سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و برقراری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران می گذرد. در این مدت ملت ایران مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده و امروز به مرحله ای از رشد و بالندگی رسیده است که حتی دشمنان انقلاب اسلامی نیز ناگزیر از اذعان به موفقیتها و پیشرفتهای ایران شده اند. یکی از بارزترین دلایل پیشرفتهای ایران در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی خود باوری و اتکاء به داشته ها و دانش بومی و عدم وابستگی به بیگانگان بوده است این ویژگی سبب شده است تا ملت ایران بتواند در مسیر یک برنامه زمانبندی شده و براساس نظم علمی و فکری اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی را به پیش ببرد. اگرچه برنامه ها اول، دو و سوم توسعه کشور با موفقیت نسبی پیش رفت اما نیاز به سند بالا دستی که مسیر کلی برنامه ها و نقطه هدف را از اجرای زنجیره وار آنها مشخص کند به چشم می خورد.در واقع این سند بالا دستی، سندی است که به تبیین افق بلند مدت نظام در بازه زمانی مشخص می پردازد.سند چشم‌انداز بیست ساله ایران، سندی جهت تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است که توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین شد , و توسط مقام معظم رهبری به روسای قوای سه گانه ابلاغ شد.
سند چشم انداز 20 ساله مبنای همت و کار مضاعف
جمهوری اسلامی با نگاهی راهبردی مسیر تکامل را طی می‌کند. توجه به چشم‌انداز بیست‌ساله، برنامه‌ریزی براساس دهه پیشرفت و عدالت، داشتن برنامه توسعه پنجساله و سرانجام راهبردهای یک‌ساله که خود را در قالب نام سال نشان می دهد حکایت از اهتمام سامانمند جمهوری اسلامی برای رسیدن به تمدن بزرگ اسلامی با نگاهی برنامه ریزی شده و از پیش طراحی شده دارد. در چارچوب سند چشم‌انداز و اهداف است که برنامه‌ریزیها و حرکتهای فردی و اجتماعی به سوی آینده‌ای روشن ساماندهی شوند.
در فرازی از چشم‌انداز 20 ساله کشور، برای جهتگیری و جهش در اقتصاد ملی چنین آمده است:
در چشم‌انداز بیست ساله،ایران کشوری، توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فنآوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی خواهد بود که الهامبخش در جهان اسلام بوده و در روابط بینالملل، تعاملی سازنده و مؤثر خواهد داشت.
سند چشم‌انداز در واقع رهیافتی استراتژیک در مباحث اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و برنامه‌ریزی کشور است که ایران 1404 را ایران توسعه یافته، فعال و تاثیرگذار در اقتصاد جهانی معرفی می‌نماید.
ترسیم چنین جایگاهی برای اقتصاد ملّی، صرفا یک آرمان نیست بلکه قابل دسترس می‌باشد. ولیکن برای تحقق آن نیاز به آگاهی و عزم ملّی است. عزم ملی و اجرایی سازی این هدف جز از طریق برنامه ریزی امکان پذیر نمی باشد. نکته مهم در این زمینه این است که درباره سالی که نام"همت مضاعف - کار مضاعف" در شناسنامه‌اش ثبت شده است، باید تصریح شود که در پنج سال اخیر تمام سازکارهای نرم افزاری، قانونی و شکلی کلان نظام، تدوین، تعیین و ابلاغ شده است. اکنون تنها 15 سال تا خط پایان 1404 که آغاز برنامه بیست ساله دوم خواهد بود، زمان باقی مانده است و این مدت طبیعتا باید صرف دستیابی به این اهداف گردد.
مقام معظم رهبری در سخنرانی امسال خود در حرم مطهر امام رضا(ع) ضمن بر شمردن زیربناهای لازم برای کار مضاعف و همت مضاعف، سند چشم انداز را از زمینه های لازم در این زمینه دانسته و فرمودند: چشم‌انداز روشنى تعیین شده است - یعنى سند چشم‌انداز بیست ساله‌ى جمهورى اسلامى - این سند باارزشى است. دولتهائى که پشت سر یکدیگر با انتخاب مردم بر سر کار مى‌آیند، میتوانند بر اساس این سند چشم‌انداز، اهداف را مشخص کنند؛ هر کدام بخشى از راه را بروند و دنباله‌ى کار را به دولت بعدى بسپارند. وجود سند چشم‌انداز، یکى از امکانات باارزش نظام جمهورى اسلامى است.
