ابهام در موفقیت طرح پزشک خانواده/ نه پزشکان رضایت دارند نه روستائیان!

به گزارش خبرنگار مهر در تبریز، پزشک خانواده در ایران نیز از سال 83 به مرحله اجرا درآمد. هدف از این طرح ساماندهی مراجعه به پزشکان متخصص، گسترش بهداشت، حضور همیشگی پزشک در روستاها و فراهم آوردن موقعیت کاری برای پزشکان جوان و تازه کار بود.

طرح پزشک خانواده در اولین گام، روستاها را تحت پوشش قرار می داد و تصمیم بر آن بود که در گام بعدی در شهرستان ها نیز اجرا شود. با اینحال اما با گذشت پنج سال از اجرای این طرح، پزشک خانواده نه تنها در شهرهای زیر 50 هزار نفر به حال تعلیق درآمد بلکه اجرای آن در روستاها نیز با مشکلات بسیاری روبرو شده است.

گرچه مسئولان وزارت بهداشت طرح پزشک خانواده را موفقیت آمیز دانسته و وعده اجرای آن در شهرهای زیر 50 هزار نفری را می دهند، اما گفتگو با پزشکان و بیماران واقعیت را به گونه ای دیگر نمایان می کند:

نارضایتی پزشکان از طرح پزشک خانواده/این طرح شکست خورده است

پزشکان اعتقاد دارند، طرح پزشک خانواده شکست خورده اما مسئولان به دلیل تبلیغات گسترده در سطح جهانی که انجام شده نمی توانند شکست آن را اعلام کنند!

به اعتقاد پزشکان، اجرای طرح پزشک خانواده در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت با شکست مواجه شده، این در حالی است که وزارت بهداشت به دنبال اجرای این برنامه در شهرهایی با جمعیت زیر 100 هزار نفر است.

دکتر رضا شهاب مقدم پزشک اورژانس بیمارستان امام خمینی در شهرستان بناب در خصوص طرح پزشک خانواده گفت: از نظر من این طرح خیلی پیش از این ها شکست خورده اما سیستم نظام بهداشت و درمان حاضر به پذیرفتن آن نیست.

وی اظهار داشت: تبلیغات درستی برای این طرح انجام نشده و روستاییان نحوه استفاده درست از بیمه خود را نمی دانند و فکر می کنند پزشک خانواده مسئول مهر زدن دفترچه ها و ارجاع آنها به پزشک شهر است!

وی ادامه داد: وقتی رسانه ملی برای پفک نمکی 10 دقیقه تبلیغ می کند اما برای طرح پزشک خانواده هیچ تبلیغات و آموزشی صورت نمی گیرد نباید بیش از این نیز انتظار داشت.

شهاب مقدم از نبود سیاستگذاری مشخص در این عرصه انتقاد کرد و اظهار داشت: مسئولان توقعات بالایی رابوجود آورده و مردم نمی دانند بیمه روستایی تکامل یافته کارت های روستایی است و این بیمه تمامی خدمات درمانی را تحت پوشش قرار نمی دهد.

وی گفت: در آگاه سازی مردم تلاشی نشده و روستاییان نمی دانند در چه مواقعی می توانند از بیمه خود استفاده کنند و چه زمانی باید به پزشک روستای خود و چه زمانی به اورژانس مراجعه کنند.

این پزشک شهرستان بناب در خصوص بی اعتمادی روستائیان به پزشکان خانواده گفت: در ماه های آغازین شروع طرح تعداد مراجه کنندگان روستایی تا حد قابل توجهی افزایش یافته بود و روستاییان برای سردرد مختصر هم با بیمه روستایی خود به اور‍‍‍‍ژانس مراجعه می کردند تا کسی جز پزشک خانواده آنها را ویزیت کند.

وی با بیان اینکه توضیحات مداوم و گسترده در خصوص طرح و اعتماد سازی نسبت به پزشک خانواده میسر نشد ادامه داد: از این رو طی گزارشی به بیمه خدمات درمانی از آن پس برای کنترل مراجعه کنندگان به اورژانس تنها بیماران اورژانسی 　با بیمه روستایی ویزیت می شوند.

دکتر محسن بهزادی محمدی یک پزشک عمومی نیز گفت: هدف از طرح پزشک خانواده دسترسی به سلامتی برای روستاییان بود که با توجه به مشاهدات چندساله این هدف به سر منزل مقصود خود نرسیده و این را روستاییان نیز معترف هستند.

