جای خالی موزه هنر در آذربایجان شرقی/ آثار هنرمندان آذری خاک می خورند

استاد مجتبی نخجوانی در ششمین سالگرد درگذشت مرحوم استاد مرتضی رسام نخجوانی، هنرمند و نقاش برجسته معاصر گفت: درحالیکه در همه جای جهان، مکانی به عنوان موزه برای جمع آوری و نگهداری آثار هنرمندان آن کشورها تاسیس شده، کهن شهر تبریز با وجود تربیت هنرمندان بزرگی در دامان خود، از این امکان بی بهره است.

وی که همانند پدر مرحومش از نقاشان برجسته کشور به شمار می رود ضمن اظهار تاسف از سرنوشت نامعلوم آثار هنرمندان آذربایجانی در کشور گفت: متاسفانه استراتژی مشخصی در خصوص تکلیف گنجینه آثار هنری به جا مانده از هنرمندان بزرگ این خطه وجود ندارد.

استاد نخجوانی با تاکید بر اهمیت گردآوری، حفاظت و نگهداری از آثار هنری اظهار داشت: مهمترین تفاوت ماهوی اثر یک هنرمند نقاش یا مجسمه ساز با یک شاعر و یا نویسنده در این است که هنرمند نقاش یک اثر نقاشی منحصر به فردی را خلق می کند که دیگر قابل تکرار و تکثیر نخواهد بود.

وی ادامه داد: آثار نقاشی و تجسمی از این حیث با اهمیت هستند که اگر شرایط زمانی، مکانی، روحی، ذهنی و حتی جسمی را در خلق یک اثر نقاشی دخیل بدانیم، دیگر حتی خود نقاش هم قادر به کپی کردن مطلق و مو به موی اثر خود نخواهد بود.

استاد نخجوانی تصریح کرد: نسخه اصلی آثار ممتاز نقاشان معروف به خاطر این ویژگی منحصر بفرد و یگانگی اثر، باید تحت شرایط ویژه و مناسب برای نسل های آینده نگهداری شود و چه جایی بهتر و امن تر از موزه ها؟

این هنرمند برجسته تبریزی با بیان اینکه آثار هنری بخشی از هویت ملی و دینی هر کشور هستند، گفت: نسلهای آینده تنها با دسترسی به میراث غنی از آثار هنرمندان می توانند تکامل فرهنگی و هنری ملت را تداوم بخشند.

وی ضمن اظهار تاسف نسبت به اینکه بسیاری از هنرمندان، شاعران، نویسندگان، نقاشان، موسیقی دان ها و... تبریزی در شهر خود غریبانه زیسته و غریبانه روی در نقاب خاک کشیده اند، گفت: متاسفانه به دلیل عدم امکان جمع آوری و نگهداری از آثار هنری در مکانی مشخص و ثابت، نسل جوان حتی آنهائی که دستی بر هنر دارند نیز آشنائی کافی نسبت به هنرمندان این خطه ندارند.

اثری از استاد نخجوانی

استاد مرتضی نخجوانی با اشاره به آثار هنری به جای مانده از پدرش گفت: بعد از فوت پدر، بارها از مسئولان میراث فرهنگی و نیز اداره کل ارشاد آذربایجان شرقی خواهان اختصاص مکانی برای جمع آوری آثار و ابزار استاد همراه با تابلوها، سه پایه، قلم موها و لوازم شخصی پدر شدم اما هیچ پاسخی در این زمینه داده نشد.

وی با یادآوری اینکه خودش نیز پیشه پدر هنرمند خود را دنبال کرده است، گفت: اگر تابلوهای پدر در یک مجموعه گرد آورده شوند، دیگر از مسئولیت خطیر حفظ و حراست آنها در قبال پیشنهادهای هنگفت و اغوا کننده کلکسیونرهای داخلی و خارجی رها خواهم شد.

وی با تاکید مجدد نسبت به لزوم تاسیس موزه آثار هنری در تبریز یادآور شد: آثار هنری هنرمندان برجسته فقط متعلق به خود و خانواده اش نیست بلکه به تمامی مردمان کشورش تعلق دارد و نباید در منازل و کلکسیون های شخصی، محبوس و عموم علاقه مندان از دیدن آن آثار محروم شوند.