با توجه به این نگاه همت مضاعف و کار مضاعف در عمل بی برنامه و یا فرابرنامه ای نیست بلکه به معنای کار بیشتر در زمان باقی مانده از زمان سند چشم انداز برای حصول اهداف آن است. در حال حاضر 5 سال از این زمان گذشته و 15 سال باقیمانده است. این مدت طبیعتا باید صرف کار مضاعف و همتی عالی منطبق با اهداف سند چشم انداز گردد.
باید توجه داشت که سند چشم‌انداز - همانگونه که از عنوان آن بر می‌آید - در سطح استراتژی بلند مدت تدوین شده وسطوح دیگر خواسته های برنامه‌ای همچون ماموریتها و اهداف کلان را باید در برنامه‌های چهارگانه‌ای که در مقطع 20 ساله مورد نظر تدوین می‌گردد، تعریف و تبیین نمود. در سند چشم انداز بیست ساله در این باره به صراحت صحبت شده است: در تهیه، تدوین و تصویب برنامه‌های توسعه و بودجه‌های سالیانه، این نکته مورد توجه قرار گیرد که شاخص‌های کمی کلان آنها از قبیل نرخ سرمایه گذاری، درآمد سرانه، تولید ناخالص ملی، نرخ اشتغال و تورم، کاهش فاصله‌ی درآمد میان دهک های بالا و پایین جامعه، رشد فرهنگ و آموزش و پژوهش و توانایی‌های دفاعی و امنیتی، باید متناسب با سیاستهای توسعه و اهداف و الزامات چشم انداز، تنظیم و تعیین گردد و این سیاست‌ها و هدف‌ها به صورت کامل مراعات شود.
وظیفه اصلی تمام دولتها تحقق اهداف سند چشم انداز و قوانین مرتبط با آن است.لذا هر گونه حرکتی می بایست در جهت رفع عقب ماندگیهای احتمالی و یا نیل به اهداف چشم انداز 20 ساله کشور باید باشد.لذا می توان به این نتیجه رسید که ضرورت دارد مسوولین امر ضمن بررسی نقاط ضعف و قوت عملکرد خود در اجرای برنامه چهارم توسعه که سال انتهایی خود را پشت سر گذاشت با توجه به سند چشم انداز مقولات زیر را بر اساس نگاه مقام معظم رهبری به عنوان نقاط اصلی توجه در برنامه پنجم مد نظر و هدف کار مضاعف و همت مضاعف قرار دهند.
نقاط هدف همت مضاعف و کار مضاعف در برنامه پنجم
همانگونه که گفته شد سند چشم انداز 20 ساله چشم اندازی از موقعیت ایران را در سال 1404 ارائه می دهد که قدرت برتر سیاسی،اقتصادی،علمی و نظامی منطقه باشد.این اهداف کلی و آرمانی نیستند و برنامه های 5 ساله توسعه می بایست برای تحقق این اهداف طراحی و عملیاتی شوند.مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در مشهد مقدس ،یک روز پس از اعلام نام سال نو ضمن تاکید بر جایگاه زیر ساخت هایی مانند نیروی انسانی جوان و متخصص، زیرساخت های عظیم صنعتی و مواصلاتی و از همه مهمتر سند چشم انداز 20 ساله خواستار کار مضاعف و همت مضاعف در حوزه های زیر شدند:
1- همت مضاعف و کار مضاعف در علم و تحقیق ، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتى در همه‌ى زمینه‌ها، علوم تجربى، علوم انسانى و ... این همت مضاعف و کار مضاعف ناظر بر اهداف سند چشم انداز بیست ساله است.طبق این سند ایران باید طی این مدت دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل باشد.هم چنین بر پایه این سند ایران می بایست برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه‌ی اجتماعی در تولید ملی شده باشد.لذا در سیاستهای کلی برنامه پنجم ابلاغب از سوی مقام معظم رهبری در این بخش دولت باید تا انتهای سال 1394 با همت مضاعف و کار مضاعف موارد زیر را محقق نماید: الف- افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به 3 درصد تولید ناخالص داخلى. ب- افزایش ورود دانش آموختگان دوره کارشناسى به دورههاى تحصیلات تکمیلى به 20 درصد. ج- دستیابى به جایگاه دوم علمى و فناورى در منطقه و تثبیت آن در برنامه پنجم. د- تحول و ارتقاء علوم انسانى با: تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگرى در متون و برنامهها و روشهاى آموزشى، ارتقاء کمى و کیفى مراکز و فعالیتهاى پژوهشى و ترویج نظریهپردازى، نقد و آزاداندیشى.
