حمید شاه آبادی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است راه چاره هنرهای تجسمی درحال حاضر خرید و فروش آثار هنری است اما نه به شیوه‌ای که دولت برگزارکننده اکسپو باشد و خودش هم جز بزرگ‌ترین خریداران آن. وی عنوان کرد که دولت باید بسترها را برای ورود بخش خصوصی آماده کند و در این راه از تمام متقاضیان خصوصی برگزاری اکسپو به شرط رعایت مقررات و موازین حمایت می‌کند. گفتگوی زیر در مورد مشکل پرداخت نشدن پول نگارخانه‌دارانی است که مرکز هنرهای تجسمی از آنها خرید کرده است:
*خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و هنر:با اینکه معاونت هنری همواره بحث حمایت از آثار هنری و خرید و فروش آثار را مطرح می‌کند اما با گذشت پنج ماه از برگزاری اکسپو، مرکز هنرهای تجسمی پول خرید آثار را به هنرمندان و نگارخانه‌ها پرداخت نکرده و این مسئله شبهاتی در مورد چگونگی حمایت از هنرمندان بوجود آورده. چرا چنین اتفاقی افتاده است؟
ـ حمید شاه‌آبادی: جواب این سوال دو بخش دارد. اول سیاست ما نسبت به خرید آثار هنری و اکسپوها. بنظر من حد حمایت باید تعریف شود. اینکه دولت خودش اکسپو بگذارد و خودش هم بالاترین خرید کننده باشد، نشان از بیماری سیستم است. من این را نمی‌پسندم. این یکجور سرپوش گذاشتن روی یک مشکل واقعی است که در این حوزه وجود دارد. وزارت ارشاد 70 میلیون تومان هزینه برگزاری یک اکسپو را بدهد و خودش هم 100 میلیون تومان اثر بخرد. اگر قرار است این کار را نیز بکند باید زمانی انجام دهد که بستری وجود داشته باشد و مردم 500 میلیون تومان خرید کنند. اگر این اتفاق‌ها به هر دلیل در بخش خصوصی و دولتی نمی‌افتد ـ بعضا افراد به آمارهای خلاف واقع روی می‌آورند ـ به خاطر این است که بخشی از این فرهنگ مشکل دارد. سیستم خرید اکسپو و حمایت، از دردی رنج می‌برد.
* مشکل این است که فعلا نهادهای خصوصی پول خرید آثار را پرداخت کرده‌اند. درحال حاضر مرکز هنرهای تجسمی که بهرحال داعیه فرهنگ‌سازی در این زمینه را دارد، به اکسپو مقروض است.
ـ همانطور که گفتم من سوال را دو بخش کردم. یک بخش نفس موضوع اکسپوهایی است که دولت خودش برگزار می‌کند و خودش هم به عنوان یک خریدار جدی وارد صحنه می‌شود. من این رویکرد را قبول ندارم. البته به این معنا که دولت اثری نخرد، حمایت نکند یا اکسپو برگزار نکند، نیست. اولین حرف‌هایی که من در حوزه تجسمی زدم کاملا با حوزه تئاتر و موسیقی متفاوت است. راه برون رفت حوزه تجسمی درحال حاضر فروش آثار و اکسپوها است. اما به معنای اینکه دولت بودجه مشخصی بگذارد و با اکسپو این کار را انجام دهد، نیست. مدافع اصلی نسبت به طرح اختصاص نیم درصد از بودجه عمرانی کشور برای خرید آثار هنری هستم. مدافع جدی حمایت از هنرمندان رشته تجسمی هستم اما اینها همه راه نیست. به خاطر اینکه ما در این حوزه‌ها بار را یکسویه می‌کنیم و نتیجه‌ای اتفاق نمی‌افتد جز اینکه یک هنرمند با دولت درگیر می‌شود و این اتفاق پیش می‌آید که در نهایت می‌گوید من تولید می‌کنم تو بخر. خرید حدی دارد که هنوز دولت آن حد را مشخص و رعایت نکرده است. طرح نیم درصد واقعا از بودجه اجرایی کشور رقمی نیست. مایه خوشنودی نیست که شاهد تصویب نشد چنین طرحی هستیم. اما باید ریشه‌های آن را بررسی کنیم. نگاه نسبت به نفس اکسپو و راهکارهای آن باید جدی‌تر بررسی شود اما علت اصلی تاخیر در پرداخت پول خرید از اکسپو، منابع مالی است که بدون محاسبات و برنامه‌ریزی صورت گرفته است. خرید آثار هنری نیاز اصلی جامعه و تشنگی فضا و حرکتی بوده که بالاخره باید انجام می‌شده است. تصور می‌شد بودجه‌هایی در اختیار وزارتخانه قرار می‌گیرد. در نتیجه به دلایل مختلف ما شاهد دیونی در معاونت هنری هستیم. این دیون به سرعت پرداخت خواهد شد. بدون هیچگونه تامل و تعللی نسبت به نفس موضوع.
