جاده آسیایی ؛ تیشه به ریشه پارک ملی گلستان

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، این ادعای مسئولان محیط زیست گلستان مبنی بر توقف ساخت جاده در پارک ملی گلستان در حالی است که رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از تخصیص 100 میلیارد ریال برای تکمیل جاده این پارک در سال جاری خبر داده است. 

جاده آسیایی که از داخل پارک ملی گلستان می گذرد، همانند دیوار چین موجب تکه تکه شدن نخستین پارک ملی ایران شده و تهدیدی علیه ذخایر طبیعی و گنجینه های کمیاب جانوری آن شده است.

ساخت و تعریض این جاده ، تیری بر ریشه ذخایر طبیعی و جانوری و گیاهی پارک ملی گلستان شده و حیات وحوش نادر و کمیاب در این ذخیرگاه را به مخاطره انداخته است.

تعریض این جاده اکنون به یک معضل زیست محیطی مبدل شده به نحوی که بسیاری از مجامع و دوستداران حیات وحش و طبیعت خواستار لغو عملیات تعریض و جاده سازی در این پارک هستند.

ساخت این جاده به مصوبه ای در سال 82 از سوی دولت وقت برمی گردد که مقرر شد برای افزایش دسترسی به پارک و امداد رسانی به برخی روستاهای حاشیه در معرض خطر سیل، این جاده احداث شود.

وضعیت کنونی جاده مغایر با این مصوبه است و فعالیتهای صورت گرفته در سالهای گذشته این جاده را به اتوبان و بزرگراهی مبدل کرده که اصول زیست محیطی را نادیده گرفته است.

بر اساس مصوبه اولیه عرض جاده باید حداقل بین شش و حداکثر 11متر باشد ولی اکنون عرض موجود در برخی جاها به 50 تا 60 متر رسیده است و شبه چهار بانده شدن جاده را در داخل پارک ملی گلستان تقویت و مایه نگرانی طبیعت دوستان شده است.

ساخت این جاده آسیایی در ذخیرگاه بیوسفری جهان در حالی است که هرگونه تخریب محیط زیست و تغییر اکوسیستم در پارکهای ملی ممنوع و مغایر ماده 8 آیین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست است و هیچ مقامی نمی تواند اجازه و دستوری مبنی بر تخریب محیط  زیست در پارک های ملی صادر کنند.

تاکنون در هیچ کجای دنیا از دل یک پارک ملی جاده ای واقعی نگذشته است

علاوه بر این، در هیچ کجای دنیا جز ایران در یک پارک ملی مانند مناطق آزاد جاده طراحی نمی شود و آشکارا قوانین زیست محیطی نقض نمی شود.

تداوم روند ساخت جاده آسیایی در دراز مدت بر اهمیت و جایگاه بین المللی پارک ملی گلستان لطمه می زند و روند نابودی ذخایر طبیعی و وحوش آن را شدت می بخشد.

معاون وزیر و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت:‌ مبلغ 100 میلیارد ریال اعتبار برای تکمیل مسیر راه پارک ملی گلستان در شرق استان گلستان اختصاص یافت.   

حسین باقری در جریان بازدید از مسیر جاده بین المللی تهران - مشهد در منطقه جنگل گلستان افزود: با تکمیل این طرح از سال آینده زائران حرم رضوی از داخل این جاده به مشهد مقدس سفر خواهند و ما امیدواریم این طرح سال آینده به پایان رسد و شاهد تکمیل این مسیر باشیم.

به هشدارهای دوستداران محیط زیست در خصوص غیراصولی بودن ساخت جاده در دل پارک ملی گلستان کمترین توجهی نشد

یک کارشناس محیط زیست

کارشناس برجسته محیط زیست کشور و گلستان در این زمینه به خبرنگار مهر در گرگان گفت: ساخت جاده در پارک ملی گلستان از همان ابتداء مورد بحث و مخالفت دوستداران محیط زیست و حیات وحش بود ولی متاسفانه به این هشدارها توجه ای نشده است.