2-همت مضاعف و کار مضاعف دراستفاده بهینه از منابع موجود کشور و امکاناتى که وجود دارد در چارچوب اصلاح الگوی مصرف و هدفمندی یارانه ها: دست یافتن به رتبه اول اقتصاد منطقه ای جز با رشد اقتصادی مداوم و در عین حال افزایش بهره وری از منابع موجود کشور امکان پذیر نیست.یکی از نقاط تمرکز دولت برای کار و همت مضاعف اصلاح الگوی مصرف است.همانگونه که برای مثال مقام معظم رهبری در سیاستهای کلی حاکم بر برنامه پنجم موارد ذیل را جزو تکالیف برنامه ای دانستند:
الف- ارتقاء سهم بهرهورى در رشد اقتصادى به یک سوم در پایان برنامه. ب- غییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهاى حاصل از آن، از منبع تأمین بودجه عمومى به «منابع و سرمایههاى زاینده اقتصادى» و ایجاد صندوق توسعه ملى با تصویب اساسنامه آن در مجلس شوراى اسلامى در سال اول برنامه پنجم و برنامه ریزى براى استفاده از مزیت نسبى نفت و گاز در زنجیره صنعتى و خدماتى و پایین دستى وابسته بدان با رعایت: ب-1واریز سالانه حداقل 20 درصد از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز و فرآوردههاى نفتى به صندوق توسعه ملى.ارائه تسهیلات از منابع صندوق توسعه ملى به بخشهاى خصوصى، تعاونى و عمومى غیردولتى با هدف تولید و توسعه سرمایه گذارى در داخل و خارج کشور با در نظر گرفتن شرایط رقابتى و بازدهى مناسب اقتصادى.
ب-2 قطع وابستگى هزینههاى جارى دولت به درآمدهاى نفت و گاز تا پایان برنامه. ج- جبران نابرابرىهاى غیرموجه درآمدى از طریق سیاستهاى مالیاتى، اعطاى یارانههاى هدفمند و ساز و کارهاى بیمهاى. د- تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدى و به هنگام کردن مداوم آن. ه- هدفمند کردن یارانههاى آشکار و اجراى تدریجى هدفمند کردن یارانههاى غیرآشکار.
3-همت مضاعف و کار مضاعف در کیفیت بخشیدن به تولیدات داخلی ، سرمایه‌گذارى و کارآفرینى:
تبدیل شدن به قدر اول اقتصاد منطقه ای در زمینه اقتصاد جز با تولید داخلی با کیفیت و به صرفه امکان پذیر نیست.از وجوه اهتمام دولت در این سال و برنامه پنجم تولید بیشتر داخلی خواهد بود.در این راستا برنامه پنجم باید شاهد تمرکز عملیاتی دولت بر اصول حاکم ذیل از سوی مقام معظم رهبری باشد: الف-بهبود فضاى کسب و کار کشور با تأکید بر ثبات محیط اقتصاد کلان، فراهم آوردن زیرساختهاى ارتباطى، اطلاعاتى، حقوقى، علمى و فناورى مورد نیاز، کاهش خطرپذیرىهاى کلان اقتصادى، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه. ب- تأکید بر راهبرد توسعه صادرات به ویژه در بخش خدمات با فناورى بالا به نحوى که کسرى تراز بازرگانى بدون نفت کاهش یافته و توازن در تجارت خدمات ایجاد گردد.
4-همت مضاعف و کار مضاعف در تأمین سلامت و ورزش همگانی: در سند چشم انداز جامعه ایرانی در سال 1404 باید برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب باشد.همت مضاعف و کار مضاعف هم درسیاستهای اجذایی زمان و بودجه در زمینه بهداشت و ورزش باید دیده شود.در برنامه پنجم رکن سلامت و ورزش از ارکانی است که بیش از پیش باید به آن توجه داشت.
