جلالی تلقی معاصر از عکاسی را ارتقا داد

به گزارش خبرنگار مهر، حمید سوری منتقد هنری در نشست خبری که امروز، 16 مهر در نگارخانه 6 برگزار شد، به تاثیر بهمن جلالی در عکاسی ایران پرداخت: نقش بهمن جلالی در تاریخ عکاسی ایران، غیرقابل انکار و فراموش نشدنی است. او در شناخت تاریخ آغازین عکاسی ایران نقش زیادی دارد.

وی در توضیح این مطلب افزود: یکی از ویژگیهای او پراگماتیسم بودن یا عملگرایی بود. او به فعالیت و عملهایی که مفید به فایده باشند، علاقمند بود. جلالی ایده آلیست و ذهنیتگرا نبود و به فعالیتهای سودمند علاقه داشت. بارها شندیم که در آغاز یک رویداد می‌گفت: این اتفاق برای عکاسی ایران مفید است یا نه؟ به همین دلیل نقطه عزیمت کارهای او مفید بودن یک کار برای عکاسی ایران بود.

سوری یکی از ضرورت‌های جامعه عکاسی ایران را آموزش دانست: جلالی در وجه تکنیکی و نظری آموزش عکاسی گام‌های عمده‌ای برداشت. در بخش تکنیکی حداقل از سال 65 آموزش در دانشگاه‌ها را شروع کرد و یکی از کارهای مهمش در این زمینه تالیف کتاب عکاسی سیاه و سفید به عنوان پایه‌ای برای تکنیک عکاسی بود.

این منتقد هنری ادامه داد: در بخش نظری عکاسی که پاشنه آشیل عکاسی ایران است، جلالی با دوستانش در مجله عکسنامه این ضرورت مهم را پاسخ داد. عکسنامه اولین مجله‌ای بود که به صورت تئوری مطالب مهمی را ارائه کرد. جلالی سعی کرد در سفرها و سخنرانیهایش این نیاز را پاسخ دهد.

سوری یکی از دستاوردهای دیگر جلالی را شناساندن تاریخ عکاسی ایران بیان کرد: اوعکسخانه شهر را که اولین موزه عکاسی ایران است، تاسیس کرد تا بتواند اسناد، شواهد، ابزار و مکتوبات عکاسی را جمع‌آوری کند. چاپ کتاب "گنج پیدا" که از نمونه‌های فاخر کتابهای عکاسی ایران است، تلاش دیگر او برای معرفی تاریخ عکاسی ایران محسوب می‌شود.

وی اما درک معاصر از عکاسی ایران را از ضرورتها عنوان کرد که از سوی جلالی مورد توجه قرار گفت: یکی از نیازهای عکاسی ایران، درک معاصر از عکاسی بود که جلالی یکی از بهترین‌ها در این زمینه به شمار می‌رود. عکاسی امروز طبعا دیگر شناخت لحظه، تکنیک و ثبت صرف واقعیت نیست. عکاسی اصلا نگاه توریستی به پیرامون نیست بلکه پاسخی است به دغدغه انسان معاصر که با علوم انسانی ارتباط مستقیم پیدا می‌کند.

سوری توضیح داد: با این تعریف، عکاسی و اندیشه تعامل بسیار ویژه‌ای با یکدیگر دارند. مهم‌ترین آثار هنری از عکاسی بی‌بهره نیستند. تلقی معاصر از عکاسی در جامعه ما دیر اتفاق افتاد. خیلی‌ها عکاسی را به دید زیبایی شناسی صرف و شکار لحظه‌ها می‌دانستند. جلالی نشان داد عکاسی را با نگاه محدود و جزمی نمی‌نگرد و اهل اندیشه است.

وی عکسهای قاجاری جلالی را نمونه بارز اندیشه وی تلقی کرد: او با عکس‌های دوران قاجار وضعیت معاصر را نشان داد و اینکه چگونه با تجربه نگری و تلفیق عکس و آینه و استفاده از قابهای باروکی نشان داد در موضوع، تکنیک و استفاده مواد برخورد جزمی با عکس ندارد و می‌تواند معاصر نگاه کند.

سوری ابراز کرد: تلقی معاصر ما از عکاسی دستاورد مهمی است که به نظرم در دوسالانه نهم به دبیری بهمن جلالی متجلی شد. من همچنان حسرت آن دوسالانه را می‌خورم چون وجه هنری عکس‌ها قالب بود.

وی در مورد ویژگی عکسهای جلالی گفت: اگر به وجوه فعالیت‌های اجتماعی جلالی در زمینه عکاسی نگاه کنیم، می‌بینیم در زمینه خلاقیت اثر هنری یکه تاز است چه در وجه مستند و چه در بخش مونتاژ. در بخش مستند شاهد کارهایی از جلالی هستیم که وجوه مختلف فرهنگ ایرانی را نشان داد مثل معماری کویری، ماهیگیران شمال، جنگ و..

سوری همچنین گفت که بهمن جلالی حتی عکسهای هنری‌اش را نیز به گونه‌ای مستند می‌دانست: او معتقد بود عکس‌هایی را از دوران قاجار در کنار هم گذاشته، مونتاژ کرده و به مخاطب ارائه کرده است. به همین دلیل او با اندیشه با سمت عکس رفت و درک ما را از عکاسی ارتقا داد.

وی یکی از ویژگی‌های شخصیتی جلالی را گروهی کار کردن قلمداد کرد: یکی از خصوصیات کار او، انجام کار گروهی است مثل تاسیس عکسخانه یا  منتشرکردن عکسنامه. در این میان یکی از کسانی که مشارکت زیادی در کارهایش داشت، رعنا جوادی بود. در موارد زیادی ارزش کار آنها آنقدر زیاد است که جدا کردنشان از هم خیلی مهم نیست.

سوری یکی از وجوه بارز کارهای جلالی را اندیشیدن دانست: جلالی با اندیشه و تامل مدام، روبرو بود و همیشه از این منظر نگاه می‌کرد که نباید تمام مدت به تکنیک توجه کرد. رویکرد او به عکس یک مقوله فرهنگی و هنری است و جداکردن هنر از اندیشه و نقد، غیرقابل تفکیک است.

این متتقد هنری در ادامه در مورد استفاده از موتیف‌های ایرانی در آثار جلالی اظهار کرد: عده‌ای با استفاده از موتیف‌های شرقی آثاری خلق می‌کنند که سهل الهضم هستند و به راحتی هم در نمایشگاه‌های خارجی به فروش می‌رسند اما برخی مانند جلالی با استفاده از همین موتیف‌ها  شناخت ما را نسبت به دنیا افزایش داد.

وی افزود: موتیف‌های او جدا از تزئینی بودن ما را به تامل وا می‌دارند. به همین خاطر است که اعتقاد دارم آثار اولیه‌اش از عکس‌های قاجاری شاید حتی زیبا نباشند چون او بیشتر می‌خواسته ایده و تفکر خود را بیان کند.