اخلاق اطلاعات و کامپیوتر هنگامی اهمیت یافت که فناوری کامپیوتر تا جایی پیشرفت کرد و فراگیر شد که مردم به تدریج از مشکلات و مسائلی که این منبع قدرتمند در به خطر انداختن منافع بالقوه آنان به وجود میآورد، اطلاع یافتند. کلاهبرداری کامپیوتری و فاجعههای انسانی ناشی از کامپیوتر نمونهای از مشکلات تازهای است که این تکنولوژی پیشرو پدید آورده است.
دبورا جانسون اخلاق کامپیوتر را این گونه تعریف میکند: مطالعه نحوه پیدایش طیف جدیدی از مسائل و معضلات متداول اخلاقی با خاستگاه رایانهای که به کاربست جدیدی از هنجارهای اخلاقی انجامیده، تلاش میکند شیوههای نو و بدیعی را در جهت حل این مسائل و معضلات به کار گیرد.
این حیطه از اخلاق کامپیوتر که معطوف به کاربرد نظریههای اخلاقی و روندهای تصمیمگیری بوده و فلاسفه آن را از زیر شاخههای اخلاق کاربردی به شمار آوردهاند، حیطه محدودی است که به تدریج دامنه آن توسعه یافت تا جایی که جیمز مور اخلاق کامپیوتر را این گونه تعریف کرد:
تحلیل ماهیت فناوری رایانهای و تأثیرات اجتماعی آن به همراه تدوین و توجیه سیاستهای مناسب درباره کاربرد اخلاقی این فناوری.
چشمانداز کلان امروزی اخلاق کامپیوتر مفاهیم، نظریهها، فرآیندهای مبتنی بر فلسفه، جامعه شناسی، حقوق، روانشناسی، دانش فنی کامپیوتر و نظامهای اطلاعاتی را در بر میگیرد.
هدف غایی باید به گونهای باشد که فناوری به کارگیری کامپیوتر را از یک سو و ارزشهای انسانی را از دیگر سو به گونهای با هم تلفیق سازد که به جای آسیب رساندن به ارزشهای انسانی از آنها محافظت نماید و باعث توسعه این ارزشها شود.
برای این حوزه از اخلاق کاربردی اصطلاح "اخلاق اطلاعات" اصطلاح بهتری شناخته شده و مقبولیت بیشتری یافته است. به این دلیل که اولا گونههای مختلفی از کامپیوتر از قبیل ماشینهای خودکار، تراشههای کامپیوتری به کار رفته در دستگاهها و بخشهای شبکه سازی شده گستردهتر، ماشینهای بزرگ و قدرتمند، پدید آمدهاند، از این رو واژه کامپیوتر، امروزه واژهای گمراه کننده است.
دیگر اینکه صنایعی که سابقا از هم جدا بودند، هر چه بیشتر به هم نزدیک شده، صنعت اطلاعاتی عامی را شکل دادهاند که شامل کامپیوتر، مخابرات، تلویزیونهای کابلی و ایستگاهی، دستگاه ضبط ویدئویی و موزیک میشود، از این رو کامپیوتر بخشی از این صنعت است.
کامپیوتر ویژگیهای بی نظیری را داراست که برخی از آنها عبارتند از: ذخیرهسازی، پیچیدگی، تغییرپذیری و جامعیت، سرعت پردازش، ارزانی نسبی، قابلیت نامحدود در بازآفرینی دقیق .
از این جا بود که ملاحظات اخلاقی ویژه و متمایزی پدید آمد، ملاحظاتی که بر اثر پیچیدگیهای ذاتی و اساسی کامپیوترها و سوء استفاده از برخی کارکردهای منحصر به فرد آنها رواج یافت.
بدین ترتیب است که به عقیده والتر منر، کشف ارزشهای اخلاقی جدید، صورتبندی اصول اخلاقی نو، اتخاذ سیاستهای تازه و یافتن شیوههای جدیدی برای تفکر درباره این ملاحظات اخلاقی خاص و متمایز خصوصا در زمینههای سازمانی ضرورت مییابد.
منشورها میتوانند در یاری رساندن به حرفههای کامپیوتر در انجام وظایف اخلاقیشان مفید واقع شوند؛ زیرا که این منشورها چارچوبی برای کارکردن ایجاد میکنند و به کسانی که جدیدا دانش حرفهای را آموختهاند، رفتارهای کاری قابل قبول را یاد میدهند.
یک نمونه عالی از این منشورها منشوری است که انجمن ماشین آلات کامپیوتر در سال 1992 پذیرفته است. در این منشور موضوعات اخلاق اطلاعات و کامپیوتر از جمله محل کار و زندگی خصوصی مورد توجه واقع شده است.
نظر شما