وی در خصوص سرگردانی بیماران ذکر کرد: پزشک خانواده روزانه تعداد زیادی مراجعه کننده دارد که پس از یک معاینه سطحی بدون نوشتن نسخه بیمار را به پزشکان متخصص ارجاع می دهد. بیمار با دریافت معرفی نامه با این تصور که پزشک متخصص نیز او را به صورت رایگان ویزیت خواهد کرد به مطب پزشک مراجعه می کند و با عکس این موضوع مواجه می شود.

محسن بهزادی این سرگردانی را کلاف درازی دانسته که با مراجعه بیمار به پزشک متخصص به انتها نمی رسد. وی اضافه کرد: گاه پزشکان متخصص نیز مورد اعتماد بیماران نیستند. از این رو پس از مراجعه به پزشک متخصص و پرداخت هزینه مجددا به پزشک معتمد خود مراجعه می کند.

وی با اشاره به دلایل عدم توفیق طرح پزشک خانواده گفت: مراجعه های بی برنامه و نا درست بیماران به پزشکان مختلف، اتلاف وقت و صرف هزینه های مضاعف و به تاخیر افتادن روند درمان را از جمله مشکلات بیماران در این طرح است.

دکتر بهزادی با بیان اینکه یکی از مهمترین دلایل نا موفق بودن طرح، اجباری بودن آن و نداشتن حق انتخاب است تصریح کرد: با این طرح حق انتخاب پزشک از بیمار گرفته شده و بیمار به پزشک خانواده و یا پزشک متخصص معرفی شده اعتماد ندارد.

دکتر وحید قاسمی پروین پزشک عمومی در ایلخچی نیز نارضایتی خود را نسبت به طرح پزشک خانواده اعلام کرده و گفت: پزشکان عمومی نیز گروه دیگری هستند که در این طرح متضرر شده اند چراکه در قبال این طرح طی پنج سال گذشته بیماران ما به حداقل ممکن رسیده است.

وی با بیان اینکه بهتر بود با برنامه ریزی دقیق تری روستاییان بیمه می شدند اضافه کرد: تمام روستاییان تحت پوشش بیمه روستا قرار گرفته اند و این در حالی است که عده ای از طریق دیگر اعضای خانواده خود تحت پوشش بیمه دیگری نیز هستند و این موضوع نیز پزشک عمومی را متضرر می کند.

دکتر قاسمی معتقد است: از جمله اهدافی که این طرح دنبال می کرد به تعادل رساندن درآمد و تعداد مراجعه کنندگان پزشکان متخصص بوده اما این طرح نه تنها هیچ تاثری در این موضوع نگذاشته بلکه تنها پزشکان عمومی زیر فشار قرار گرفته اند و پزشکان متخصص هم درآمد بالای خود را حفظ کرده اند.

وی با بیان اینکه پزشک خانواده طرحی خوب است که درست اجرا نمی شود خاطر نشان کرد: این طرح حرکت مثبت و خوبی است اما به دلیل نبود برنامه ریزی های دقیق موجب نارضایتی پزشکان عمومی، پزشک خانواده و بیماران شده است.

وحید قاسمی طرح پزشک خانواده را در ایران و طرح مشابه آن در کشورهای اروپایی مقایسه کرده و تصریح کرد: در اکثر کشور های جهان رابطه مالی بین بیمار و پزشک وجود ندارد و وجود این رابطه در ایران باعث بوجود آمدن مشکلات متعدد شده است.

وی ادامه می دهد: از یک طرف روستایی برای پرداخت هزینه پایین درمانی مجبور به پذیرفتن پزشکی جز پزشک معتمد خود می شود و از طرف دیگر پزشک خانواده و عمومی نیز قربانی مسائل مالی شده اند.

دکتر وحید قاسمی مدعی شد: این طرح در جهت دولتی کردن گام بر می دارد در حالی که در تمامی کشورها برای رفع مشکلات اقتصادی اقدام به خصوصی کردن ارگان ها می کنند. از سوی دیگر پزشک خانواده نیز دائم در حال تغییر است و از جمله مواردی است که بیمار با هر بار تغییر پرشک نمی تواند به او اعتماد کند.

نارضایتی روستائیان از طرح پزشک خانواده/پزشکان در روستا حضور ندارند!

بایرام غمخوار از اهالی روستای خوشکاب در استان آذربایجان شرقی در خصوص پزشک خانواده با نارضاتی اظهار داشت: پزشک روستایم حتی برای مهر زدن هم حضور ندارد تا بتوانم فرم ارجاع را بگیرم و برای درمان به شهر بروم.