در این راستا همت مضاعف و کار مضاعف می بایست با تأکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه برای تحقق سیاستهای کلی ذیل باشد: الف-یکپارچگى در سیاستگذارى، برنامه ریزى، ارزشیابى، نظارت و تخصیص منابع عمومى. ب- ارتقاء شاخصهاى سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمى و روحى. ج-کاهش مخاطرات و آلودگىهاى تهدید کننده سلامت. د- اصلاح الگوى تغذیه جامعه با بهبود ترکیب و سلامت مواد غذایى. ه- توسعه کمى و کیفى بیمههاى سلامت و کاهش سهم مردم از هزینههاى سلامت به 30% تا پایان برنامه پنجم.
5-همت مضاعف و کار مضاعف در تولید فکر، کتابخوانى و افزایش معلومات عمومى در زمینه‌هاى گوناگون:یکی از وجوه همت نهادها و قوا در این سال باید تقویت کرسی های نقد وآزاد اندیشی باشد که بارها مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند.تبدیل ایران به کشور اول منطقه از لحاظ علم و فناوری جز با ارتقاء کمى و کیفى مراکز و فعالیتهاى پژوهشى و ترویج نظریهپردازى، نقد و آزاداندیشى میسر نخواهد شد. باید توجه داشت که دانایی محوری در سطح عمومی شرط لازم دستیابی به اهداف سند چشم انداز بیست ساله است. در این راستا ضرورت اعتلاء و اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی و کشور با فرهنگ و تمدن ایران زمین و نیل به جایگاه پر عظمت علمی و شایسته، نیازمند تحرک، تقویت، تولید و توسعه معرفت و علم و نیز راه‌اندازی جنبش نرم افزاری و زمینه‌سازی و ایجاد فضای مناسب اندیشه ورزی ، نظریه‌پردازی، نوآوری ، نقد و آزاد اندیشی در جامعه عموما و در میان نخبگان و خبرگان علمی خصوصا می‌باشد
6 -همت مضاعف و کار مضاعف در مبارزه‌ى با فقر، در مبارزه‌ى با فساد، در مبارزه‌ى با بى‌عدالتى.
رسیدن به ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل از اهداف اصلی سند چشم انداز است.برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب شایسته ایرانیان 1404 است.
در این راستا طبق سیاستهای کلی برنامه پنجم تحقق موارد زیر بایسته همت مضاعف و کار مضاعف است:جبران نابرابرىهاى غیرموجه درآمدى از طریق سیاستهاى مالیاتى، اعطاى یارانههاى هدفمند و ساز و کارهاى بیمهاى.
الف- تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدى و به هنگام کردن مداوم آن.
ب- هدفمند کردن یارانههاى آشکار و اجراى تدریجى هدفمند کردن یارانههاى غیرآشکار.
ج- تأمین برخوردارى آحاد جامعه از اطلاعات اقتصادى.
د- اقدامات لازم براى جبران عقب ماندگىهاى حاصل از دورانهاى تاریخى گذشته با تأکید بر:
ه- ارتقاء سطح درآمد و زندگى روستاییان و کشاورزان با تهیه طرحهاى توسعه روستایى، گسترش کشاورزى صنعتى، صنایع روستایى و خدمات نوین و اصلاح نظام قیمتگذارى محصولات کشاورزى.
و-گسترش فعالیتهاى اقتصادى در مناطق مرزى و سواحل جنوبى و جزایر با استفاده از ظرفیتهاى بازرگانى خارجى کشور.
ز-کاهش فاصله دو دهک بالا و پایین درآمدى جامعه به طورى که ضریب جینى به حداکثر 35/0 در پایان برنامه برسد.
ح- انجام اقدامات ضرورى براى رساندن نرخ بیکارى در کشور به 7 درصد.
ط- تأمین بیمه فراگیر و کارآمد و گسترش کمى و کیفى نظام تأمین اجتماعى و خدمات بیمه درمانى.
ک- توسعه نظامهاى پیشگیرى از آسیبهاى فردى و اجتماعى.
ل- حمایت از اقشار محروم و زنان سرپرست خانوار.
م- توسعه بخش تعاون با هدف توانمندسازى اقشار متوسط و کمدرآمد جامعه به نحوى که تا پایان برنامه پنجم سهم تعاون به 25 درصد برسد.