استاد نخجوانی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: نگرانی من از این است که به رغم جدیتی که خود بنده در مقام وارث آثار پدر، در حفظ و نگهداری و تلاش برای جلوگیری از پراکنده شدن آنها داشتم بعد از من وضعیت چگونه خواهد بود؟

وی تاکید کرد: تردیدی نیست که اگر این آثار هنری یکجا گرد آورده نشوند و به عموم مردم تعلق نگیرند، اندک اندک آفت پراکندگی و نابودی بر آنها چنگ خواهد زد و این ضایعه ای جبران ناپذیر بر بخشی از میراث فرهنگی و هنری این دیار خواهد بود.

این هنرمند نقاش با اشاره به برپایی مراسم بزرگداشت، اهدای سکه و لوح های تقدیر، دسته های گل و... به هنرمندان خاطرنشان کرد: در مورد هنرمندان هنرهای تجسمی، تجلیل و تقدیر و نکوداشتی بهتر از این نیست که بودجه کافی برای خرید آثار در دسترس این هنرمندان توسط نهادهای دولتی و زیرنظر هیئت امنا و کارشناسان امر اختصاص یابد.

استاد مرتضی رسام نخجوانی به سال 1294 شمسی در محله شتربان تبریز دیده به جهان گشود.

مجتبی نخجوانی در موزه ایروان

وی به واسطه علاقه وافر به نقاشی از همان دوران کودکی، مرحومین حاج محمد و حاج حسین نخجوانی - از شخصیتهای معروف فرهنگی و بانیان کتابخانه ملی تبریز - شرایطی فراهم کردند که از محضر مرحوم جناب استاد سیدحسین میرمصور ارژنگی در مدرسه صنایع مستظرفه تبریز بهره مند شود.

پس از اتمام دوره، در هنرستان عالی هنرهای زیبای تهران و تحت نظر مرحوم استاد حیدریان که از شاگردان ممتاز کمال الملک بود و در مدرسه کمال الملک تدریس می کرد، موفق به اخذ مدرک عالی هنرهای زیبا شد.

مرحوم استاد نخجوانی بعد از مراجعه به تبریز و استخدام در آموزش و پرورش و سپس وزارت فرهنگ و هنر سابق،‌ همزمان با تأسیس هنرستان میرک به اتفاق مرحوم حسین کاظمی در این هنرستان شاگردان بسیاری تربیت نمود.

وی در کنار نقاشی و تعلیم آن، به هنر عکاسی نیز روی آورد و عکاسخانه رامبراند را تأسیس نمود که عکس های هنری بسیاری از مشاهیری چون استادان میرمصور، شهریار، اقبال آذر، تاج اصفهانی، مفتون امینی، امیرخانی و نیز مقامات رسمی کشوری و لشکری گرفت همچنین شخصیت های علمی و فرهنگی و سیاسی معاصر که با ایشان مراوده و دوستی داشتند، در تابلوهای وی جایگاه ویژه ای دارند.

تصویر استاد نخجوانی به قلم فرزند 

استاد در زمینه نقاشی آبرنگ صاحب سبک بود و آبرنگ های پردازش ایشان از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است. تابلوهای بسیاری در تکنیک های رنگ و روغن و آبرنگ از مناظر و روستاهای آذربایجان خلق کرده و بافت معماری سنتی و لباس های روستائیان را در تابلوهای خود ثبت نموده است.

استاد نخجوانی در سال 57 با سمت کارشناس عالی هنری از وزارت ارشاد بازنشسته شد. و در سال 61 از طرف اداره ارزشیابی هنری آن وزارتخانه، مدرک درجه 1 هنری ـ دکترا ـ به پاس عمری فعالیت ارزنده هنری و کیفیت آثار خلق شده به ایشان اعطاء شد. این مدرک در زمینه ادبیات به استاد شهریار و در زمینه موسیقی به استاد علی سلیمی نیز تعلق گرفته است.

استاد نخجوانی پس از 88 سال عمر با برکت و به دنبال سه سال مجادله با بیماری خون، سرانجام در 8 مرداد 82 چشم از جهان فرو بست.