وقوع انقلاب صنعتی در قرن 18 و پیشرفتهای مداوم بشر در حوزه علم و تکنولوژی در قرن بیستم، مصرف و نیاز به منابع انرژی که عمدتا از سوخت های فسیلی و بویزه نفت بود را افزایش داد، بطوری که امروزه این حقیقت که نفت یک کالای جهانی است و برای رشد پایدار در اقتصاد جهانی ضروری است را بیش از پیش عیان نموده و سبب شده است که مباحث جدیدی در حوزه انرژی همچون امنیت دسترسی به منابع انرژی (نفت وگاز)، یافتن جایگزین های مناسب، تثبیت قیمت و حفظ محیط زیست را در صدر رایزنی ها و گفتگوهای سیاسی دولتها قرار داده و با توجه به وابستگی مسائل به یکدیگر در حوزه انرژی ذهن سیاستمداران و محافل سیاسی و اقتصادی را به خود مشغول داشته است.
علیرغم تلاش کشورها به جایگزین کردن انرژی فسیلی با منابع دیگر (هسته ای، خورشیدی و ...) هنوز از اهمیت و جایگاه این گروه از حامل های انرژی کاسته نشده و با توجه به صنعتی شدن جهان تقاضا برای آن رشد فزاینده ای داشته است. به طوری که امروزه حیات و ممات کشورهای جهان صنعتی و غیر صنعتی به هرگونه تغییر و تحول در حوزه منابع انرژی گروه خورده است.
در این میان اتحادیه اروپا مرکب از 27 کشور عضو هم اکنون بزرگترین وارده کننده انرژی در جهان محسوب می شود و براساس پیش بینی های به عمل آمده، وابستگی این اتحادیه به واردات نفت خام و گاز طبیعی به طور مداوم روبه افزایش است. افزایش وابستگی اتحادیه اروپا به سوخت های فسیلی در شرایطی است که استفاده از این منبع انرژی در نظام جهانی انرژی دست کم تا سال 2030 روبه رشد می باشد و 90 درصد از تقاضای جهانی برای انرژی راتشکیل خواهد داد. محدود بودن منابع انرژی و در نتیجه وابستگی آنان به منابع خارجی و واردات سبب شده تا اتحادیه از اوائل قرن بیستم به فکر جدی برای یافتن منابع جدید و راههای انتقال ایمن و بی دردسر آن باشد.
در برخی کشورهای عضو تقویت نقش و جایگاه انرژی دراقتصاد اروپا درحالی صورت می پذیرد که هنوز اتحادیه اروپا به رغم تدوین و تصویب اسناد مختلف در زمینه انرژی های فسیلی فاقد یک سیاست قابل اجرا در این رابطه می باشد. بحران انرژی در شب های ژانویه 2006 به واسطه قطع موقتی صدور گاز روسیه به اوکراین و تکرار آن در ژانویه 2008، هشداری برای مقامات بروکسل و دولت های اروپایی بود که شاید از مدت ها پیش انتظار آن را می کشیدند. بحران اخیر بار دیگر لزوم توجه به خط لوله نابوکو که از سال 2002 اصول اولیه آن مورد توافق قرار گرفت را در صدر توجه کشورهای اروپایی قرار داد. اما مشکلات عدیده اقتصادی و سیاسی برسر راه عملی نمودن این پروژه 12 میلیارد دلاری سبب گشت که میزان موفقیت آن را زیر علامت سوال ببرد.
سوال اساسی که در اینجا مطرح می شود این است که خط لوله نابوکو چه جایگاه و نقشی در رفع و یا کاهش بحران انرژی اروپا می تواند ایفاء نماید. برای پاسخ به این سوال می باید مباحثی همچون پیشینه و شکل گیری بحران انرژی اروپا، عوامل دخیل در ایجاد بحران، میزان تاثیر گذاری و اطمینان بخشی خط لوله نابوکو در رفع بحران انرژی اروپا و نقش بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای و عوامل ژئوپلیتیکی منطقه در میزان موفقیت این پروژه و نهایتا خط لوله های آلترناتیو در انتقال انرژی به اروپا مورد بررسی قرار گیرند.
نظر شما