دکتر محمد خوش چهره نماینده مردم تهران در مجلس هفتم بود که علیرغم حمایت های موثر از دکتر احمدی نژاد در انتخابات نهم ریاست جمهوری ، در پی انتقاداتی که به عملکرد دولت نهم داشت از فراکسیون اصولگرایان خارج و در فراکسیون اصولگرایان مستقل نایب رئیس شد. وی اکنون دیگر نماینده مجلس نیست اما استاد دانشگاه تهران است و کماکان فعال سیاسی و کارشناس مسائل اقتصادی. مشروح گفتگوی مهر با او را میخوانید:
خبرگزاری مهر: آقای خوش چهره انتخابات ریاست جمهوری دهم به پرشورترین انتخابات ایران بعد از انقلاب اسلامی با 84 درصد مشارکت تبدیل شد. چرا؟
- محمد خوش چهره : در رابطه با برگزاری باشکوه انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته تحولات جمعیتی ما مخصوصا ساختار جمعیت که جوان است و رای اولی ها نیز در انتخاب قابل تامل هستند. این مسئله به عنوان یک عامل مستمر و پایدار در 2 -3 دهه آینده هم در شادابی و نشاط انتخاباتی مطرح خواهد بود.
*اما شاخص برگزاری پرشور انتخابات میزان حضور در آن است. چه بسا جمعیت جوان باشند اما در انتخابات شرکت نکنند!
- رد یابی شور و نشاط انتخاباتی از نکات کلیدی است و در این باره باید اشاره کرد فضای بازی که نظام ایجاد کرد و نشان داد نظام از ظرفیت بالایی برخوردار است در برگزاری پر شور انتخابات تاثیر داشت و البته در این ظرفیت سازی نقش رهبری محوری بود.
* تاثیر فضای عمومی سیاسی کشور را تا چه حد می دانید؟
- فضایی که متاثر از کارکردهای سیاسی و اجتماعی قبل از انتخابات ایجاد شده بود هم در حضور جریانات سیاسی در انتخابات اثر داشت و حساسیت خیلی گروه های اجتماعی را نسبت به مقدرات اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نشان داد . در مجموع انتخابات 22 خرداد 88 پرشور نمی شد مگر با بسترسازی و فضاسازی که قبل از انتخابات صورت گرفت.
* این حضور مردم در عرصه ها چه پیامی دارد؟
- نقطه قوت انقلاب اسلامی اتکا به سرمایه ای به نام مردم است که فراتر از سرمایه های مادی و علمی است. باید یادآوری کرد که امام برخی خلاء ها را با سرمایه مردم پر کرد و نشان داد سرمایه مردم فراتر از سرمایه های دیگر کارآیی دارد. در این باره می توان ساقط کردن رژیم گذشته، 8 سال دفاع مقدس و ... را مثال زد که همه متکی به سرمایه ای به نام مردم بوده که خود را در قالب مشارکت و حضور نشان داده است.
قوت نظام در مشارکت و حضور حداکثری مردم است و مشارکت حداکثری با شعار فراهم نمی شود. مبتنی بر باور و اعتماد است و وقتی در یک انتخابات جمعیت کثیری شرکت می کنند مبین باور و اعتمادشان بر یک رقابت انتخابات است و این پوئن مثبت نظام بود.
* حضور نامزد های مختلف و چهره های مطرح در برگزاری پرشور انتخابات چه نقشی داشت؟
- استراتژی نظام مشارکت حداکثری است که به عنوان هدف مطلوب تعیین شده و در نوع کارکردهای نهادهای نظام مثل شورای نگهبان نیزخود را متجلی کرد و زمینه حضور سلایق مختلف سیاسی فراهم شد . جناح مقابل را هم به صورت فعال در انتخابات برانگیخت که رقابت های حاکم بر جریانات سیاسی ویژگی مهمی آن بود.
برخی دغدغه ها و کارکردهای اقتصادی که در دوره قبل پیش آمده بود و نگرانی هایی از آینده اقتصادی ایجاد کرده بود خیلی از مردم و فعالان اقتصادی با این عامل تحریک شده بودند تا در یک انتخابات مبتنی بر رقابت فضا را به سمت مطلوب پیش ببرند.