* مسئله اینجاست که زمزمه‌هایی مبنی بر عودت آثار از سوی نگارخانه‌ها و هنرمندانی می‌شنویم. زمانی که قرار است پول پرداخت شود، مشخص هست تا یک نوع اطمینانی برای آنها حاصل شود؟
ـ
| طرح نیم درصد خرید آثار هنری واقعا از بودجه اجرایی کشور رقمی نیست. مایه خوشنودی نیست که شاهد تصویب نشدن چنین طرحی هستیم |
کسانی که با فضای بودجه نویسی دولت آشنا هستند، می‌دانند هروقت مسئولی حرفی را دور از فضای بودجه نویسی کشور بزند، این حرف کارشناسی شده نیست. بودجه‌ها هر سال از 15 خرداد تا 15 تیر به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود. تا قبل از آن فقط یک تن‌خواه در اختیار معاونت‌ها هست. ما درحال حاضر با این مشکل مواجه هستیم. اینها مشکلات داخلی ما هستند. البته تنها برای گفتن طرح می‌کنیم نه برای اینکه تاثیری روی این موضوع داشته باشد. بحث اول، بدهی است که از گذشته باقی مانده است . یعنی گاهی بیش از سقف بودجه مصوب در برخی از ادارت کل نمایشی و تجسمی هزینه شده است. برخلاف سال‌های گذشته که بودجه معاونت هنری تا ماه نهم به صورت 100 درصدی داده می‌شد و اگر تخصیص‌ها کم و زیاد نیز می‌شد، چون کمترین بودجه متعلق به معاونت هنری است، باز هم تا ماه دهم سال بودجه ما کاملا پرداخت می‌شد ولی تا پایان فروردین امسال تنها 84 درصد بودجه پرداخت شد. دو تعهد دیگر هم در بودجه‌ها بوده که محقق نشده است. از طرفی به دلیل حجم زیاد کاری که در گذشته انجام گرفته، این دیون حاصل شده است. ما تامین منابع را انجام خواهیم داد و اگر نباشد از منابع امسال پرداخت می‌کنیم و تلاش می‌کنیم در تابستان بخش عمده‌ای از دیون پرداخت شود حتی اگر بودجه‌ها برای این کار کافی نباشد. ممکن است بعضی‌ها بخواهند ما این موضوع را پشت گوش بیاندازند یا فضایی را بوجود بیاورند که دیون گذشته است و دخالتی به ما ندارد. اصلا چنین بحثی وجود ندارد.