نتیجه گیری:
برای تحقق مسمای نام همت مضاعف و کار مضاعف می بایست از آسیبهایی مانند فعالیتهای تبلیغی صرف، همایش محوری بدون اجرا، بی توجهی به برنامه ها و اسناد بالا دستی به بهانه انجام کار بیشتر و همچنین فعالیتهای نمایشی و رسانه گرای صرف احتراز و در چارچوب اصلاح فرهنگ کاری در سطح مردم و در سطح مسوولین در حوزه های مد نظر مقام معظم رهبری در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله اقدامات و برنامه ها را توسعه داد.این فرایند محدود به یکسال نبوده و در طی سنوات آینده نیز می بایست تداوم یابد. لذا در طراحی و اجرای برنامه پنجم توسعه حوزه های مد نظر ایشان به عنوان حوزه های بنیادین مد نظر بوده و همت عالی، توجه، بودجه و کار مضاعف را به خود اختصاص دهد.
---------------------------
سید حسین زرهانی
در چشم‌انداز بیست ساله،ایران کشوری، توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فنآوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی خواهد بود که الهامبخش در جهان اسلام بوده و در روابط بینالملل، تعاملی سازنده و مؤثر خواهد داشت.
سند چشم‌انداز در واقع رهیافتی استراتژیک در مباحث اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و برنامه‌ریزی کشور است که ایران 1404 را ایران توسعه یافته، فعال و تاثیرگذار در اقتصاد جهانی معرفی می‌نماید.
ترسیم چنین جایگاهی برای اقتصاد ملّی، صرفا یک آرمان نیست بلکه قابل دسترس می‌باشد. ولیکن برای تحقق آن نیاز به آگاهی و عزم ملّی است. عزم ملی و اجرایی سازی این هدف جز از طریق برنامه ریزی امکان پذیر نمی باشد. نکته مهم در این زمینه این است که درباره سالی که نام"همت مضاعف - کار مضاعف" در شناسنامه‌اش ثبت شده است، باید تصریح شود که در پنج سال اخیر تمام سازکارهای نرم افزاری، قانونی و شکلی کلان نظام، تدوین، تعیین و ابلاغ شده است. اکنون تنها 15 سال تا خط پایان 1404 که آغاز برنامه بیست ساله دوم خواهد بود، زمان باقی مانده است و این مدت طبیعتا باید صرف دستیابی به این اهداف گردد.
مقام معظم رهبری در سخنرانی امسال خود در حرم مطهر امام رضا(ع) ضمن بر شمردن زیربناهای لازم برای کار مضاعف و همت مضاعف، سند چشم انداز را از زمینه های لازم در این زمینه دانسته و فرمودند: چشم‌انداز روشنى تعیین شده است - یعنى سند چشم‌انداز بیست ساله‌ى جمهورى اسلامى - این سند باارزشى است. دولتهائى که پشت سر یکدیگر با انتخاب مردم بر سر کار مى‌آیند، میتوانند بر اساس این سند چشم‌انداز، اهداف را مشخص کنند؛ هر کدام بخشى از راه را بروند و دنباله‌ى کار را به دولت بعدى بسپارند. وجود سند چشم‌انداز، یکى از امکانات باارزش نظام جمهورى اسلامى است.
با توجه به این نگاه همت مضاعف و کار مضاعف در عمل بی برنامه و یا فرابرنامه ای نیست بلکه به معنای کار بیشتر در زمان باقی مانده از زمان سند چشم انداز برای حصول اهداف آن است. در حال حاضر 5 سال از این زمان گذشته و 15 سال باقیمانده است. این مدت طبیعتا باید صرف کار مضاعف و همتی عالی منطبق با اهداف سند چشم انداز گردد.