وی ادامه داد: کارگر ساده ام، پرداخت هزینه های درمان برایم امکان پذیر نیست اما به دلیل نبود پزشک در روستا با بهانه مختلف که در جلسه است و یا در مرخصی به سر می برد مجبور می شوم به مطب پزشکان شهر رفته و ویزیت های بالا پرداخت کنم.

فندیق دیرمچی یک زن روستائی ساکن همین روستا نیز گفت: در روستایمان آنقدر بلاتکلیف و سرگردانیم که آمدن به شهر و به پزشک اورژانس یا خصوصی مراجعه کردن را ترجیح می دهیم.

وی با بیان اینکه برای رفتن به درمانگاه مسافت زیادی را باید طی کنم اضافه کرد: به درمانگاه می روم و با وجودی که پزشک روستای ما در همان جا اسکان یافته اما در اکثر اوقات حضور ندارد از این رو بیمار و خسته به دنبال پزشک به درمانگاه دیگری می روم.

رقیه شبخیز از اهالی روستای زاوشت در استان آذربایجان شرقی نیز گفت: احترام متقابل بین پزشک و بیمار وجود ندارد و به ما توهین می کنند.

وی در خصوص حضور نا مرتب پزشک خانواده افزود: پزشک روستایمان به صورت مرتب و در ساعات مشخص حضور ندارند و جایگزینی برای او در زمان غیبت نیست.

وی ادامه می دهد: در این مدت از سازمان های مختلف نیز برای نظر سنجی آمده اند اما مردم از گفتن واقعیات واهمه دارند و همه تنها چیزی که می گویند ابراز رضایت و خرسندی از طرح پزشک خانواده است.

نبود اعتماد به پزشکان خانواده/پزشکی که فقط مهر می زند!

دکتر پریسا یوسف فام پزشک خانواده در روستای خانه برق جدید در استان آذربایجان شرقی با بیان اینکه روستائیان هیچگونه اعتمادی به پزشکان خانواده در روستاها ندارند افزود: آنها می گویند اگر تو واقعا دکتر بودی در روستا کار نمی کردی!

وی گفت: اغلب روستائیان مرا با اسم "مهر زن" مورد خطاب قرار داده و معتقدند کار ما فقط مهر کردن دفترچه های بیمه روستائی آنها و ارجاع به پزشکان شهری است!

دکتر یوسف فام نبود تبلیغات مناسب و توجیه نبودن مردم را مهمترین مشکل این طرح خواند و اظهار داشت: در ماه های ابتدایی آغاز کار، با اصرار و التماس مردم را راضی می کردم تا اجازه دهند که آنها را ویزیت کرده و درمان کنم و اگر نتیجه نداد به پزشک شهر مراجعه کنند!

وی به کاغذ‌نوشته‌ای که روی دیوار اتاق معاینه نصب کرده است گفت: روی کاغذ نوشتم "اول ویزیت بعد ارجاع، لطفا اصرار نفرمایید!" که همین جمله باعث درگیری بیماران با من شده بود.

این پزشک خانواده ساکن روستا در ادامه با اشاره به درگیری های روستائیان با وی افزود: اغلب مردم در مقابل اصرار من برای ویزیت می گفتند: شورای روستای ما چقدر بی لیاقت بوده که مهر خود را دست تو داده است!

دکتر یوسف ام که از 14 ماه گذشته در قالب پزشک خانواده در این روستا فعالیت دارد ادامه داد: دوست ندارم بعد از اتمام طرحم به صورت داوطلبی به این کار ادامه دهم.

وی با اظهار گلایه مند از مسئولان و سیاستگذاران این طرح تصریح کرد: مسئولان در آغاز طرح به مردم آگاهی های لازم را نداده و منشا تمامی مشکلات ناآگاهی است.

به اعتقاد وی، مردم روستا پزشک خانواده را بی سواد می دانند چرا که اگر پزشکی حاذق بود هرگز در روستا طبابت نمی کرد!

وی تغییر مداوم پزشک، سیار بودن پزشکان خانواده در روستاهای نزدیک به هم و بی برنامگی پرداخت حقوق های پزشکان خانواده را از ایرادات اساسی این طرح خواند و افزود: بنا به دلایلی 20 درصد حقوقمان را هر سه ماه یکبار پرداخت می کنند که البته عملا چنین اتفاقی نیفتاده بطوریکه 20 درصد حقوق یکسال گذشته پرداخت نشده است.

