آنتونیو مارکوئینا از نظریهپردازان علوم اجتماعی معتقد است که نظریه پردازای در حال حاضر با چالشهایی مواجه است و این چالشها را نمیتوان محدود به یک معضل کرد.
او معتقد است که مشکلات و مناظرههای مهمی در نظریه پردازی روابط بین الملل وجود دارد.
مارکوئینا میگوید اینکه این حوزه مطالعاتی با اینهمه چالش و مناظره مواجه است را در ماهیت این حوزه باید جستجو کرد. این حوزه مطالعاتی به سبب گستردگی و تنوع حوزههای موضوعی مشکلات و مناظرات گوناگونی را باعث میشود. در واقع این حوزه مطالعاتی حوزهای میان رشتهای است.
مارکوئینا میگوید در دهه 1990 میلادی موضوع مورد توجه در نظریهپردازی مفهوم جهانی شدن بود. علت این گرایش این بود که پس از پایان جنگ سرد توجه و اقبال به این موضوع بنا بر دلایلی افزایش یافت.
با غالب شدن نگرش غربی و به ویژه آمریکایی بر این حوزه مطالعاتی شخصی چون فوکویاما پایان تاریخ را اعلام میکند. بر اساس این نگرش سرمایه داری آخرین روشی است که بشریت به آن رسیده و جهان بر اساس این شیوه اقتصادی یکپارچه میشود.
به عبارت دیگر در این نگرش بر نقش هنجارهای سرمایهداری بر کشورها تاکید میشد. بر این اساس حکومترانی بر اساس شیوه لیبرالیسم و با تمرکز بر ضرورتها و اهداف بازار صورت میگیرد.
در این دوران تصور بر تضعیف دولت و تاثیر جهانی شدن بر واحدهای دولتی و حاکمیت آنها بود.
مارکوئینا میگوید در حال حاضر شاهد هستیم که این شیوه نگرشی صحیح نیست. از دلایلی که میتوان برای شکست این طرز تفکر به شمار آورد موضوع بازیگری ایالات متحده آمریکاست. در واقع بعد از شکست این طرز تفکر شاهد جهان چندقطبی هستیم.
در این جهان چند قطبی کشورها در رقابت با یکدیگرند. به دنبال این تغییر نگرش اندیشمندان دریافتند که دولتها تنها بازیگران در نظام بین الملل نیستند و تنها دولتهانیستند که از بازار حمایت میکنند. از طرف دیگر بازار نیز نمیتواند بر اساس اصول خود به تنهایی به دوام و بقای خود ادامه دهد.
در این شرایط موضوع حکمرانی ویژگیهای متعددی پیدا کرده است. چالشی که در حال حاضر در نظریهپردازی میتوان از آن یاد کرد چگونگی حکمرانی در نظام بین الملل در جهان چند قطبی است.
به مدت چندین سال آمریکا هزینه نهادهای تجاری، مالی و امنیتی در نظام بین الملل را میپرداخت. ولی در حال حاضر این ایفای نقش با چالش مواجه شده است.
آنتونیو مارکوئینا استاد روابط بینالملل در دانشگاه مادرید است. از او بیش از 50 کتاب در حوزه روابط بینالل به چاپ رسیده است.
نظر شما