باید توجه داشت که سند چشم‌انداز - همانگونه که از عنوان آن بر می‌آید - در سطح استراتژی بلند مدت تدوین شده وسطوح دیگر خواسته های برنامه‌ای همچون ماموریتها و اهداف کلان را باید در برنامه‌های چهارگانه‌ای که در مقطع 20 ساله مورد نظر تدوین می‌گردد، تعریف و تبیین نمود. در سند چشم انداز بیست ساله در این باره به صراحت صحبت شده است: در تهیه، تدوین و تصویب برنامه‌های توسعه و بودجه‌های سالیانه، این نکته مورد توجه قرار گیرد که شاخص‌های کمی کلان آنها از قبیل نرخ سرمایه گذاری، درآمد سرانه، تولید ناخالص ملی، نرخ اشتغال و تورم، کاهش فاصله‌ی درآمد میان دهک های بالا و پایین جامعه، رشد فرهنگ و آموزش و پژوهش و توانایی‌های دفاعی و امنیتی، باید متناسب با سیاستهای توسعه و اهداف و الزامات چشم انداز، تنظیم و تعیین گردد و این سیاست‌ها و هدف‌ها به صورت کامل مراعات شود.
وظیفه اصلی تمام دولتها تحقق اهداف سند چشم انداز و قوانین مرتبط با آن است.لذا هر گونه حرکتی می بایست در جهت رفع عقب ماندگیهای احتمالی و یا نیل به اهداف چشم انداز 20 ساله کشور باید باشد.لذا می توان به این نتیجه رسید که ضرورت دارد مسوولین امر ضمن بررسی نقاط ضعف و قوت عملکرد خود در اجرای برنامه چهارم توسعه که سال انتهایی خود را پشت سر گذاشت با توجه به سند چشم انداز مقولات زیر را بر اساس نگاه مقام معظم رهبری به عنوان نقاط اصلی توجه در برنامه پنجم مد نظر و هدف کار مضاعف و همت مضاعف قرار دهند.
نقاط هدف همت مضاعف و کار مضاعف در برنامه پنجم
همانگونه که گفته شد سند چشم انداز 20 ساله چشم اندازی از موقعیت ایران را در سال 1404 ارائه می دهد که قدرت برتر سیاسی،اقتصادی،علمی و نظامی منطقه باشد.این اهداف کلی و آرمانی نیستند و برنامه های 5 ساله توسعه می بایست برای تحقق این اهداف طراحی و عملیاتی شوند.مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در مشهد مقدس ،یک روز پس از اعلام نام سال نو ضمن تاکید بر جایگاه زیر ساخت هایی مانند نیروی انسانی جوان و متخصص، زیرساخت های عظیم صنعتی و مواصلاتی و از همه مهمتر سند چشم انداز 20 ساله خواستار کار مضاعف و همت مضاعف در حوزه های زیر شدند:
1- همت مضاعف و کار مضاعف در علم و تحقیق ، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتى در همه‌ى زمینه‌ها، علوم تجربى، علوم انسانى و ... این همت مضاعف و کار مضاعف ناظر بر اهداف سند چشم انداز بیست ساله است.طبق این سند ایران باید طی این مدت دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل باشد.هم چنین بر پایه این سند ایران می بایست برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه‌ی اجتماعی در تولید ملی شده باشد.لذا در سیاستهای کلی برنامه پنجم ابلاغب از سوی مقام معظم رهبری در این بخش دولت باید تا انتهای سال 1394 با همت مضاعف و کار مضاعف موارد زیر را محقق نماید: الف- افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به 3 درصد تولید ناخالص داخلى. ب- افزایش ورود دانش آموختگان دوره کارشناسى به دورههاى تحصیلات تکمیلى به 20 درصد. ج- دستیابى به جایگاه دوم علمى و فناورى در منطقه و تثبیت آن در برنامه پنجم. د- تحول و ارتقاء علوم انسانى با: تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگرى در متون و برنامهها و روشهاى آموزشى، ارتقاء کمى و کیفى مراکز و فعالیتهاى پژوهشى و ترویج نظریهپردازى، نقد و آزاداندیشى.
