به گزارش خبرنگار مهر در اهواز، سد گتوند علیا در فاصله پنج کیلومتری شهرستان گتوند با ارتفاع 182 متر به عنوان بلندترین سد خاکی کشور در دست ساخت است که این طرح هم اکنون پیشرفتی نزدیک به 70 درصد دارد و قرار است سال آینده آبگیری شود.
تولید سالانه چهار هزار و 500 میلیون کیلووات ساعت انرژی برق آبی، ذخیره سازی آب رودخانه کارون به میزان 4.5 میلیارد متر مکعب در تراز حداکثر 230.7 متر و تنظیم آب و مهار سیلابهای مخرب رودخانه کارون از جمله اهداف ساخت این پروژه است.
گوردخمه
طرح سد و نیروگاه گتوندعلیا در فاز اول با هزار مگاوات ظرفیت تولید برق و در طرح توسعه با قدرتی نزدیک به دو هزار مگاوات می تواند وضعیت مناسبی را برای پایداری شبکه برق خوزستان فراهم کرده و بر ظرفیت توان تولید راکتیو و کنترل همزمان برای مدیریت فرکانس شبکه برق به خصوص در منطقه خوزستان تاثیر فوق العاده ای داشته باشد.
در عین حال برخی معتقدند با راه اندازی این سد آثار تاریخی موجود در پشت سد به زیر آب می رود.
در این خصوص مجتبی گهستونی، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان در خصوص احتمال به زیر آب رفتن آثار تاریخی پشت سد گتوند علیا می گوید: با آغاز آبگیری سد گتوند علیا در خوزستان که طول دریاچه آن 90 کیلومتر است به زودی یکی از قدیمی‌ترین سکونتهای اولیه انسانی و دستاوردهای تمدنی از دوره های مختلف تاریخی به عنوان میراث تاریخی و طبیعی که رازهای بسیاری از زندگی انسانهای ساکن در دشت لالی را به همراه دارد، به زیر آب می رود.
مافه گه و چهارطاقی
وی البته تاکید می کند: با این وجود مجریان سد و نیروگاه گتوند علیا برای انجام مطالعات باستان شناسی پشت سد گتوند که محدوده شهرستانهای گتوند، مسجدسلیمان و لالی را در بر می گیرد دو میلیارد ریال اعتبار به پژوهشکده باستان شناسی پرداخت کرده اند و آمادگی خود را برای پرداخت سه میلیارد ریال دیگر نیز اعلام کرده اند ولی با وجود اینکه طبق گفته مجریان سد، آبگیری این پروژه در شهریورماه سال 1389 آغاز می شود تاکنون سازمان میراث فرهنگی و پژوهشکده باستان شناسی کشور به جز ارائه اخباری متناقض از بیان اطلاعاتی شفاف خودداری کرده و از سوی روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی کشور اعلام شده: "هیچ اثر تاریخی در محوطه‌های باستانی دشت لالی با آبگیری سد گتوند در استان خوزستان به زیر آب نخواهد رفت". این در حالی است که در پشت دریاچه سد گتوند ده ها مجموعه تاریخی، محوطه و بنا وجود دارد که هیچگاه ثبت نشده اند اما ثبت نکردن آنها در فهرست آثار ملی دلیلی برای بی ارزش بودن آنها نیست.
خانه تاریخی
گهستونی اظهار داشت: در بررسی های جزئی به عمل آمده در محدوده روستاهای منطقه تُنبُل و آب ماهیک که شامل روستاهایی نظیر گل زاری، پابر افتو، تنگ هلیل، سربیشه، چال تاک، گارا، گندم ریز، چم لوند، دوتو، زیر کوه هارنی کلاه و... می شود که در بخش عمده ای از آنها جمعیت ساکن است و در تعدادی دیگر هیچ فردی زندگی نمی کند، متوجه وجود آثار و محوطه های تاریخی و آداب و رسوم و فرهنگ هایی شدیم که تاکنون از سوی متولیان امر در فهرست آثار ملی کشور ثبت نشده است.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان با طرح این سئوالات که آیا در زمان باقیمانده تا مرحله آبگیری سد گتوند علیا که قرار است در نیمه دوم سال 1389 انجام گیرد بررسی و نجات بخشیهای پژوهشکده باستان شناسی به مرحله عمل می رسد؟ و جدا از آداب، رسوم و فرهنگ موجود در منطقه که تاکنون پژوهشهای مردم شناسی بر روی آن انجام نشده برای نجات بخشی گورهای تاریخی، شیرهای سنگی، اشکفت ها، گوربری ها، قنات ها، چهار طاقی ها، مافه های تاریخی، سنگهای نقوش دار و... که در منطقه پراکنده اند چه اقدامی صورت می گیرد؟
قنات
ساخت موزه کنار سد
با این وجود قائم مقام اجرای طرح سد گتوند علیا در این خصوص با بیان اینکه تلاش ها بر این است تا در اجرای این عملیات حداقل تخریب محیط زیست و میراث فرهنگی صورت گیرد، تصریح کرد: برای جلوگیری از تخریب میراث فرهنگی، حدود دو میلیارد ریال هزینه کردیم تا توسط کارشناسان میراث فرهنگی، در محل اجرای سد، عملیات کاوش صورت گیرد.
بهرام رسولی به تعیین محلی به عنوان موزه برای قرار دادن اشیاء مربوط به میراث فرهنگی در آن اشاره کرد و اظهار داشت: اگر در هنگام اجرای این عملیات شی خاصی مربوط به گذشته یافت شود در این موزه نگهداری می شود تا به این ترتیب این اشیا حفظ شوند.
قنات
با این وجود هنوز این نگرانی وجود دارد که بر اثر تعلل سازمان میراث فرهنگی در انجام کاوش ها و بررسی های باستان شناسی این سد آبگیری و محوطه ها و آثار ارزشمندی از تاریخ کشور برای همیشه به زیر آب بروند به خصوص اینکه هزینه تعلل در تکمیل و آبگیری این سد بسیار بالا است.
پنج هزار میلیارد ریال هزینه تاخیر سالانه
مجری طرح سد و نیروگاه گتوند در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد: خسارت ناشی از تاخیر در اجرای پروژه سالانه پنج هزار میلیارد ریال است که امیدواریم با تامین اعتبارات لازم برای اجرای پروژه، همچنین بهبود وضعیت آب و هوایی، افزایش بارش باران و خروج از شرایط خشکسالی، واحدهای نیروگاهی این سد نیز در سال 90 به بهره برداری کامل برسد.
مقبره هالوزال
وی همچنین تولید سالانه چهار هزار و 250 گیگاوات ساعت انرژی برق آبی، تامین آب شرب و کشاورزی مورد نیاز پایین دست، کنترل سیلابهای فصلی رودخانه کارون به خصوص سیلابهای حوضه میانی، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه را از اهداف عمده طرح عنوان کرد.
به همین دلیل احتمال توقف آبگیری سد برای تکمیل مطالعات باستان شناسی بعید به نظر می رسد و در این راستا باید اقدامات اساسی تر و عاجلی از سوی مدیران فرهنگی کشور انجام شود.
شیرهای سنگی
خبرنگار مهر در این خصوص قصد انجام مصاحبه با مسئولان میراث فرهنگی استان خوزستان را داشت که آنها در این زمینه پاسخگو نبودند، اما خبرگزاری مهر همچنان آماده شنیدن نظرات مسئولان و انعکاس آنهاست.
نظر شما