* اتفاقا چنین شایعه‌هایی نیز وجود دارد که گفته می‌شود شاید به دلیل اینکه دیون مربوط به معاونت قبلی است، ممکن است پرداخت نشوند. شما این موضوع را رد می‌کنید؟
|
هر دیون و ریالی در هر حوزه‌ای به معاونت هنری مربوط باشد با امضای هر معاون وزیر و مدیر کلی دیون یک شخصیت حقوقی است و بدون تامل و تعللی پرداخت می‌شود |
ـ هر دیون و ریالی در هر حوزه‌ای به معاونت هنری مربوط باشد با امضای هر معاون وزیر و مدیر کلی دیون یک شخصیت حقوقی است و بدون تامل و تعللی این کار پرداخت می‌شود. در این بحثی نیست. موضوع این است که درحال حاضر دو تن خواه از معاونت اداری و مالی گرفته‌ایم و در اختیار ادارت کل قرار داده شده و آنها هم به اندازه‌ای که این تن خواه موجود بوده است، مور روزانه خودشان را سپری کرده‌اند. منتهی موضوع دیگر احصای این دیون است.8 تیر گزارش نهایی تیم حسابداری حوزه تجسمی را دریافت کردم که میزان دیون و ترتیب اولویت‌های پرداختی مشخص شده بود. هرچند موضوع حاد و مهمی نیست و نمی‌خواهم این موضوع را بزرگ کنم ولی یک واقعیتی وجود دارد. مگر بودجه 18 میلیاردی معاونت هنری چه هست که از آن چهار و نیم میلیارد بدهی گذشته را یک جا بدهیم. البته بدهی گذشته را باید تا آخر بدهیم. آیا ما هم می‌خواهیم چهار و نیم میلیارد تومان بدهی برای سال بعد مجموعه تعهد کنیم؟ نباید این کار را بکنیم. لذا ما واقعا در مورد بودجه فریاد می‌زنیم که با این وضع دچار مشکل خواهیم بود. این فریاد هم به جانب هنرمندان نیست بلکه به سمت دستگاه‌هایی است که تنظیم بودجه می‌کنند تا بدانند وقتی 18 میلیارد بودجه داریم که چهار و نیم میلیارد آن بدهی گذشته است، نمی‌توانیم معجزه کنیم. این موضوع توجه ویژه کمیسیون فرهنگی، دولت و دستگاه‌های نظارتی را می‌طلبد. اینجور نیست که دست دولت بسته باشد. دولت راهکارهای خیلی زیادی دارد.بودجه ما نظارتی است نه عملیاتی. امسال دولت آمده 1500 میلیارد تومان را به سازمان‌ها و مدیران استان‌ها داده است. باید این اتفاق خیلی پیش از این روی می‌داد. برای همین ما امسال خیلی نسبت به خروجی خودمان خوشبین هستیم.
* این 1500 میلیارد تومان در چه حوزه‌ای بوده است؟
ـ دولت 1500 میلیارد تومان در سفرهای استانی به موضوع فرهنگ و هنر اختصاص می‌دهد.یک استان کوچک 20 تا 30 میلیارد تا یک استان بزرگ 200 میلیارد تومان در سال بودجه فرهنگی دارد. این بودجه در اختیار استاندار و شورای برنامه‌ریزی استان است. 40 درصد به بخش عمرانی و بقیه اجرای فعالیت‌های فرهنگی تعلق می‌گیرد. بنابراین ما شاهد فعالیت‌های فرهنگی و هنری خواهیم بود. دولت این پول را به آن حوزه اختصاص داده و به همین دلیل بودجه ما مدیریتی است. این رقمی است که تا به حال در حوزه فرهنگ و هنراستان‌ها هزینه نشده است. این رقم بدون هماهنگی معاونت هنری و اداره کل ارشاد استان محقق نمی‌شود. من دارم تفهیم می‌کنم بودجه ما برای حمایت مستقیم نیست. شان ما برگزاری یک اکسپو و درگیرکردن شخص مدیرکل و هنرمند برای خرید یک اثر نیست. شان ما در این حوزه تدبیر بودجه 1500 میلیارد تومانی برای هنر در سراسر کشور است و این نیاز به مطالعه دارد.
* یعنی از این پس دیگر شاهد خرید مرکز تجسمی و دولت از اکسپوها و نمایشگاه‌ها نخواهیم بود؟
ـ
| شان ما برگزاری یک اکسپو و درگیرکردن شخص مدیرکل و هنرمند برای خرید یک اثر نیست |
امسال 200 میلیون تومان را به خرید آثار هنری اختصاص داده‌ایم. رقم امسال از سال گذشته بیشتر است اما باز هم شایسته خرید آثار نیست. 200 میلیون تومان پول زیادی برای این کار نیست. ما نمی‌توانیم سرمان را بالا بگیریم و بگوییم امسال 200 میلیون تومان اثر می‌خریم. اینها بودجه‌هایی است که به آنها "ضربه‌گیر" می‌گوییم. اینها پولی نیست در مقابل اتفاقی که باید در این حوزه بیفتد. کار باید بیش از این اتفاق بیفتد.
