقع نمی‌شوند. زیرا مسائل فلسفی کلی و معرفت‌شناختی به جهت تخصصی بودن به دوره کلاسیک فلسفه تعلق دارند.

ثقفی درپاسخ به این سؤال که جامعه ما هم‌اکنون تا چه اندازه به تفکر فلسفی نیاز دارد؟ گفت: جامعه ما در حال حاضر رجال صاحب نظر فلسفی عمده خود را از دست داده است. علامه طباطبایی، استاد آشتیانی و استاد مطهری ، سه دانشمند فیلسوفی بودند که از این دنیا رحلت کرده‌اند.

وی افزود: اگرچه اندیشه‌های این عالمان هنوز در جامعه ما زنده است ولی اندیشه‌های آنان در چند شخصیت مشهور تبلور می‌یابد که بیشتر نظریات استادشان را بازگو می‌کنند. اگرچه چندین نفر از دانشمندان معاصر در کشورمان منشای خدمات فکری بودند ولی به دلایل مختلف از جامعه منزوی شدند و یا به دیار غرب هجرت کردند.

این نویسنده و مترجم اظهار داشت: اکنون جامعه ما به‌شدت به تئوری‌پردازان علمی به‌ویژه در زمینه علوم انسانی نیاز دارد. متأسفانه گلایه‌مندی‌های سیاسی موجود، عرصه را بر اندیشه‌ورزان تنگ کرده است. امیدواریم که با توسعه امنیت و آرامش، توسعه علم و اندیشه در جامعه ما صورت گیرد.