خوشنويسان نوگرا و تحول اجباري

به گزارش خبرنگار تجسمي خبرگزاري "مهر" ، در اولين دوره نمايشگاه خوشنويسي درگرايش هاي نوين كه در مركز فرهنگي هنري صبا برپا شد ، گزيده اي از آثار 87 هنرمند ايراني با گرايشهايي جديد در حوزه خوشنويسي ارائه شد .

به نظر مي رسد اشاره به عنوان گرايش هاي جديد در خوشنويسي ايران ، بيش از همه بخاطر نمايش آثار خط نقاشي در اين نمايشگاه به آن اطلاق شده است .

آيدين آغداشلو درباره پيشينه اين گرايش هنري درايران معتقد است : " از قرن سيزدهم هجري قمري ، ايجاد يك متن قابل قرائت - كه مهمترين هدف خوشنويسي كهن بوده است - در جاهايي مثل سياه مشق نويسي، اهميت چنداني نمي يابد و در بسياري قطعات، سعي عمده در راستاي تركيب بندي و شيوايي و زيبايي صفحه به كار مي رود و با برهم خوردن كفه تعادل ، ميان متن و ساختار خوشنويسانه ، ساختار عمده مي شود و در پي آن ، آثاري انتزاعي به وجود مي آيد كه در آن تنها از مدلول ها و شكل الفباي سنتي مورد توافق و ستايش استفاده مي شود " .

وي ادامه مي دهد : " خط نقاشي معاصر كه از پشتوانه غني آثار خوشنويسان معتبري چون ملك محمد قزويني و نقاشاني چون اسماعيل جلاير و سياه مشق نويساني مانند ميرزا غلامرضا اصفهاني و ميرزا كلهر برخوردار بوده است ، با چنين هدف و نيتي آغاز مي شود و پاسخ و مفري براي سنت ماقبل خود است ، كه همچون هر دوران هنري ديگري به مرحله اشباع خود رسيده بود .
تصور رايج مبني بر اين كه خوشنويسي جز رد صورت نقش بستن مركب با قلم ني بر روي كاغذ گونه ديگري ندارد ، پيكره سنت تناور و گسترده و ممتدي را بنا مي گذارد كه همان سنت رسمي خوشنويسي قديم ايراني و اسلامي است . با وجود اين،  جستجوي هنرمندان خط نقاشي بي آن كه بخواهند اعتبار و جايگاه خوشنويسي سنتي را انكار كنند ، زمينه ها و امكاتان بصري تازه و متنوعي را پديد مي اورد كه در عين متصل ماندن به خاطره و تكيه گاهي مطمئن و نيرومند ، موفق مي شود با زباني  گسترده و جهاني ، با مخاطباني از فرهنگ هاي متفاوت ارتباط يابد و پلي بين گذشته سنتي و جهان متحول امروز ايجاد كند "  .

آغداشلو تصريح مي كند : " هنرمندان خط نقاشي از خاستگاههاي متفاوتي مي آيند ، گروهي از آنان به شدت به خوشنويسي سنتي تعلق دارند و وفاداري شان به مفردات حروف و شكل ثابت كلمات به كمال اعمال مي شود و تنها در تركيب بندي ها و رنگ آميزي ها و حجم سازي ها ست كه به طبع آزمايي و هنر نمايي مي پردازند . گروهي ديگر نيز از خواستگاه  و زمينه نقاشي معاصر ايران برخاسته اند . هنرمندان اين دسته به قواعد و اصول خوشنويسي دلبستگي چنداني ندارند و به آن تنها به شكل دستمايه اي نگاه مي كنند كه از راه شگردهاي خلاقه مي توان در آن به تجربه هاي جديدي دست يافت " . 

برخلاف انتظار از يك نمايشگاه خوشنويسي گرايش هاي معاصر در عرصه اين هنر، خصوصا گستره خط نقاشي عاملي است تا مخاطب امروزي با ديدن اين نمايشگاه ضمن احساس يك نقطه اتصال با گذشته تاريخي خود ، پاسخي براي نيازهاي برخاسته از بستر مدرنيته را نيز در ان دريابد .

با توجه به همه آنچه گفته شد ، به نظر مي رسد ، بروز اين گرايش هاي نوين ، بازخوردي از آنچه جامعه به آن نياز دارد در آثار خوشنويسان جديد است و تحول صورت پذيرفته ناگريز بوده است . اما آنچه مهم است ، تطبيق اين تحول با آن چه آكادمي هنر مدرن بنيان هاي آن را پي افكنده  است، است  . زيرا اين گرايش ها داعيه آن را دارند ، نه تنها ريشه هاي سنت را در درون خود حفظ كرده اند بلكه از هماهنگي كاملي با نياز هاي مدرنيته نيز برخوردارند . به همين دليل نيزبايد  جوهر اصول آكادميك هنر مدرن در آنها رايج باشد .

 برخي از هنرمندان شركت كننده در نمايشگاه خوشنويسي درگرايشهاي نوين عبارتند ا :  محمد احصائي ،  نصر الله افجه اي ،  فرامرز پيلارام ، جليل رسولي ، زهرا رهنورد ، حسين زنده رودي ، علي صادقي ، حميد عجمي ، رضا مافي ، مير حسين موسوي .