به گزارش خبرنگار مهر، امسال و در ماه مبارک رمضان، مؤسسه کتابخانه و موزه ملک چند نمایشگاه از نسخه های خطی فاخر و آثار خوشنویسی برجسته خود را که متعلق به خوشنویسان بزرگی چون شاه محمود نیشابوری، علاء الدین تبریزی، علیرضا عباسی، میرعماد قزوینی، احمد نیریزی، درویش عبدالمجید طالقانی، میرزا غلامرضا اصفهانی و... هستند در نگارخانه برگ تهران، مجموعه تاریخی - فرهنگی نیاوران و شهرداری کرمان برپا کرد تا اهالی فرهنگ و هنر را هرچه بیشتر با اهمیت گنجینه نسخ خطی این مؤسسه آشنا کند.
اصل این آثار در محل مؤسسه نگهداری می شوند و تصاویر آنها در قطع بزرگ نمایشگاهی در مکانهای یاد شده به معرض دید عموم گذاشته شده است.
گزارش تصویری مهر نگاهی دارد به تاریخچه، بخشهای مختلف گزیده آثار کتابخانه و موزه ملی ملک.
کتابخانه و موزه ملی ملک که 72 سال پیش همزمان با موزه و کتابخانه ملی ایران بنیان نهاده شد از سوی فردی به نام حاج حسین ملک برای استفاده عموم مردم وقف آستان قدس رضوی شده است.
حاج حسین ملک (1351-1250خورشیدی) ثروتمند نیکوکاری بود که بخش عمده ثروت خود را برای تأسیس مراکز درمانی و ایجاد بنیادهای فرهنگی به کار انداخت. او اعتقاد داشت که سعادت مردم ایران در گرو "حفظ الصحه و ترقی معارف" است.
ملک به گردآوری نسخه های نفیس خطی و آثار فرهنگی- تاریخی مانند تابلوهای نقاشی، سکه، تمبر، فرش، قلمدان های لاکی و.... علاقمند بود. او سه چهارم دوران زندگی و بخش عمده داراییهای خود را صرف خرید این آثار کرد.
محل اولیه کتابخانه و موزه ملک در خانه پدری او در بازار بین الحرمین تهران بود. حسین ملک در همین خانه به دنیا آمد، صد و یک سال در آن زیست و همین جا از دنیا رفت. او در سال 1316 این خانه و تمام کتابها و مجموعه های تاریخی- فرهنگی موجود در آن را وقف امام رضا (ع) کرد.
کتابخانه ملک یکی از شش گنجینه بزرگ نسخ خطی ایران به شمار می آید. وجه امتیاز این کتابخانه به ارزش هنری و نفاست 19 هزار عنوان نسخه خطی موجود در آن است. قدیمی ترین شان مربوط به سده چهارم هجری و جدیدترین شان مربوط به دره قاجار است.
تقریبا هیچ خوشنویس بزرگی در تاریخ ایران نیست که آثاری از او در کتابخانه و موزه ملی ملک نباشد. بسیاری از این آثار به سفارش دربارهای سلطنتی ایران و هند تهیه شده اند. این یکی قطعه ای است از میرعماد قزوینی خوشنویس نامدار عصر صفوی.
و این یکی کتاب زادالمعاد علامه مجلسی به خط محمد شفیع وصال شیرازی است. وصال را به آوازه اش در شعر و ادب می شناسیم. اما او و فرزندانش جملگی دستی توانا در هنر داشتند و شاهد آن نسخه های منحصربفرد آثاری است که در کتابخانه ملک نگهداری می شود.
تذهیب و نگارگری کتابها نیز درخور توجه است. در بین اوراق کتابهایی که بوسیله خوشنویسان نامدار کتابت شده اند، گاه نگاره هایی مانند این مینیاتور صفوی وجود دارد که یک شاهکار به شمار می آید و نفاست اثر را دو چندان می سازد.
موزه ملک نیز کم از کتابخانه او نیست. یکی از مجموعه های کم مانند این موزه مجموعه قلمدان های لاکی است که برخی از آنها افزون بر 300 سال قدمت دارند. این یکی قلمدانی متعلق به دوران شاه صفی صفوی است که صحنه ای از جنگ چالدران بر روی آن نقش بسته است.
در مجموعه آثار هنری به تابلوهای نفیسی از نقاشان ایرانی در فاصله سده های هفتم تا چهاردهم هجری و تابلوهایی از نقاشان اروپایی سده های 18 و 19 میلادی برمی خوریم. این اثر تابلوی آبرنگی است به قلم هادی خان تجویدی که چهره محمد کاظم ملک التجار پدر حاج حسین ملک را نشان می دهد.
در مجموعه سکه، سکه هایی از سده ششم پیش از میلاد تا سده بیستم میلادی متعلق به ایران، یونان، امپراتوری بیزانس، خلفای اسلامی، امپراتوروی عثمانی و... نگهداری می شود.
در مجموعه ای دیگر حدود 100 هزار قطعه تمبر از نخستین تمبرهای ایران و جهان تا به امروز نگهداری می شود که برخی شان بسیار کمیاب هستند. مانند این تمبر متعلق به جنبش میرزا کوچک خان جنگلی که عبارت "پست انقلابی ایران، گیلان 25 ثور 1299" روی آن خوانده می شود.
در مجموعه فرش نیز فرشهای نفیسی از مهمترین مراکز فرش بافی در ایران به نمایش درآمده اند تا گونه های مختلف طراحی و بافت فرش در نقاط مختلفق کشور را نشان دهند.
و سرانجام به مجموعه بانو عزت ملک (دختر حاج حسین ملک) می رسیم که نشان می دهد سنت گردآوری و وقف آثار فرهنگی در خانواده ملک تداوم یافته است. او این مجموعه گران سنگ را در سال 1385 به کتابخانه و موزه ملی ملک هدیه کرد.
یکی از فاخرترین آثار مجموعه بانو ملک، قرآن مذهّبی است به خط نسخ میرزا شفیع ارسنجانی که خود به تنهایی نشان دهنده اهمیت این مجموعه کم مانند است و نیز شاهدی بر این که راه پر فراز و نشیب پژوهش در هنر ایران و اسلام را جز با عبور از کتابخانه و موزه ملی ملک نمی توان طی کرد.
نظر شما