کارگاه راهسازی در جوار تنها اثر طبیعی لرستان/ ماهی کور در معرض تهدید

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، در نزدیکی ایستگاه تنگ هفت لرستان اثری طبیعی و ملی به نام غار ماهی کور در پایه کوهی جای گرفته است. این غار محل زندگی یکی از کمیاب ترین ماهی‌های جهان به نام ماهی کور ایرانی است.

"ماهی کور" یکی از گونه های کمیاب و اندمیک ایران است که در دنیا گونه ایست منحصر بفرد که در غاری واقع در استان لرستان زندگی می کند و اولین "غارماهی" حقیقی جهان است و اولین بار ژئولوژیست دانمارکی در سال 1937 ضمن مسافرتی که به ایران داشت کشف و مطالعاتی بر روی این گونه انجام داد.

گونه بی نظیری که مورد توجه جهانیان است

این محقق دانمارکی هفت نمونه از این ماهی را در شش مهرماه سال 1937 در آن محل گردآوری کرد تا به مطالعاتی درباره آن بپردازد و امروز نمونه هایی از این گونه در موزه جانورشناسی کپنهاگ در دسترس علاقمندان است که این امر به نوبه خود جالب و البته جای تامل دارد.

این ماهی فاقد قدرت بینایی بوده و کاملا کور است و در حال حاضر هیچگونه آثاری از چشم خارجی در آنها مشاهده نمی شود.

این ماهی با نام فارسی "کور غار" از خانواده کپور ماهیان است که حوضه پراکندگی آن "فقط" در استان لرستان و در محل یک غار است.

این ماهی دارای بدنی فشرده و سری تخت است. دو جفت سبیل در گوشه‌های دهان دارد. هیچ آثاری از چشم در آن دیده نمی‌شود و به همین دلیل فاقد قدرت بینایی است و تنها از طریق سبیل‌های حسی اطراف دهان و خط‌ جانبی موجود بر دو طرف شکم قادر به درک حسی پیرامون خود است.

ماهی کور؛ خلقت بی نظیر خداوند در بدنی میلی متری

بدن این ماهی برهنه و فاقد فلس است به جز اینکه ردیفی از فلسهای کوچک در قاعده باله‌های پشتی و در برخی نمونه‌ها تعداد اندکی فلس بر روی پهلوها دارند.

ماهی کور دارای دندان‌های بزرگ و مخروطی است. ماهی کور غارزی در کل فاقد رنگ است و تنها در برخی نمونه‌ها آثار مایل به صورتی یا قرمز کم‌رنگ مشاهده می‌شود.

کم‌رنگی با بی‌رنگی این ماهی به قدری است که رگ‌های خونی از زیر پوست دیده می‌شود. نمونه‌های موجود در محلول‌های نگهدارنده مانند الکل و فرمالین که در موزه نگهداری می‌شود به سفید مایل به زرد تغییر رنگ می‌دهند.

حداکثر اندازه در نمونه‌های بدست آمده تا 55 میلیمتر گزارش شده است. گونة ماهی کور ایرانی تاکنون تنها از غار ماهی کور در تنگ هفت لرستان در ایران یافت شده است.

زیستگاه این ماهی در آب‌های زیرزمینی است. در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانة این غار به سطح آب‌های زیرزمینی اتصال دارد، این امکان را به وجود آورده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانة غار می‌آید.

نقش ماهی کور در پایداری سفره های آب زیرزمینی

این ماهی تنها روزهای گرم سال در نزدیکی آب‌های سطحی زمین دیده می‌شود. دمای آب محل زندگی این ماهی از 5 تا 28 درجه سانتیگراد متغیر است.

ماهی کور- یکی از کمیاب ترین ماهی های دنیا

غیر از جلبک‌هایی که در کناره صخره‌های آبی در سطح زمین می‌روید، وجود هیچ‌گونه گیاهی در نهرهای زیرزمینی‌ تأیید نشده است. اینکه ماهی کور از چه تغذیه می‌کند تاکنون به طور دقیق شناخته نشده است ولی احتمال این می‌رود از نوعی آرتیما تغذیه کند که در آب‌های زیرزمینی یافت می‌شود.