رمضانعلی قائمی افزود: مقرر بود فقط جاده دسترسی در این پارک احداث شود نه اینکه اتوبان و بزرگراه در آن ساخته شود که این اقدام مغایر با قوانین است.

وی اظهار داشت: اقدامات انجام شده در این پارک در زمینه ساخت بزرگراه  از سوی وزرات راه و ترابری مخالف قوانین زیست محیطی است و باید هر چه زودتر عملیات اجرایی آن تعطیل شود.

وی خاطرنشان کرد: تعریض این جاده به عرض بیش از 11 متر و ساخت دیواره سازی در حریم آن موجب قطع ارتباط دوبخش حاشیه جاده شده و موجب می شود تا وحوش نتوانند از این طرف جاده به آن طرف بروند.

به گفته قائمی، ساخت این جاده و فعالیت شرکتها راهسازی در محوطه پارک ملی، امنیت این پارک طبیعی و جهانی را به مخاطره انداخته است و فعالیت شرکتها در این پارک در حالی است بر اساس قوانین ورود به داخل پارک ملی ممنوع و با محدویدتهای زیادی روبروست.

این کارشناس ارشد محیط زیست بیان داشت: فعالیتهای شرکتها و وجود جاده حیات وحش منطقه را به خطر انداخته است و نسل این وحوش نادر حفاظت شده و حمایت شده را با بحران مواجه می کند.

وی عنوان کرد: همچنین وجود این جاده آسیایی، مدیریت پارک ملی را به مخاطره می اندازد و حفاظت و حمایت از گنجینه های نادر طبیعیف گیاهی و .. را در این ذخیرگاه مشکل می کند.

امکان ساخت جاده درقسمت شمالی به جای مرکز آن میسر است

وی یادآورشد: به جای ساخت جاده در مرکز پارک، بهتر است جاده به قسمت شمالی پارک انتقال یابد و از سرمایه گذاری در این مرکز جلوگیری شود.

قائمی افزود: جاده آسیایی گرگان - مشهد حدود 50 کیلومتر طول دارد که 30 کیلومتر آن از داخل پارک می گذرد و دو قسمت پارک را از هم جدا می کند.

این کارشناس ارشد محیط زیست کشور بیان داشت: این جاده حوزه آبخیز وسیعی را در برمی گیرد و این حوزه ها در معرض بروز و وقوع سیل هستند و ساخت این جاده نیز در کاهش این معضل تاثیری ندارد.

وی اظهار داشت: احداث جاده و دیوار حائل در پارک ملی گلستان، موقعیت این پارک را زیر سئوال می برد و باید متولیان امر در این زمینه پاسخگو باشند.

قائمی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از معضلات موجود در اجرای این پروژه احداث دیوار بتنی در داخل پارک است و این دیواره ها که در برخی نقاط ارتفاع آن به هفت متر می رسد از یک سو مانع گذر حیات وحش و از سوی دیگر با توجه به تنگ کردن مسیر رودخانه سبب افزایش سرعت سیل و تخریب صخره ها و کوه مقابل می شود.

به تاکید قائمی، اگر این دیواره  به طور کامل احداث شود عملا پارک به دو بخش شمال و جنوب تقسیم می شود و ارتباط زنجیره های طبیعی و وحوش دوطرف قطع می شود.

جاده به گونه ای طراحی شده که در برخی جاده ها می توان با سرعت 120 کیلومتر رانندگی کرد در حالیکه این امر باعث وحشت جانوران ساکن پارک می شود

یک کارشناس

وی، یکی دیگر از مشکلات این جاده را حذف پیچ های خطرناک به منظور عبور با سرعت بیشتر رانندگان عنوان کرد و گفت: استاندارد سرعت در پارک های ملی 50 تا 60 کیلومتر است ولی جاده به نوعی طراحی شده است که در برخی از جاها با سرعت 120 کیلومتر نیز می توان عبور کرد.

