اصل بیطرفی کد اول کار رسانه است

علی اکبر قاضی زاده در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که خبرنگاران و صاحبان جراید چه کدهای اخلاقی را باید رعایت کنند تا از اثرات ناخواسته پیام و خبر کاسته شود؟ گفت: اولین کاری که وظیفه روزنامه‌نگار است رعایت بی‌طرفی است. این رعایت بی‌طرفی مثل یک افسانه است. معمولاً رسانه‌هایی که به جایی وابسته هستند نمی‌توانند بی‌طرف باشند و بدون اینکه خودشان بخواهند یا اراده کنند نسبت به آن حامی‌اشان رویکرد و دید مثبتی دارند.

این مدرس روزنامه‌نگاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه تصریح کرد: هرگاه یک روزنامه‌نگار یا رسانه‌ای دارای این قدرت بود که خودش را از وابستگی نجات دهد، آن‌وقت می‌توانیم بگوییم آن روزنامه‌نگار یا رسانه می‌تواند بی‌طرفی را رعایت کند. اصل بی‌طرفی کد اول یا کد پراهمیت کار رسانه است که حکم کیمیا را دارد و خیلی نایاب است. وقتی دولتی حتی به قول مسلمانان به یک دولت کلیمی وابسته شد از نظر درآمد و پرداختها و چیزهای دیگر نسبت به آن ملجأ یا مرجع یک حالت هواداری پیدا می‌کند.

این استاد دانشکده خبر اظهار داشت: بنابراین در جواب شما نکته اول رعایت بی‌طرفی است که همانطور که گفتم خیلی مشکل است. این کار نسبی است و اگر روزنامه‌نگاری بتواند این اصل را رعایت کند بسیاری از آثار ناخواسته پیام از بین می‌روند. اولین مشکلی که ما با یک رسانه یا یک خبرنگار پیدا می‌کنیم این است که حس کنیم این رسانه یا خبرنگار بی‌طرف نیست و جانبداری می‌کند یا به نفع یا به ضد.

قاضی زاده در پاسخ به این سؤال که رعایت انصاف و صداقت خبری با چه شرایطی محقق می‌شود؟ گفت: عرض کردم شرط اولش استقلال کامل مطبوعات است. یعنی همه دنیا بر این عقیده‌اند که وقتی رسانه‌ای توانست مستقل باشد یعنی اینکه خودش توانست درآمد ایجاد کند و با قدرت خودش هزینه کند این رسانه به طور یقین می‌تواند بی‌طرف باشد و می‌تواند آن سلامت خبری را و اطلاع رسانی را به اجرا بگذارد.

این استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه آزاد در پاسخ به این سؤال که نقش قوانین در تعیین انصاف و صداقت خبری چیست؟ گفت: نقش قوانین خیلی گسترده است. می‌تواند خیلی تأثیر گذار باشد منتها قوانین باید همه را یکسان ببینند. قانون یعنی همین. به عقیده بنده اگر قوانین موضوعه در یک کشوری انواع قانونها، قانون جزا، قانون مطبوعات، قانون پیگیری و قانون جرایم سیاسی و قانون جرایم روزنامه‌نگاری به شکلی باشند که همه در پناهش احساس امنیت بکنند و همه را یکسان ببیند نقش خیلی مؤثری می‌تواند بگذارد.

این استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی خاطر نشان کرد: منتها به یک شرط خیلی بزرگ. آن هم اینکه دولتها، قانون‌گذاران و مجریان قانون تفاوت میان خبر و تبلیغ را درک کرده باشند. خبر یعنی اطلاع رسانی و تبلیغ یعنی هواداری، یعنی نفع کسی را به ضرر کسی پیام دادن. باید قانون این نکته را در نظر داشته باشد و از خبرنگار توقع نداشته باشد که صرفاً تبلیغ‌کننده آن مجموعه باشد. به نظر من در این صورت قوانین می‌توانند اثر قاطعی داشته باشند.