فرمول غذایی متوازن و اقتصادی در تغذیه ماهی قزل‌آلا ابداع شد

به گزارش خبرگزاری مهر از تبریز، استادیار بخش تغذیه دام گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی با اعلام این خبر افزود: منابع پروتئین دریایی به عنوان یکی از مهم‌ترین اقلام تامین‌کننده پروتئین حیوانی در سبد غذایی ملت‌ها، سابقه بس طولانی دارد و گوشت قرمز غنی اسیدهای چرب اشباع است که عامل مهمی در بروز بیماری‌های عروقی و قلبی به شمار می‌رود.

حسین جان‌محمدی افزود: امروزه گوشت ماهی با دارا بودن اسیدهای چرب غیراشباع نوع امگا 3 و همچنین اسیدهای آمینه ضروری با قابلیت هضم بالا، کلسیم و فسفر و ویتامین‌های محلول در چربی منبع غذایی سالمی در رژیم غذایی جوامع شهری محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: خوشبختانه امروزه در ایران اهمیت مصرف ماهی شناخته شده و مصرف سرانه آن در حال افزایش است، بنابراین برای کاهش قیمت گوشت ماهی و در نتیجه تشویق بیشتر جامعه و به ویژه فراهم کردن امکان استفاده گروه‌های اجتماعی با درآمد پایین به مصرف آن، کاهش هزینه‌های تولید هر کیلوگرم گوشت ماهی ضروری ست.

مجری این طرح یکی از راه‌های کاهش هزینه‌های تولید ماهی قزل‌آلا را کاهش قیمت هر کیلوگرم غذای مصرفی بیان کرد و ادامه داد: هزینه‌های تغذیه ماهی بالغ بر 70 درصد هزینه‌های پرورش ماهی به خود اختصاص می‌دهد و معمولاٌ برای تامین احتیاجات پروتئینی ماهی قزل‌آلا از پودر ماهی در فرمولاسیون جیره‌های غدایی ماهی قزل‌آلا استفاده می‌شود که اغلب توسط شرکت‌های داخلی با مشاوران متحصصان خارجی صورت می‌پذیرد.

استاد دانشگاه تبریز تصریح کرد: پودر ماهی محصولی وارداتی و با قیمت بالا در کشور بوده که ضمن افزایش هزینه تمام شده جیرهای غذایی در مزارع پرورش ماهی قزل آلا به دلیل عدم دسترسی مداوم و نیز نوسانات قیمتی شدید آن دارای محدویت‌های تغذیه‌ای بالایی است.

جان‌محمدی خاطرنشان کرد: کاهش نسبی سهم پودر ماهی با استفاده از سایر مکمل‌های پروتئینی حیوانی قابل دسترس محلی می‌تواند به رفع بخشی از این محدودیت‌ها کمک کرده و در فرمولاسیون جیره‌های غذایی اقتصادی‌تر در پرورش ماهی قزل‌آلا موثر باشد.

وی گفت: پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بین مکمل‌های پروتئینی حیوانی متداول شامل پودر خون، پودر گوشت و استخوان و پودر پر به دلیل قابلیت تولید و حجم بالای تولید آن در کشور می‌تواند در اولویت استفاده در برنامه‌های غذایی ماهی قزل‌آلا قرار گیرد، افزود: پودر ضایعات طیور در کشتارگاه‌های صنعتی طیور در هنگام فرآوری گوشت مرغ حاصل می‌شود، به طور متوسط آلایش غیرقابل مصرف طیور هشت تا 23 است که در صورت فرآوری آن ضمن جلوگیری از آلودگی زیست محیطی می‌توان به یک منبع با ارزش پروتئینی در تغذیه دام و آبزیان دست یافت.

جان‌محمدی یادآور شد: در ایران نیز بالغ بر 37 واحد کشتارگاه طیور وجود دارد که با فرآوری ضایعات حاصله از کشتارگاه‌های صنعتی مرغ اقدام به تولید پودر ضایعات طیور می‌کنند.

به گفته وی در حال حاضر پودر ضایعات طیور کشتارگاهی در مقادیر نسبتاً قابل توجهی در استان آذربایجان شرقی تولید می ‌شود، برای مثال در سال 1385 در حدود 12 هزار و 500 تن پودر ضایعات طیور تولید شده است.

وی هدف از اجرای این پژوهش را مطالعه امکان فرمولاسیون یک جیره غذایی متوازن و اقتصادی و مقایسه آن با خوراک تجاری معمول در واحدهای پرورش ماهی قزل‌آلا عنوان کرد و گفت: برای پژوهشگران این طرح هیچ گزارشی مبنی بر استفاده از پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیره غذایی ماهیان قزل‌آلا در داخل کشور و نیز نمونه‌های تولیدی در استان آذربایجان شرقی یافت نشد.

جان‌محمدی در ادامه با اشاره به نتایج این طرح افزود: استفاده از جیره غذایی تجاری متداول در واحدهای پرورش ماهی قزل‌آلا از نظر صفات مهمی چون نرخ رشد ویژه، افزایش وزن، وزن صید، ضریب تبدیل غذایی، ضریب چاقی، سرزندگی ماهی و بازده لاشه هیچ مزیتی را در مقایسه با جیره‌های غذایی فرموله شده در این آزمایش بر پایه پودر ماهی و پودر ضایعات طیور در بر ندارد.

مجری این طرح افزود: پودر ضایعات طیور به طور موفقیت‌آمیزی توانست بدون ایجاد اثرات نامطلوب بر نرخ رشد ویژه، افزایش وزن، بازده غذایی و ضریب چاقی تا 60 درصد جایگزین پودر ماهی شود و تجزیه شیمیایی فیله ماهی قزل‌آلا نشان داد که استفاده از پودر ضایعات طیور در تغذیه ماهی قزل‌آلا همه ترکیبات شیمیایی گوشت ماهی از جمله میزان پروتئین آن را تحت تاثیر منفی قرار نمی‌دهد.

وی همچنین با اشاره به آنالیز قیمتی این طرح پژوهشی ادامه داد: هزینه تولید هر کیلوگرم افزایش وزن زنده و هر کیلوگرم لاشه در ماهی قزل‌آلا با جیره‌های غذایی فرموله شده بر پایه پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در مقایسه با تغذیه جیره غذایی تجاری متداول در واحدهای پرورش ماهی قزل‌آلا به ترتیب 28 و 12 درصد ارزان‌تر است.

به گفته وی استفاده از پودر ضایعات طیور به جای پودر ماهی سبب افت هزینه تولید هر کیلوگرم افزایش وزن زنده به میزان 1267 ریال و هر کیلوگرم لاشه به میزان حداکثر 455 ریال می‌شود، گرچه استفاده از سطوح جایگزینی بالاتر از 20 درصد سبب افزایش هزینه تولید هر کیلوگرم افزایش وزن زنده می‌شود ولی هزینه تولید هر کیلوگرم لاشه ماهی قزل‌آلا با افزایش سطح جایگزینی کاهش می‌یابد که مصرف کننده می‌تواند از آن بهره‌مند شود.

مجری این طرح هزینه این طرح را 55 میلیون ریال اعلام کرد و گفت: این طرح با همکاری اداره کل شیلات سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه تبریز صورت گرفته است.