کارشناس مسئول اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان نیز گفت: وجود جاده آسیایی گرگان - مشهد که از داخل پارک می گذرد از جمله تهدیدهای فراروی پارک ملی گلستان است.

میلاد بهرامی در این زمینه افزود: این در حالی است که پارک ملی گلستان به دلیل شرایط خاص اقلیمی از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار است و وجود مناطق استپ تا جنگلهای انبوه و گیاهان کوه پایه ای این پارک را به ذخیرگاه محیط زیست مبدل کرده است و باید تلاش بیشتری در صیانت از آن صورت گیرد.

وی اظهار داشت: دیدگاههای تنگ نظرانه نسبت به پارکهای ملی در بخشهای دیگر دستگاه های اجرایی، ضعف پایه های علمی، ضعف ارتباطات بین مردم و موسسات مختلف از دیگر تهدیدهای فراروی پارکهای ملی است.

وی خاطرنشان کرد: سیاستها و ارزشیابیهای نادرست از پارکهای ملی، وجود سلاحهای غیرمجاز و نگرش و مدیریت انتزاعی نسبت به حفاظت پارک ملی نیز از دیگر تهدیدهای فراروی است.

به گفته بهرامی، پارکهای ملی به مدیریتهای عملی نیاز دارند و باید سیاستهای کهنه و منسوخ شده را کنار گذاشت.
 
این کارشناس محیط زیست بیان داشت: پارکهای ملی به زحمت توانستند به اهداف از پیش تعیین شده نائل شوند که این مهم معلول تفکر و نگرش دولتها، مردم و دست اندرکاران حفاظت و توسعه است که به شکل فعالیتهای مخرب در پارکهای ملی گاه و بی گاه خود را نشان می دهد.

به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، پارک ملی گلستان نه تنها به دلیل اینکه یکی از زیستگاههای حیات وحش است بلکه به خاطر حفظ بخش قابل توجهی از تنوع زیستی کشور دارای اهمیت و جایگاه ویژه ای است.

اشغال بخش مهمی از پارک ملی به عنوان کارگاه راهسازی، تخریب بخشی وسیعی از بستر رودخانه برای مسیر جاده، تخلیه شن و ماسه و قلوه سنگ از بستر رودخانه و دپو آن به شکل تپه هایی در گنار جاده، ایجاد دیواره های بتوانی، برهم خوردن تعادل طبیعی بستر رودخانه، ماسه شویی و سنگ شکنی در داخل پارک از جمله پیامدهای ساخت جاده در داخل پارک ملی گلستان است.

این پارک طبیعی و ملی با وسعت بیش از 91 هزار و 890 هکتار در شرق جنگلهای خزری شمال در استان گلستان واقع شده است و نخستین پارک ملی در ایران بوده که عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است.

افزایش شکار غیرمجاز، بالار رفتن تلفات و کشته شدن پستانداران و وحوش، کشف و ورود حشرات جدید به داخل پارک از دیگر پیامدهاست.

یک هشتم گونه های گیاهی، یک سوم گونه های پردندگان، بیش از نیمی از گونه های پستانداران و شمار زیادی از گونه های جانوری و وحوش کشور در این پارک ملی و بین المللی زیست و زادآوری می کنند.

این پارک ملی در 19 مرداد 1336 به نام منطقه حفاظت شده "آلمه وایشکی" تحت حفاظت کانون شکار قرار گرفت و در 22 فروردین 1343 به پارک وحش نامگذاری شد.

همچنین در سال 1353 پس از اصلاح قانون شکار و صید، عنوان پارک وحش به پارک ملی تغییر داده شد و به دلیل موقعیت ممتاز این پارک و جاذبه های فراوان زیستی، پارک ملی گلستان در سال 1977 از سوی سازمان یونسکو عنوان "ذخیره گاه کره مسکون" را به خود گرفت. 

.................................

گزارش: علیرضا نوری کجوریان

عکس: ابوطالب ندری