به گزارش خبرنگار مهر، نشست "گذشته را تغییر بده و به تأخیر بیانداز: بررسی آزمایش‌های انتخاب با تأخیر در مکانیک کوانتوم" با سخنرانی محمد بهرامی از دانشگاه صنعتی شریف عصر روز چهارشنبه هشتم اردیبهشت از سوی گروه مطالعات علم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در محل این مؤسسه برگزار شد.
آقای محمد بهرامی در ابتدای این نشست با اشاره به پیچیده بودن موضوع بحث، گفت: موضوع بحث به ریاضیات و فرمالیسم مکانیک کوانتوم وابستگی دارد. در قرن 19 گفته شد که فیزیک به پایان خود رسیده است. "ماخ" پایان فیزیک را اعلام کرد ولی بعد از آن پدیده‌های فیزیکی کشف شد و در سال 1926 مکانیک کوانتوم متولد شد و تا به امروز این فرمالیسم به ما کمک می‌کند.
وی افزود: حدود سال 1905 بود که شاهد مقالات انقلابی اینشتاین درباره نسبیت بودیم و نسبیت یک اصلاح و تعدیل در فیزیک کلاسیک بود ولی کوانتوم یک انقلاب در فیزیک بود و همه چیز را زیر و رو کرد.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت مفهوم "بر هم‌نهی" در موضوع مورد بحث و فهم رازهای کوانتوم، افزود: مفهوم "برهم‌نهی" یا "ترکیب خطی"(super position) کلید فهم رازهای حوزه کوانتوم است. در سال 1978 ایده انتخاب با تأخیر توسط جان ویلر ارائه شد که این فیزیکدان برجسته استاد بسیاری از فیزیکدانان نسل طلایی بعد از خودش بود.
بهرامی در ادامه برای تبیین این مفهوم آزمایش پرتاب سکه را نمونه آورد و گفت: اگر با یک سکه شیر یا خط بیندازیم، تعیین شیر یا خط به شانس بستگی دارد و این شانس یعنی اینکه به چیزی که از قبل وجود داشته با اعلام نتیجه شیر یا خط آگاه می‌شویم. لذا دو انتخاب شیر یا خط داریم که احتمال هر کدام 50 درصد است.
وی افزود: در واقع این احتمالات ناشی از جهل ماست. اگر همه عوامل دخیل در این احتمال را بدانیم شیر بودن یا خط بودن را می‌توان تشخیص داد.
وی در ادامه برای تبیین مفهوم "ترکیب خطی" گفت: در پرتاب سکه فرض کنید حالتی داریم که "هم خط است و هم شیر"، "یا خط است یا شیر" یا "نه شیر است و نه خط". اگر این حالات را به صورت (شیر+خط) در نظر بگیریم در این صورت در فیزیک کلاسیک این +، معنای "و" می‌دهد. حال سؤال این است که این + در فیزیک کوانتوم معنای "و" دارد یا معنای "یا".
این پژوهشگر حوزه علوم پایه در ادامه خاطر نشان کرد: یک شیشه شفاف را در نظر بگیرید. اگر نوری به این شیشه تابیده شود میزانی از آن عبور می‌کند و میزانی از آن انعکاس می‌یابد. در این حالت "ترکیب خطی " جمع حالت "گذار" و "بازتاب" است.
وی افزود: اگر دو منبع داشته باشیم که یکی در جهت نور عبوری از شیشه و پشت شیشه باشد و دیگری در راستای نور بازتابی قرار گرفته باشد، به طور شهودی اگر منبعی که در راستای نور عبوری است روشن شود در این صورت چون دستگاه دو قسمتی نیست منبعی که در راستای بازتاب قرار گرفته روشن نیست. لذا احتمال روشن شدن هر کدام از منبعها 50 درصد است.
بهرامی در ادامه خاطر نشان کرد: اگر سیستم طوری باشد که برای هر کدام از حالتهای مذکور احتمال 50 درصد را داشته باشیم در این صورت سیستم ذره‌ای داریم ولی در سیستم موجی می‌توانیم برای یک حالت احتمال صفر و برای حالت دیگر احتمال 100 را داشته باشیم. در سیستم موجی همزمان می‌توانیم شاهد روشن بودن دو منبع بود. لذا در یک سیستم ذره‌ای "ترکیب خطی" بک رفتار دارد و در نظام موجی این مفهوم رفتار دیگری دارد.
نظر شما