پیام‌نما

وَلَنْ تَرْضَى عَنْكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ * * * یهود و نصاری هرگز از تو راضی نمی شوند تا آنکه از آیینشان پیروی کنی. بگو: مسلماً هدایت خدا فقط هدایت [واقعی] است. و اگر پس از دانشی که [چون قرآن] برایت آمده از هوا و هوس های آنان پیروی کنی، از سوی خدا هیچ سرپرست و یاوری برای تو نخواهد بود. * * * از تو کی خوشنود گردند ای ودود! / از رهی، هرگز نصاری و یهود؟

۹ آبان ۱۳۸۹، ۹:۵۷

بررسی کتاب فقه اسلامی -1/

نوری: آگاهی از تاریخ تطور فقه شیعی ضروری است

نوری: آگاهی از تاریخ تطور فقه شیعی ضروری است

اسدالله نوری، مترجم کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی"گفت: شاخت در کتاب خود به‌خوبی ادوار تطور فقه را پله پله و به صورت ابژکتیو، همراه با دیدی علمی و البته به نظر من به صورت نسبتاً بی‏طرفانه، تشریح کرده است و این نگاه بسیار مورد نیاز ما است.

به گزارش خبرنگار مهر، یوزف شاخت از آن دسته اسلام‏شناسانی است که تمام عمر خود را وقف تحقیق در معارف اسلامی، به ویژه در حوزه فقه و حقوق کرده است.

وی در کتاب خود، "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" که با ترجمه اسدالله نوری در 388 صفحه و با شمارگان 2000 نسخه از سوی انتشارات هرمس منتشر شده است، در صدد آن برآمده تا داستان پیدایش، شکل‏گیری و تصور تاریخی فقه اسلام، در ارتباط با توسعه سازمان سیاسی – اداری اسلام خلافت از سده‏های اولیه هجری به بعد را بیان کند.

شاخت همچنین علاوه بر تطور تاریخی فقه، به مطالعه نظام‏واره آن نیز می‏پردازد و با اسلوبهای جدید به بررسی موشکافانه آن اقدام می‏کند. بخش نظام‏مند کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" بر مبنای یکی از منابع معتبر فقه حنفی، یعنی کتاب "ملتقی الا بحر ابراهیم الحلبی" تألیف شده است.

از سوی دیگر می‏توان گفت که بخش کتابشناسی مفصل این اثر شاخت که برخی از منابع شیعه و اهم منابع فقه و اصول اسلامی در عالم تسنن را به زبانهای عربی و زبانهای مهم اروپایی تا دهه 1960 شامل می‏شود، منبعی ارزشمند برای محققان و دانش‏پژوهان فقه اسلامی است.

شاخت در این کتاب از نگاه یک شرق‏شناس غربی که به هر حال مقید به شرایط و اوضاع و احوال و فکر و فرهنگ محیط و زمانه خود است و از روش تحقیق تاریخی جامعه‏شناسانه استفاده می‏کند، یکی از عرصه‏های مهم فکر و فرهنگ اسلامی را مورد بررسی و کنکاش نظام‏مند قرار داده است.

وی همچنین سرگذشت فقه اسلامی را در چنبره چالش بین سنت و مدرنیته که بیش از یکی دو قرن است در همه کشورهای اسلامی در جریان است، تا یک دهه پیش از انقلاب اسلامی 1357 بررسی کرده و پس از این بحث تاریخی، در بخش نظام‏مند بحث خود به موضوعاتی چون اشخاص، اموال، کلیات تعهدات، عقود معین، خانواده، ارث، حقوق کیفری، آیین دادرسی و ماهیت فقه اسلامی پرداخته است.

نشست نقد و بررسی کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" با حضور دکتر اسدالله نوری، مترجم و نیز دکتر سعید محبی، در محل خبرگزاری مهر برگزار شد.

مترجم کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" در آغاز سخنان خود، ضمن اشاره به اهمیت فقه در زندگی مسلمانان گفت: در بین اهل علم از فقه به عنوان اشرف علوم یاد می‏شود و این علم دست کم در بخشی از گرایشها، قسمت اعظم منظومه فکری آنان را تشکیل می‏دهد و این امر سبب شده است که همواره جدالی میان برخی از طرفداران فقه با اصحاب سایر گرایشها در جهان اسلام مثل عرفان، فلسفه و مانند آن وجود داشته باشد.

