در این وضعیت دشوار، اتحادیه اروپا فقط یک بازیگر جوان در صحنه بین المللی است که از عدم اطمینان به خود رنج می برد و میانجیگری اش به راحتی از سوی دو طرف پذیرفته نمی شود.
در چند سال اخیر اتحادیه اروپا به عنوان یکی از طرفین فعال در حل مسالمت آمیز روند به اصطلاح صلح خاورمیانه ظاهر شده است. از طرفی بسیاری از کشورهای دنیا از این اتحادیه می خواهند که در این روند فعالتر شده و سعی نماید نقش بیشتری ایفا نماید. امری که با خواست اتحادیه و اعضای آن سنخیت دارد.
این در حالی است که آمریکا و رژیم اسرائیل هرگز با نقش مستقل و فعال اتحادیه اروپا در روند سازش موافق نبوده و بیشتر تمایل دارند اتحادیه اروپا نقش مکمل آمریکا و در چارچوب سیاست های واشنگتن و تل آویو را ایفا نماید.
از دید اتحادیه اروپا تنها راه حل شرایط بحرانی خاورمیانه، ادامه گفتگوهای سازش است. بطور کلی، اروپا می خواهد همسایگان جنوبی این قاره در ثبات به سر برند تا از گسترشِ مهاجرت های غیرقانونی و جنایات سازماندهی شده کاسته شود. یکی از عمده ترین تفاوت ها بر سر راهبرد اتحادیه اروپا و آمریکا، نوع نگرش به درگیری بین رژیم صهیونیستی و فلسطینیان و راه حل های آن است.
تداوم خشونت در خاورمیانه دارای تبعات منفی در اتحادیه اروپا می باشد زیرا خشونت بی ثباتی را در تمام منطقه حاشیه مدیترانه گسترش می دهد. در اذهان کشورهای عربی درگیری اعراب و اسرائیل ناشی از یک منبع نارضایتی است که به صورت خشونت سرباز می کند و می تواند نتایج منفی شدیدی به بار آورد.
در بدترین سناریوها، خشونت احیانا می تواند بی ثباتی سیاسی در دیگر کشورهای منطقه و همچنین گسترش سلاح های کشتار جمعی را بوجود آورد. در حالی که حل و فصل درگیری احتمالا چرخشی در گرایشات سیاسی و اقتصادی در منطقه ایجاد می کند که اتحادیه اروپا از آن منتفع می شود. به علاوه، افکار عمومی اروپایی به شدت در پی پایان قطعی و منصفانه منازعات میان طرف اسرائیلی و فلسطین است.
اتحادیه اروپا در این مسئله بر خواست رژیم اسرائیل برای زندگی در امنیت در داخل مرزهای اعلام شده تاکید دارد و از طرفی ضرورت ایجاد یک کشور فلسطینی دارای حاکمیت دموکراتیک و صلح آمیز بر اساس مرزهای تعیین شده سال 1967 و تقسیم بیت المقدس بعنوان پایتخت و همچنین یک راه حل عادلانه و قابل قبول در مورد مسئله پناهندگان را به رسمیت می شناسد.
اتحادیه اروپا همچنین از رژیم اسرائیل می خواهد نیروهای نظامی خود را از مرزهای سال 1967 خارج کند، به اعدام های خارج از رویه قضایی، اخراج فلسطینیان و به محدودیت هایی که مردم فلسطین با آن مواجه هستند خاتمه دهد و از ساخت شهرک های جدید مسکونی جلوگیری کند.
اتحادیه اروپا هر گونه حمله علیه غیرنظامیان صهیونیست را محکوم می کند و از دولت فلسطین می خواهد هر اقدامی را در توان دارد برای جلوگیری از این اقدامات انجام دهد. این اتحادیه بیشتر از هر زمانی معتقد به یافتن راه حل هایی برای مشکلات سیاسی، اقتصادی، انسانی و امنیتی است. انجام اصلاحات و تقویت نهادهای اداری وظیفه دولت فلسطین است. فلسطینیان باید مجاب شوند که با تلاشهای آنهاست که هر گونه پیشرفتی در آینده می تواند بثمر برسد و نهادهای دولتی لازم برای شکل گیری یک کشور بر اساس اصول دموکراتیک بوجود آید.
بر این اساس سیاست اتحادیه اروپا تعامل با تشکیلات خودگردان فلسطین و طرفهای بین المللی بمنظور یافتن راه حلی براساس مدارا است.
شرایط ضروری امروز ایجاب می کند تا هرچه سریعتر ابتکارات دیپلماتیک و اعلام شده در مورد روند سازش اجرایی شود. بسیار حائز اهمیت است تا از وقوع یک فاجعه انسانی در فلسطین و از بین رفتن تشکیلات خودگردان فلسطین جلوگیری شود.
بر این اساس لازم است تا کانال روابط باز بماند و خصوصا در زمینه های سیاسی پیشرفت هایی حاصل شود. پیشرفت هایی اساسی که عبارتند از؛
- اروپا باید بر اختلافات خود که غالبا مانع می شود تا با یک صدای واحد نظرات خود را بیان کنند، فائق آیند و تلاش کند مواضع خود را از طریق اتخاذ یک اقدام جدی به نحو موثری ارتقاء بخشد.
- در دوره انتظار برای از سرگیری واقعی روند سازش، بسیار مهم است تا فعالیت هایی انجام شود تا مردم از یک توافقنامه سازش در آینده حمایت کنند. در این رابطه اتحادیه باید به فلسطینیان کمک کند تا پیشنهادات و پیام های روشنی را در موضوعاتی مثل آوارگان، همزیستی و غیره فرمول بندی کنند تا بتوانند پایه های یک گفتگو و اعتمادسازی را برای آینده بوجود آورند.
