هویتهای متکثر در خاورمیانه

رقابت بین این هویتها و تاکید کشورها بر هر یک از آنها مجموعه جالبی از همکاری، تقابل و تضاد را به وجود آورده است.

اسلام و زبان، هویتهای فراملی عربیسم و اسلام‌گرایی را به وجود آورده‌اند. پان عربیستها معتقدند که دولتها باید با محدود کردن حق حاکمیت، منافع مشترک اعراب همچون مساله فلسطین و استقلال از غرب را در اولویت قرار دهند.

در مقابل رهبران عرب درصدد بودند با ترویج آرمانهای عربی، افکار عمومی را به سوی خود جلب کرده و از این طریق، رهبری کل اعراب را به دست گیرند. این بازی مستلزم سیاستهای نمادین بود. بدین معنا که با ایجاد جذابیتهای ایدئولوژیک پان عربیستی در میان مردم، نخبگان دولتهای رقیب تحت فشار یا مورد تهدید قرار گیرند.

در خاورمیانه با افول پان عربیسم، اسلامگرایی گسترش یافته است

با افول پان عربیسم، هویت فراملی پان اسلامی رو به گسترش نهاد. جنبشهای اسلام‌گرایانه در خاورمیانه با جنبش معروف اخوان المسلمین در دهه 1920 در مصر آغاز شد و به سرعت رشد کرد.

شکست اعراب در جنگ با اسراییل خصوصا در جنگ 1967 باعث افزایش قدرت هویت اسلامی در جهان عرب به ویژه در مصر شد. اسلام‌گرایان، شکست در جنگ 1967 را ناشی از انحراف حکومت ناصر از صراط مستقیم الهی و توکل به عوامل مادی نظیر پان عربیسم و سوسیالیسم عربی می‌دانستند.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 نشانه مهمی از جنبش رو به رشد هویت‌یابی اسلامی در سراسر خاورمیانه بود.

از جمله گروه‌های هویتی فروملی در خاورمیانه می‌توان به کردها اشاره کرد که در چهار کشور ایران، عراق، ترکیه و سوریه پراکنده هستند. علاوه بر کردها، اقلیتهای قومی و مذهبی دیگری مانند علوی‌ها، دروزی‌ها، ترکمنان، یهودی‌ها و مسیحی‌ها نیز در کشورهای خاورمیانه ابراز وجود می‌کنند.

این گروه‌ها اگر چه در چالش‌های هویتی فروملی معمولا از آن دسته از هویتها حمایت می‌کنند که به حقوق اقلیتی آنها احترام گذاشته و محدودیتی را برای آنها اعمال نمی‌کند.

تمایز هویت ملی و هویت دولتی در برخی کشورهای خاورمیانه مشهود است

هویت ملی به معنی گروهی از مردم که دارای سرزمین تاریخی، اسطوره‌های تاریخی و حقوق مشترک هستند، در خاورمیانه در حال تکوین است.

در خاورمیانه به جز ایران و مصر که دارای سرزمین تاریخی و اسطوره‌های تاریخی هستند، کشورهای دیگر تنها قبایل دارای پرچم هستند و تمایزاتی بین هویت دولت و هویت ملت وجود دارد. این کشورها درصددند تا از طریق مدرن‌سازی و ایجاد ارتش مدرن، برای خود هویت ملی ایجاد کنند.