لحن حافظ مانند دریایی بیکران و مواج است

دکتر مرتضی کاخی در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که دلیل ماندگاری حافظ و توجه معاصران به اشعار و جهان بینی او چیست؟ گفت : دلیل ماندگاری حافظ و توجه معاصران و گذشتگان و آیندگان به حافظ تقریباً از یک جهت است و آن به علت ماندگاری لحن حافظ است.  لحن حافظ به گونه ای مانند دریای بی کران و مواج است که هرکس در هر زمان می تواند به هر کرانه ای که یک شکل و رنگ و معنایی به خصوصی دارد مراجعه کند .

وی افزود : نیما یک زمانه ای درباره خودش گفت که من رودخانه ای هستم که هرکس می تواند به فراخور ظرفش از من آب بردارد من در مقدمه ای در یکی از کتابهایم  20 سال پیش اظهار نظر کرده بودم که این حرف درباره حافظ خیلی بیشتر صدق می کند به همین دلیل بوده که هرکس در هر زمانی به حافظ مراجعه کرده است ، از بزرگترین استادان ادبیات و اندیشه دانشگاه گرفته تا فلان خانم پیر. همه از هر جای حافظ به فراخور ظرفشان آب برداشتند .

مترجم کتاب "از افلاطون تا ناتو " تصریح کرد : هر کس که در حافظ نگاه کرده جلوه ای از آن چیزی که مورد نظرش بوده پیدا کرده ، دلیلش وسعت و گشادگی معنا و لفظ حافظ در شعر است که به وجود آورده و این چیزی نیست که در دیگر شاعران به همین ترتیب و به همین اندازه ببینیم.

این محقق و پژوهشگر در پاسخ به این سؤال که نقد حافظ از برخی آسیبهای فرهنگی تاچه اندازه به کار ما می آید تا تحجرها و تعصبهای فرهنگی خود را کم کنیم ؟ گفت : تحجر و تعصب چیزی نیست که با اندیشه راست و درست هم واقعیت و هم حقیقت حتی با کلام حافظ و حتی با کلام الهی از بین رفتنی باشند در این خصوص این الفاظ بدرد ما نخواهند خورد تا نپذیریم اینکه داریم تعصب است ریا است و تا تشخیص ندادیم و چاره نکردیم کاری از دست حافظ بر نمی آید . قرنهاست که حافظ وجود دارد شاعران دیگر هم وجود داشته اند کلمات الهی از انجیل گرفته تا اوستا و تورات و تا کلام الله مجید که کلام خود خداست آنها که نخواسته اند دلشان را از ریا و تعصب و تنگ نظری رها کنند بدردشان نخورده که به لفظ در آورده باشند و در زبان جاری کرده باشند این الفاظ بدردشان نخورده و اثری نداشته است .

کاخی در پاسخ به این سؤال که پژوهشگری گفته است حافظ حافظه ماست آیا حافظ می تواند پژواک هویت ایرانی باشد ؟ گفت : بله اگر زبان و اندیشه با نگرشهای آنجایی و اکنونی و همه جایی و همیشگی ارتباط داشته باشد که دارد حافظ نه تنها می تواند نمونه ای از این باشد بلکه بهترین نمونه است مثل هر انسان دیگری دائماًحافظ اصل و بدل می شود یک جایی می گوید : " آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است؛ با دوستان مروت با دشمنان مدارا " و جای دیگری می گوید : "بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم  فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم ".

نویسنده کتاب "باغ بی برگی" خاطرنشان کرد : بنابراین یکبار به آرامش دعوت می کند و یک بار به شکافتن عالم هستی می پردازد از صفر تا بی نهایت جریان دارد . پس آنکه چنین چیزی گفته که حافظ حافظه ماست بله درست است حافظه ما هویت ما است و بسیار چیزهای دیگر که مربوط به اصالت و فرهنگ ما  ماندگاری ما در طول تاریخ است.