2-همت مضاعف و کار مضاعف دراستفاده بهینه از منابع موجود کشور و امکاناتى که وجود دارد در چارچوب اصلاح الگوی مصرف و هدفمندی یارانه ها: دست یافتن به رتبه اول اقتصاد منطقه ای جز با رشد اقتصادی مداوم و در عین حال افزایش بهره وری از منابع موجود کشور امکان پذیر نیست.یکی از نقاط تمرکز دولت برای کار و همت مضاعف اصلاح الگوی مصرف است.همانگونه که برای مثال مقام معظم رهبری در سیاستهای کلی حاکم بر برنامه پنجم موارد ذیل را جزو تکالیف برنامه ای دانستند:
الف- ارتقاء سهم بهرهورى در رشد اقتصادى به یک سوم در پایان برنامه. ب- غییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهاى حاصل از آن، از منبع تأمین بودجه عمومى به «منابع و سرمایههاى زاینده اقتصادى» و ایجاد صندوق توسعه ملى با تصویب اساسنامه آن در مجلس شوراى اسلامى در سال اول برنامه پنجم و برنامه ریزى براى استفاده از مزیت نسبى نفت و گاز در زنجیره صنعتى و خدماتى و پایین دستى وابسته بدان با رعایت: ب-1واریز سالانه حداقل 20 درصد از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز و فرآوردههاى نفتى به صندوق توسعه ملى.ارائه تسهیلات از منابع صندوق توسعه ملى به بخشهاى خصوصى، تعاونى و عمومى غیردولتى با هدف تولید و توسعه سرمایه گذارى در داخل و خارج کشور با در نظر گرفتن شرایط رقابتى و بازدهى مناسب اقتصادى.
ب-2 قطع وابستگى هزینههاى جارى دولت به درآمدهاى نفت و گاز تا پایان برنامه. ج- جبران نابرابرىهاى غیرموجه درآمدى از طریق سیاستهاى مالیاتى، اعطاى یارانههاى هدفمند و ساز و کارهاى بیمهاى. د- تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدى و به هنگام کردن مداوم آن. ه- هدفمند کردن یارانههاى آشکار و اجراى تدریجى هدفمند کردن یارانههاى غیرآشکار.
3-همت مضاعف و کار مضاعف در کیفیت بخشیدن به تولیدات داخلی ، سرمایه‌گذارى و کارآفرینى:
تبدیل شدن به قدر اول اقتصاد منطقه ای در زمینه اقتصاد جز با تولید داخلی با کیفیت و به صرفه امکان پذیر نیست.از وجوه اهتمام دولت در این سال و برنامه پنجم تولید بیشتر داخلی خواهد بود.در این راستا برنامه پنجم باید شاهد تمرکز عملیاتی دولت بر اصول حاکم ذیل از سوی مقام معظم رهبری باشد: الف-بهبود فضاى کسب و کار کشور با تأکید بر ثبات محیط اقتصاد کلان، فراهم آوردن زیرساختهاى ارتباطى، اطلاعاتى، حقوقى، علمى و فناورى مورد نیاز، کاهش خطرپذیرىهاى کلان اقتصادى، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه. ب- تأکید بر راهبرد توسعه صادرات به ویژه در بخش خدمات با فناورى بالا به نحوى که کسرى تراز بازرگانى بدون نفت کاهش یافته و توازن در تجارت خدمات ایجاد گردد.
4-همت مضاعف و کار مضاعف در تأمین سلامت و ورزش همگانی: در سند چشم انداز جامعه ایرانی در سال 1404 باید برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب باشد.همت مضاعف و کار مضاعف هم درسیاستهای اجذایی زمان و بودجه در زمینه بهداشت و ورزش باید دیده شود.در برنامه پنجم رکن سلامت و ورزش از ارکانی است که بیش از پیش باید به آن توجه داشت.
در این راستا همت مضاعف و کار مضاعف می بایست با تأکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه برای تحقق سیاستهای کلی ذیل باشد: الف-یکپارچگى در سیاستگذارى، برنامه ریزى، ارزشیابى، نظارت و تخصیص منابع عمومى. ب- ارتقاء شاخصهاى سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمى و روحى. ج-کاهش مخاطرات و آلودگىهاى تهدید کننده سلامت. د- اصلاح الگوى تغذیه جامعه با بهبود ترکیب و سلامت مواد غذایى. ه- توسعه کمى و کیفى بیمههاى سلامت و کاهش سهم مردم از هزینههاى سلامت به 30% تا پایان برنامه پنجم.