- اتحادیه اروپا باید با آمریکا در روند سازش همکاری کند زیرا سیاست این اتحادیه اگر در مخالفت با آمریکا - که بازیگران منطقه ای انتظار دارند تا یک راه حل قطعی را تضمین کند - باشد، کارا و موثر نخواهد بود.
- برای اجرایی شدن روند سازش، باید فشار زیادی به دو طرف وارد کرد تا آنها در چارچوب نقشه راه و هدف نهایی آن متعهد شوند. بدون یک تعهد روشن از سوی دو طرف، طرح نقشه راه به همان سرنوشت طرح "میچل" و توافق "تنت" دچار خواهد شد.
از طرفی یکی از مشکلات اصلی این خواهد بود که چگونه با کابینه رژیم صهیونیستی که نمی خواهد مذاکرات در خصوص وضعیت قطعی فلسطین و اصل «زمین در برابر صلح» از سر گرفته شود، تعامل نمود. در طرف مقابل مذاکرات تشکیلات خوگردان است که مشروعیت خود را از دست داده و دیگر قادر نیست نه آتش بس را تضمین کند و نه یک توفقنامه احتمالی را اجرا کند، امری که تعامل با این تشکیلات را نیز دشوار نموده است.
اتحادیه اروپا تاکنون عمق بی اعتمادی جامعه رژیم صهیونیستی نسبت به تعهدات روند سازش را خیلی به حساب نیاورده است. در این راستا دیپلماسی علنی برای تحت نفوذ قرار دادن افکار عمومی رژیم اسرائیل و توضیح مواضع اتحادیه اروپایی لازم است. البته این بدین معنی نیست تا اتحادیه خود را با تعبیر کنونی کابینه رژیم صهیونیستی از این که اتحادیه باید چه کاری را انجام دهد و یا ندهد، منطبق سازد. بلکه برعکس این اتحادیه باید مواضع اروپا را با سیاست های پیوسته و معتبر توضیح دهد.
در واقع این بدان معنی است که باید هر کاری انجام داد تا صهیونیست ها متقاعد شوند که به نفع آنهاست تا هر چه سریعتر به یک راه حل معتبر یعنی ایجاد یک کشور فلسطینی و قانونی بپیوندند.
در این رابطه روزنامه لوموند در تحلیلی خاطرنشان ساخت "منطقه خاورمیانه بدون کمک از خارج هیچ گاه نخواهد توانست از باتلاقى که در آن فرو رفته بیرون بیاید. کلید این کار ثبات سیاسى است. این ثبات سیاسى را فقط با فشار از خارج و مشارکت و فعالیت نیروهاى خارجى در منطقه می توان بدست آورد. اعتماد بین اسرائیلى ها و فلسطینى ها بقدرى از بین رفته که هیچکس حاضر نیست قدم اول را بردارد. لذا دیگران باید این کار را بر عهده بگیرند ".
تلاش امریکا نیز برای رسیدن به یک سازش فراگیر و جامع ضروری است. زیرا مشکل خاورمیانه تا کنون این نبوده است که برنامه اى بین المللى براى صلح وجود نداشته است، بلکه مشکل این بوده که کسى این برنامه ها را عملى نساخته است.
یک راهبرد عدم خشونت همانند سیاست گاندی بدون شک مثمرثمرتر و کم هزینه تر برای مردم فلسطین است. همچنین اکثریتی از صهیونیست ها می دانند که امنیت رژیمشان در گروی مشروعیت آن از سوی همسایگانشان است. وجود یک کشور فلسطینی معتبر و دموکراتیک یک شرط ضروری برای ادامه حیات رژیم اسرائیل در دراز مدت است. اگرچه فلسطینیان و صهیونیست ها دیگر هیچ اطمینانی به یکدیگر ندارند اما آنها مانند 10 سال پیش دوباره شروع به جستجوی یک روند سازش کرده اند که به آنها اجازه دهد یک زندگی عادی و مسالمت آمیز در کنار یکدیگر داشته باشند.
بطور خلاصه اولویت های اتحادیه اروپا در روند سازش خاورمیانه عبارتست از :
- محکومیت صریح توسل به تروریسم، خشونت و همچنین محکوم کردن تحقیر سیستماتیک دیگری که به عنوان نمونه از طریق شهرکسازی صورت می گیرد.
- محکوم کردن هرگونه تشویق به نژادپرستی که در کتاب های درسی و در برنامه های تلویزیونی دیده می شود.
- تلاش جدی تر در جهت اصلاح تشکیلات خودگردان.
چنانچه اتحادیه اروپا در روند سازش خاورمیانه موفق شود و به راه حل های قابل قبولی برسد این امر نقش بین المللی آن در دهه های آینده را نه تنها در منطقه بلکه در صحنه جهانی تعیین می کند و ارتقاء می بخشد.
در برآورد کلی در خصوص حضور اتحادیه اروپا در تنش میان رژیم صهیونیستی و فلسطین، این دیدگاه عمومی وجود دارد که کمکها و طرح های یکجانبه که از سوی کشورهای عضو این اتحادیه اختصاص یافته، بازتاب لازم را نداشته است. در واقع این ابتکارات انفرادی در صورتی که از سوی دیگراعضای اتحادیه حمایت نشود، خیلی شانس موفقیت ندارد و این در حالی است که بدست آوردن حمایت کلیه کشورهای عضو برای فرموله کردن اقدامات عملی و عینی ورای توافقی که روی اصول کلی که در بیانیه های اتحادیه اروپایی آمده، بسیار مشکل است.
نظر شما