عمر این ماهی در طبیعت مشخص نیست ولی در محیط اکواریوم حدود 18 تا 24 ماه عمر می‌کند. همچنین تولید مثل این ماهی نیز ناشناخته باقی مانده است.

ماهی کور ارزش خوراکی و صنعتی برای انسان ندارد ولی نقش آن در چرخة زیستی و محیط زیست بسیار حیاتی است. این ماهی در پایداری سفره‌های آب زیرزمینی نقش ارزنده‌ای را بازی می‌کند.

ماهی کور به دلایل گوناگونی از سال 1990 در لیست قرمز قرار گرفته است و در حال حاضر یکی از حیوانات در معرض خطر شناخته شده و از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از گونه‌های جانوری حتی بیشتر از یوزپلنگ ایرانی در معرض خطر و نیاز به حفاظت‌های شدید قرار دارد.

این در حالی است که این روزها استقرار کارگاه راهسازی راه دسترسی به سد بختیاری در 500 متری این اثر طبیعی ملی بدون رعایت حریم این اثر طبیعی به یکی از دغدغه های مسئولان محیط زیست تبدیل شده است.

تخریب محیط زیست برای احداث جاده دسترسی سد بختیاری

مدیرکل محیط زیست استان لرستان در این رابطه به خبرنگار مهر در خرم آباد گفت: پیمانکارانی که با مجموعه های دولتی مثل اداره راه کار می کنند باید همه موازین زیست محیطی را در انجام فعالیت های خود رعایت کنند.

محمد حسین بازگیر با تاکید بر ضرورت نظارت دقیق بر عملکرد اجرایی مسئولین پروژه ها، عنوان کرد: در حال حاضر در خصوص جاده دسترسی سد بختیاری پیمانکار پروژه خوب عمل نکرده است و تخریب هایی را انجام داده که می توانست بدون انجام این تخریب ها کار را به پیش ببرد.

وی با تاکید بر اینکه محیط زیست به دنبال توقف پروژه ها نیست، یادآور شد: ولی دستگاههای اجرایی باید مطابق مجوز اخذ شده از محیط زیست کار کنند نه اینکه در طول پروژه با تغییر مسیر تایید شده توسط محیط زیست در راستای تامین منافع خودشان و هزینه کمتر گام بردارند.

نگرانی از استقرار کارگاه راهسازی در کنار تنها اثر طبیعی ملی لرستان

مدیر کل محیط زیست استان لرستان با بیان اینکه ما دو حساسیت ویژه در زمینه جاده دسترسی سد بختیاری داریم، یادآور شد: یکی از مشکلاتی که در این پروژه وجود دارد استقرار کارگاه راهسازی در 500 متری غار ماهی کور به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان است.

بازگیر تصریح کرد: باید محل استقرار کارگاه راهسازی چندین کیلومتر دورتر از حریم این اثر طبیعی ملی دیده می شد که در دیداری که با استاندار لرستان و رئیس سازمان محیط زیست کشور داشتیم پیگیری کردیم تا این مشکل مرتفع شود.

وی یادآور شد: ما در حال حاضر نگران وضعیت این اثر طبیعی ملی به عنوان تنها اثر ثبت شده لرستان هستیم و پیگیریها برای رفع تهدید را ادامه خواهیم داد.

به هر حال به نظر می رسد اجرای پروژه های عمرانی و توسعه پایدار در گرو توجه به محیط زیست به عنوان میراث ملی و طبیعی است که باید این موضوع مورد توجه دستگاه های ذیربط در این زمینه قرار گیرد.

از سوی دیگر نباید فراموش کرد گونه منحصر به فرد "ماهی کور ایرانی" که تنها زیستگاه آن در لرستان است و به عنوان گونه اندمیک ایران محسوب می شود امروز مورد توجه جهانیان به عنوان میراثی ارزشمند قرار دارد که این امر ضرورت حراست و حفاظت از این گونه را بیش از پیش روشن می سازد.