وی با تشریح دیگر مشکلات این طرح اضافه کرد: مراجعه کنندگان با بیمه روستایی 900 تومان حق ویزیت پرداخت می کنند که البته این مبلغ به پزشک خانواده تعلق نمی گیرد و پزشک خانواده هر تعداد مریض ویزیت کند تنها 80 درصد حقوق پایه خود را دریافت می کند.

دکتر یوسف فام با بیان اینکه در بعضی ایام تعداد بیماران به 100 نفر نیز می رسد ادامه داد: در این شرایط نمی توان بیش از پنج دقیقه برای معاینه هر بیمار وقت صرف کرد و که این امر اعتراض بیماران است.

وی با بیان اینکه طرح پزشک خانواده بر اساس نظام ارجاع است گفت: هدف طرح بر این اساس که تعداد ارجاع به متخصصین را کاهش داده و 10 درصد برسانیم که عملا به خاطر مخالفت بیماران این امکان پذیر نیست.

دکتر عارفه فکوری پزشک خانواده در یکی از روستاهای آذربایجان شرقی نیز که داوطلبانه در طرح پزشک خانواده همکاری می کند از حقوق و مزایای این طرح ابراز نارضایتی کرده و افزود: حقوق پایه در این طرح 847 هزار تومان است که از این مبلغ تنها 80 درصد پرداخت شده و 20 درصد مابقی را پس از عمل پایش و بررسی نحوه عملکرد پزشک پس از سه ماه پرداخت می کنند.

وی ادامه داد: نکته قابل توجه این است که به گفته پزشکان همکار، از یکسال گذشته 20 درصد حقوق باقیمانده پرداخت نمی شود.

دکتر فکوری خاطر نشان کرد: با توجه به تبلیغاتی که در رابطه با حقوق و مزایای بالای پزشک خانواده شده بود و سختی ها و مشقات پزشک خانواده این حقوق منصفانه و مقرون به صرفه نیست و اگر بخواهم فعالیت در این طرح را ادامه بدهم با این وضعیت راضی نخواهم شد.

دکتر فکوری ادامه داد: از ساعت هشت صبح تا دو بعد از ظهر کار می کنم و تنها 677 تومان دریافت می کنم و این درحالی است که کار به صورت آزاد هر شیفت 30 هزار تومان است.

وی این ادعای پزشکان عمومی را که پزشک خانواده را با ارجاعات نادرست در سردرگمی بیمار مسئول می دانند، رد کرد و اظهار داشت: گاهی بیماران به دلیل کهولت سن توانایی مراجعه به درمانگاه را نداشته و یکی از بستگان او می آید و شرح حال بیمار را می دهد و ما با توجه به شرح حال داده شده به پزشک متخصص ارجاع می دهیم بدنی ترتیب شاید در این موارد اشتباهی رخ دهد.

عارفه فکوری به تعداد بالای مراجعه کنندگان ظرف شش ساعت اشاره کرده و گفت: از 8 صبح الی 2 بعد از ظهر 40 - 60 بیمار را ویزیت می کنم که در ساعات پایانی کار از شدت خستگی دیگر نه توانایی ویزیت کردن را دارم و نه نسخه نوشتن.

طرح پزشک خانواده را اصلاح کنید/نظر پزشکان نیز منظور شود

دکتر وحید قاسمی پروین پزشک عمومی در ایلخچی معتقد است: اگر حق انتخاب پزشک از بیمار گرفته نمی شد و یا پزشکان عمومی نیز طرف دیگر قرارداد بودند عادلانه تر بود.

دکتر محسن بهزادی محمدی یک پزشک عمومی نیز گفت: اگر انتخاب پزشک خانواده و متخصص به عهده بیمار بود این طرح می توانست موفق تر عمل کند. برای بهتر شدن طرح پیشنهاد می کنم که با پزشکان عمومی نیز قرارداد بسته شود.

دکتر پریسا یوسف فام پزشک خانواده در روستای خانه برق جدید در استان آذربایجان شرقی نیز معتقد است: برای بهبود اجرای این طرح بهتر بود مراجعه پزشک خانواده اختیاری بود و بیمار پزشک معالج را خود انتخاب می کرد.

وی گفت: اجبار در مراجعه به پزشک خانواده شرایط نامناسبی را بوجود آورده که هم باعث بی احترامی به پزشک می شود و هم تعداد ارجاع دهندگان افزایش می باید.

باید اذعان داشت گرچه "پزشک خانواده" طرحی آزموده شده و موفق در کشورهای پیشرفته جهان است اما به نظر می رسد نحوه مدیریت، اجرا و البته موفقیت آن در ایران با ابهامات فراوانی روبرو شده است.