به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، منجوق آتدی از جمله رسوم قدیمی و پرپیشینه ترکمن صحرا است که در ایام نوروز همراه با سرودخوانی دختران ترکمن اجرا می شود.
براساس این رسم تاریخی، در این روز همزمان با فرا رسیدن سال نو، دختران در اتاقی مخصوص دور هم جمع می شوند و با خواندی دوبیتی های موسوم، منجوق های خود را در کاسه ای می اندازند.
براساس این سنت دیرینه که اکنون به فراموشی سپرده شده است، هر یک از دختران، به نوبت منجوق خود را از کاسه بیرون می آورند و بخت و اقبال هر دختر با دوبیتی هایی که در آن لحظه می خواند، مشخص می شود.
"ترانه خوانی" از قسمتهای قطعه جشن اعتدال بهاری، عید نوروز، ریشه تاریخی بسیار قدیمی دارد و رسم "منجوق آتدی" دختران در آستانه نوروز هم با سرودخوانی همراه است.
به باور ترکمنها، همزمان با عید نوروز، شب اول طلوع هلال ماه نو، پرشور و شادمانه سپری می شد و کودکان و نوجوانان به صورت گروهی به در خانه های همسایه ها رفته، سرودهای مرسوم این شب به نام "یا رمضان " را می خواندند.

همچنین ترانه خوانی از قسمتهای قطعی مراسم عروسی است و در عروسی های امروزی ترکمن علاوه بر ترانه های مرسوم (یار یار، یار و جان)، اجرای حرکات موزون به نام "کوشت دپدی" بسیار رایج است.
عروسیهای ترکمن از چند بخش و مرحله تشکیل شده است که می تواند به عنوان میراث معنوی این قوم اصیل و پرپیشینه در فهرست آثار ملی ایران ثبت و ضبط شود.
عروسیهای ترکمن از مراحل مختلفی تشکیل شده که رسم خواستگاری از جمله آن است و این رسم نیز با خواندن دوبیتی های فراوان همراه است و مدتی قبل از روز برگزاری جشن، عروس با مشارکت دوستانش جهیزیه خود را می دوزد و ضمن کار دوزندگی، دوشیزگان با یکدیگرشوخی می کنند، سرودهای تغزل "اجه جان" (جان مادر)، "نوی نوی" و "لاله" می خوانند.
عروسی ترکمنها پر از رمز و راز است که به دورانهای قدیمی زندگی آنها بستگی دارد، مراسم ازدواج در گذشته تا حدودی متفاوت تر از مراسم عروسی کنونی است.
ازدواج ترکمنها در گذشته چندین مرحله داشته که عبارتند از مرحله اول، تصمیم گرفتن پدر و مادر و جلب موافقت پدر عروس که به آن " سوزآتمک"، یعنی اطلاع دادن می گویند.
مرحله دوم، تعیین وقت ساعت مناسب برای عروسی و آمدن دسته ای از زنان قبیله داماد به خانواده عروس که آن را "دوزدادرمگ یا شیرینی رد کردن" می گویند و مرحله سوم، تعیین شیربهای عروس مشکل ترین مرحله عروسی است که به عهده یاشولی های طایفه داماد است.
این مراحل که در بین ترکمنها به مرحله ثوزآتماق در مراحل ازدواج، مرحله دوزدادشماق یا بله برون، آداماق یا مرحله اول نامزدی رسمی، مال کثشمک، تعیین میزان مهریه، مرحله قودابولماق یا خنچه بردن و مرحله دوم نامزدی معروف است.

مرحله اوربا یایراتماق از دیگر مراحل عروسیهای ترکمن است که یک روز قبل از مراسم قودابولماق، مادر داماد جشن کوچکی با حضور زنان فامیل و همسایه ها ترتیب می دهد و از آنها می خواهد تا او را در پختن نان روغنی "قاتلاما" یاری دهند و در این جشن کوچک که آن را "اوربا یایراتماق" می نامند.
در این جشن، یکی آرد را الک می کند، یکی دیگ بزرگ چدنی را بار می گذارد، یکی آرد را خمیر می کند، یکی خمیر را به صورت ورقه های نازک و مدور در می آورد، یکی این ورقه ها را به صورت چند لایه روی هم می گذارد، یکی لابه لای ورقه های خمیر، روغن می مالد.
ثاغت بل مک با تعیین روز سعد برای عروسی از دیگر رسوم بین ترکمنهاست که این مراسم در خانه پدری عروس صورت می گیرد و در آن، زنان دو خانواده (معمولا مادر، خواهر، زن برادر عروس و زن برادر داماد) تاریخ و روز عروسی را تعیین می کنند و این روز باید یکی از روزهای سعد باشد.
ترکمن ها روزهای هر ماه قمری را که عدد آخر آن به 7 یا 9 ختم شود، از روزهای سعد می دانند که برای انجام اعمال خیر در نظر گرفته می شود. این روزها را اصطلاحا "ثاغتلی گون" می گویند.
مرحله پیش برنامه، پذیرایی عروس از دوستان نزدیک خود، این بخش، پدیده ای تازه است و به وسیله گروهی تحصیل کرده خارج ابداع شده است و در روزگاری نه چندان دور (حدود 40 سال قبل) وجود خارجی نداشت.
مرحله کارت نویسی، مُصایب، مصاحب، ساقدوش کُجه وه یا کجاوه از دیگر رسوم عروسی ترکمنی است که امروز با شیوه هایی متفاوت نسبت به گذشته اجرا می شود.
به گزارش خبرنگار مهر، امروزه با مدرنیزه شدن تمام زوایای زندگی، نشانی از آن ساده زیستی دیروزی نیست و بسیاری از ترانه های کجه وه نیز از یادها رفته است و دیگر آواز آشنایی به گوش نمی رسد تا آن گنجینه های ارزنده را که صفابخش روح ها و دل هاست، زینت بخش فرهنگ عامه ترکمن کند.
نظر شما