5-همت مضاعف و کار مضاعف در تولید فکر، کتابخوانى و افزایش معلومات عمومى در زمینه‌هاى گوناگون:یکی از وجوه همت نهادها و قوا در این سال باید تقویت کرسی های نقد وآزاد اندیشی باشد که بارها مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند.تبدیل ایران به کشور اول منطقه از لحاظ علم و فناوری جز با ارتقاء کمى و کیفى مراکز و فعالیتهاى پژوهشى و ترویج نظریهپردازى، نقد و آزاداندیشى میسر نخواهد شد. باید توجه داشت که دانایی محوری در سطح عمومی شرط لازم دستیابی به اهداف سند چشم انداز بیست ساله است. در این راستا ضرورت اعتلاء و اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی و کشور با فرهنگ و تمدن ایران زمین و نیل به جایگاه پر عظمت علمی و شایسته، نیازمند تحرک، تقویت، تولید و توسعه معرفت و علم و نیز راه‌اندازی جنبش نرم افزاری و زمینه‌سازی و ایجاد فضای مناسب اندیشه ورزی ، نظریه‌پردازی، نوآوری ، نقد و آزاد اندیشی در جامعه عموما و در میان نخبگان و خبرگان علمی خصوصا می‌باشد
6 -همت مضاعف و کار مضاعف در مبارزه‌ى با فقر، در مبارزه‌ى با فساد، در مبارزه‌ى با بى‌عدالتى.
رسیدن به ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل از اهداف اصلی سند چشم انداز است.برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب شایسته ایرانیان 1404 است.
در این راستا طبق سیاستهای کلی برنامه پنجم تحقق موارد زیر بایسته همت مضاعف و کار مضاعف است:جبران نابرابرىهاى غیرموجه درآمدى از طریق سیاستهاى مالیاتى، اعطاى یارانههاى هدفمند و ساز و کارهاى بیمهاى.
الف- تکمیل بانک اطلاعات مربوط به اقشار دو دهک پایین درآمدى و به هنگام کردن مداوم آن.
ب- هدفمند کردن یارانههاى آشکار و اجراى تدریجى هدفمند کردن یارانههاى غیرآشکار.
ج- تأمین برخوردارى آحاد جامعه از اطلاعات اقتصادى.
د- اقدامات لازم براى جبران عقب ماندگىهاى حاصل از دورانهاى تاریخى گذشته با تأکید بر:
ه- ارتقاء سطح درآمد و زندگى روستاییان و کشاورزان با تهیه طرحهاى توسعه روستایى، گسترش کشاورزى صنعتى، صنایع روستایى و خدمات نوین و اصلاح نظام قیمتگذارى محصولات کشاورزى.
و-گسترش فعالیتهاى اقتصادى در مناطق مرزى و سواحل جنوبى و جزایر با استفاده از ظرفیتهاى بازرگانى خارجى کشور.
ز-کاهش فاصله دو دهک بالا و پایین درآمدى جامعه به طورى که ضریب جینى به حداکثر 35/0 در پایان برنامه برسد.
ح- انجام اقدامات ضرورى براى رساندن نرخ بیکارى در کشور به 7 درصد.
ط- تأمین بیمه فراگیر و کارآمد و گسترش کمى و کیفى نظام تأمین اجتماعى و خدمات بیمه درمانى.
ک- توسعه نظامهاى پیشگیرى از آسیبهاى فردى و اجتماعى.
ل- حمایت از اقشار محروم و زنان سرپرست خانوار.
م- توسعه بخش تعاون با هدف توانمندسازى اقشار متوسط و کمدرآمد جامعه به نحوى که تا پایان برنامه پنجم سهم تعاون به 25 درصد برسد.
نتیجه گیری:
برای تحقق مسمای نام همت مضاعف و کار مضاعف می بایست از آسیبهایی مانند فعالیتهای تبلیغی صرف، همایش محوری بدون اجرا، بی توجهی به برنامه ها و اسناد بالا دستی به بهانه انجام کار بیشتر و همچنین فعالیتهای نمایشی و رسانه گرای صرف احتراز و در چارچوب اصلاح فرهنگ کاری در سطح مردم و در سطح مسوولین در حوزه های مد نظر مقام معظم رهبری در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله اقدامات و برنامه ها را توسعه داد.این فرایند محدود به یکسال نبوده و در طی سنوات آینده نیز می بایست تداوم یابد. لذا در طراحی و اجرای برنامه پنجم توسعه حوزه های مد نظر ایشان به عنوان حوزه های بنیادین مد نظر بوده و همت عالی، توجه، بودجه و کار مضاعف را به خود اختصاص دهد.
---------------------------
سید حسین زرهانی
نظر شما