* نگارخانه‌ها در خرید و فروش آثار نقش مهمی دارند و بدون حمایت دولت و به خودی خود این کار را انجام می‌دهند ولی گاهی بنظر می‌رسد وزارت ارشاد با برنامه‌هایی که دارد حتی مانع فعالیت نگارخانه‌ها می‌شود مثلا چند سال قبل مجوز برپایی نمایشگاه بزرگ سال به گروه هفت نگاه که اتفاقا یکی از موفق‌ترین اکسپوها را برگزار می‌کنند، داده نشد و به خودی خود به بخش خصوصی ضربه زد. حال اگر قرار است خرید آثار هنری توسط وزارت ارشاد کمتر باشد، سیاست حمایت از بخش خصوصی چگونه خواهد بود؟
|
من با برگزاری اکسپو بدون هیچ ضابطه‌ای و توسط هر نگارخانه‌ای ،مخالف هستم . احساس می‌کنم آنوقت دستگاه سیاست‌گذار مانند مرکز تجسمی نمی‌تواند نقش آفرین باشد |
ـ اول جمله شما را اصلاح کنم چون وزارت ارشاد نمی‌خواهد خرید کمتری انجام دهد. رقم خرید امسال نسبت به سال 88 افزایش می‌یابد . اما نه رقم سال گذشته و نه امسال مسئله را دوا نمی‌کند. وقتی در یک اکسپو 100 میلیون تومان خرید می‌کنیم عملا اداره کل را با یک هنرمند درگیر کرده‌ایم و کار درستی انجام نداده‌ایم. ما این کار را باید به طرق دیگری انجام دهیم. هر اقدامی که در جهت محدود کردن هر شخصیت حقیقی و حقوقی در رابطه با اکسپوها باشد، غلط است. ما در این حوزه چاره‌ای نداریم جز اینکه کارها را به خود مردم واگذار کنیم. البته روی معیارهایمان هستیم، سختگیری‌هایمان را خواهیم داشت و از آثار هنری که احیانا جنبه‌های اخلاقی را رعایت نکند یا مسائلی را داشته باشند، جلوگیری می‌کنیم. خوشبختانه در حوزه تجسمی چنین مشکلاتی نداریم. بنابراین الان هم اعلام می‌کنم از هرگونه اکسپویی که متقاضیان آن بخواهند برگزار کنند، حمایت می‌کنیم. طبعا تنظیم بازار این کار برای اینکه برای حمایت از آثار هنرمندان است، وظیفه سیاست‌گذار و ناظر است. گاهی می‌بینید که ممکن است نگارخانه‌ای آثاری را ارائه و تبلیغ کند که به فضای عمومی آسیب بزند یا ممکن است هنرمندی قصد فروش اثر نداشته باشد بلکه قصد مطرح کردن خود و برندگذاری برای کارش را داشته باشد که اثر را با قیمت بالایی ارائه و یک حرکت تبلیغی غیرمناسب انجام دهد. من این نکات را درست نمی‌دانم. برگزاری اکسپو مثل هرکار دیگری ضابطه می‌خواهد اما ما اگر دنبال فروش آثار هنری هنرمندانمان هستیم باید از برگزاری اکسپو توسط بخش خصوصی حمایت کنیم. نباید خودمان مستقیما اکسپو برگزار کنیم بلکه از بخش خصوصی حمایت کنیم. منتهی مادامی که این امکان برای بخش خصوصی نیست طبیعی است دولت هرجایی که بخش خصوصی برایش توجیه اقتصادی نداشته باشد و نتواند وارد شود، بسترسازی‌ها را انجام می‌دهد. طرح اکسپوی دائم هم به همین جهت مطرح شد. منتهی شرابط اکسپو باید طوری باشد که به سیستم اقتصادی این حرکت آسیبی نرسد و بازار کار را تنظیم کند چون باید مثل هر کالای دیگری، دستگاهی تنظیم‌کننده سیاست‌ها باشد. من با برگزاری اکسپو بدون هیچ ضابطه‌ای و اینکه هر نگارخانه‌ای هر کاری دلش خواست انجام دهد، مخالف هستم و احساس می‌کنم آنوقت دستگاه سیاست‌گذار مانند مرکز تجسمی نمی‌تواند نقش آفرین باشد ولی طبیعتا کار درستی نیست که بخواهیم اکسپو را محدود کنیم.
------------------
گفتگو: سحرآزاد
نظر شما