*از مدت ها قبل از برگزاری انتخابات مشاهده می شد که برخی قرار است در فراسوی مرزها بر انتخابات اثر بگذارند. این جریان از کجا نشات می گرفت؟
- دنیای سلطه همواره از حضور مردم در عرصه ها بر انگیخته میشود و در انتخابات ریاست جمهوری دهم هم خیلی جریانات سعی می کردند با نا امید کردن مردم از حضور آنان در عرصه جلوگیری کنند. اما نظام نشان داد از ظرفیت بالایی برخوردار است که این ظرفیت خود را در مشارکت و اعتمادی که توانسته بود بین جریان ها و گروه ها رسوخ کند نشان داد.
* ارزیابی شما از عملکرد چهره های حاضر در رقابت های انتخاباتی سال گذشته چیست؟
- تعدد چهره های انتخاباتی که مکتب های سیاسی 4 گانه کشور را نشان داد از یک سو و انتظارات مختلفی که در جامعه وجود داشت فضا را برای مشارکت حداکثری ایجاد کرد. فراموش نکنیم در ماجرای دوم خرداد رهبری در فضایی که برخی با یکجانبه گرایی آن را موفقیت مشرب خاص معرفی می کردند با این مضمون بیان کردند "آنچه از انتخاب یک فرد مهم تر است مشارکت حداکثری است."
خوشبختانه در انتخابات دوره دهم نظام در زمینه سازی مشارکت حداکثری موفق بود. توجه داشته باشید نظام که گفته می شود منظور مجموعه و فرایندی از انتخاب نامزدها و تعدد مشرب های سیاسی تا برگزاری انتخابات و ... است که بتواند جذب حداکثری داشته باشند. به هر حال در حوادث بعد از انتخابات حکمت ها آموزه های جدی وجود دارد.
* کدامیک از نامزد ها برنامه اقتصادی، جامع تری داشتند ؟
- من در هر 4 تا ایراد قائلم. انتخابات ریاست جمهوری مقدرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را رقم می زند . در رابطه با روش اقتصادی که دغدغه مردم است باید بگویم ما هنوز از بعد برنامه شفاف اقتصادی عقب هستیم .اگر بخواهیم آسیب شناسی کنیم باید بدون تعارف اشاره کنم مدل های انتخاباتی ما متناسب با فرآیند شکل گیری و تکامل اجزای دیگر رشد نکرده است.
بعد از انقلاب بیشتر جهت گیری مطرح بود و شعارهای آحاد مردم عموما جهت گیری از سمت وابستگی به خودباوری و عزت و استقلال و شعارهای عدالت تغییر جهت یافت.خیلی ها درک درست از عدالت نداشتند حرف کلی زده می شد اما همینقدر که جهت گیری به سمت عدالت بود بدون شاخص هم مقبول بود.
در چند دوره مختلف هم همین فرآیند طی شد یعنی اگر حرف پیشرفت و عدالت زده می شد ، برنامه و روش و استراتژی برای پیشرفت و عدالت مطرح نمی شد. الان هم که نگاه می کنیم همانطور است هنوز هم کلیات و جهت گیری ها گفته می شود بارها درباره عدالت حرف زده می شود اما شاخص ها ملاک و شیوه های دستیابی به آن گفته نمی شود. بنابراین همه دولت ها بعد از انقلاب شامل دولت های سازندگی و اصلاحات و دولت قبل با محوریت مسایل کلی روی کار آمدند و اگر بحث خودکفایی را مطرح کردند شاخص و معیار برای خودکفایی و استقلال اقتصادی گفته نمی شد.
البته استقلال اقتصادی به مفهوم این نیست که در همه شاخه ها مستقل باشیم بلکه به این معنی است در شاخه هایی که وابستگی کشور به آنها تهدید تلقی می شود کاهش وابستگی بدهیم. برنامه ریزی برای خود اتکایی در کارهای اساسی خود را باید نشان بدهد الان هم که نگاه می کنیم به شکل کلان حرف خودکفایی گفته می شود در حالیکه اگرچه بعد از جنگ شاهد سیل بی رویه واردات بودیم اما الان فکر می کنم رکورد واردات شکسته شده است . تاکنون در قلمرو اقتصادی برنامه مستقل همراه معیار شیوه و روش نداشته ایم.
* صراحتا بگویید کدام نامزد برنامه بهتری داشت؟
- هیچکدام برنامه مشخص نداشتند از نظر نمره گذاری بیشتر به کلیات می پرداختند. فاقد تضمین راهکار مشخص عملیاتی با عدم اتکا به درآمدهای نفتی بودند. شعارهایی مثل "رفاه را بالا می بریم"، "فقر را پایین می آوریم" گفته شد اما برنامه شفافی برای عملیاتی شدن ان ها اعلام نشد.
برنامه اقتصادی ذکر چند هدف است که باید با هم سازگار باشند و سیاست ها هم باید با این برنامه ها سازگار باشند نه متناقض ؛ ما از این لحاظ مطالبی را می دیدیم که برای رای دهندگان ارزش داشت اما برای متخصص نشان می داد عملیاتی نیست و برخی متناقض است و سازگاری ندارد و در یک کلام کسی برنامه منسجم ارائه نداد.
* یعنی معتقدید انتخابات ریاست جمهوری توده ای بود به جای نخبه محور؟
- فضای افکار عمومی روی جهت گیری ها و کلیات است البته توجه به جهت گیری ها در دوره انقلاب خوب بود اما بعد از 30 سال باید روی برنامه مشخص تمرکز باشد.
* شما کارشناس اقتصادی هستید .چه محوری میتوانست در برنامه نامزد ها پر رنگ تر باشد؟
- بزرگترین فضای تحول اقتصادی کشور با اصل 44 ایجاد شد و این فرصت می توانست به عنوان انقلاب اقتصادی مطرح شود. در رابطه با این فرصت ها رد یا نشانه عملیاتی از سوی نامزدها مشاهده نشد اینکه نامزدها فاقد برنامه اقتصادی بودند یک واقعیت تلخ اما انکارناپذیر است.
* در رابطه با وقایع ، حوادث و اغتشاشات بعد از انتخابات نظرتان چیست؟
- هدف گیری دنیای سلطه روی مشارکت و حضور حداکثری است. با ضربه زدن به باور عمومی سعی می کنند جلوی مشارکت را بگیرند. سرمایه ای به نام مردم اگر دچار خدشه و ایراد شود خود را در مشارکت و حضور نشان می دهد چون مشارکت و حضور مبتنی بر باور و اعتماد است و اعتماد ناشی از حقانیت و شفافیت نظام است.
دنیای سلطه تلاش کرده از این قلمرو ها وارد شود تا در تدبر ،عقلانیت ،باور و اعتماد مردم ایجاد دیوار بی اعتمادی کند. تلاش هایی بوده که در 30 سال گذشته هم ادامه داشته اما این به این مفهوم نیست که ما در کارکردها ،دچار برخی خطاها نشده باشیم .
برخی عملکرد ها در اعتماد و باور ها تاثیر منفی داشته اما حرف داخل با حرف خارج متفاوت است.حرف دنیای سلطه مشخص است اما مواردی دیده شده که در بیانات رهبری تحت عنوان جریانات خودسر ، یا داشتن بصیرت اشاراتی بوده که نوعی رجوع دادن به این موارد است.
دشمن نظام ،دنیای سلطه و جریانات صهیونیستی می تواند مبنای تحلیل قرار گیرد و از خطاها و اشتباه های رفتاری و تاکتیکی عبرت گرفته شود تا سرمایه مردم دچار انشقاق و ضربه نشود.
* برخی معتقدند با تحولات بعد از انتخابات جریان اصلاحات حذف شده و دیگر به فضای سیاسی کشور برنخواهد گشت...
- من تحلیل صفر و صدی را قبول ندارم .آنها که می گویند مطلق حذف شده اند و آنها که می گویند صد در صد ایستاده ایم صفر و صدی تحلیل می کنند. در کشور هنوز درصدی از افراد هستند که سلایق سیاسی شان در راستای این جریانات است .
در دوم خرداد فضاسازی رسانه ای توانسته بود مشارکت جوانان و نیروهایی که عرق ملی داشتند یا احساسی بودند و آرمان خواه تلقی می شدند را جلب کند و این قشرهنوز در کشور وزن قوی دارند.
---------------------------------
گفتگو از : اسماعیل سلطنت پور
نظر شما