اسدالله نوری سپس با اشاره به اولین آشنایی خود با کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی"، تصریح کرد: وقتی این کتاب را برای نخستین بار دیدم، به نظرم آمد که شاخت در آن به خوبی ادوار تطور فقه را پله پله و به صورت ابژکتیو، همراه با دیدی علمی و البته به نظر من به صورت نسبتاً بی‏طرفانه، تشریح کرده است. به همین دلیل فکر کردم از آنجایی که قوانین کشور ما نباید مخالفتی با احکام بیّن شرعی داشته باشد، ترجمه این کتاب می‏تواند مفید واقع شود.

وی افزود: ما می‏توانیم در عالم اسلام گرایشاتی را بیابیم که به دنبال مسلط ساختن فقه بر نظام سیاسی حقوقی کشورهای اسلامی‏اند. برخی دیگر از گرایشها نیز در برخی موضوعات مثل حقوق زنان از فقه فاصله می‏گیرند. همچنین گرایشهایی وجود دارد که در پی احیا و بازسازی فقه‏اند. بنابراین به نظر می‏رسد این کتاب شاخت می‏تواند پژوهشگران و محققان ما را با متدولوژی تحقیقی و نحوه مواجهه با مباحث آشنا کند و برای آنها مفید باشد.

نوری ادامه داد: تحلیل تاریخی و جامعه‏شناسانه کتاب در خصوص چالش بین سنت و تجدد در فقه و تاریخچه تقنین جدید در کشورهای اسلامی و روشن ساختن این امر که در تمام این کشورها فقه در برخی از زمینه‏ها مانند ارث و خانواده همچنان حرف اول را می‏زند، بسیار جالب توجه است.

مترجم کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" یادآور شد: من این کتاب را ترجمه کردم تا شاید اهل تحقیق ما نیز با توجه به متدولوژی آن، کتابی درباره تاریخ تطور فقه شیعه بنویسند. چرا که در هر حال شاخت با وجود اینکه محقق و اسلام‏شناس برجسته‏ای است اما از آنجایی که بیشتر کتابها و منابع موجود در کتابخانه‏های غربی، درباره فقه سنی‏اند، وی نیز بیشتر به این منابع رجوع داشته است.

وی یادآور شد: از نظر شاخت، فقه اسلامی بر خلاف نظامهای حقوقی دیگر که خودآیین و خودگردان بوده و به امور قدسی قائل نیستند، این گونه نیست و منشأ قدسی و وحیانی داشته و محکماتی دارد که انسان مؤمن نمی‏تواند درباره آنها چون و چرا کند.

نوری افزود: با این حال باب تفقه و اجتهاد، جز در مورد نصوصی که لازم الاجرا بودن آن باید مسلم باشد، در سایر امور گشوده است و می‏تواند فقه را بسیار بارور و غنی کرده و در نتیجه با تحولات جدید نیز سازگار نماید. برخی از عرفی شدن فقه می‏هراسند، اما اگر عرفی شدن به این معنا باشد که فقه اسلامی توانمند و پویا و مبتنی بر مسلمات سنت، سنگ بنای اصلی نظام تقنینی و حقوقی یک کشور باشد، با مسلمات فقهی اصطکاک ندارد.

مترجم کتاب "دیباچه‏ای بر فقه اسلامی" به برخی از بخشهای مهم کتاب نیز اشاره کرد و گفت: به نظر من چند مقاله این کتاب از اهمیت بیشتری برخوردار است. نخست بخش "حقوق کیفری در اسلام" و دوم بخش "آیین دادرسی" است که جای تحقیق بسیار و نوآوریهای بیشتری دارد. اما فکر می‏کنم مهمترین مقاله این کتاب، فصل آخر آن یعنی "ماهیت فقه اسلامی" باشد.

وی با اشاره به کتابشناسی این کتاب تصریح کرد: این کتابشناسی می‏تواند برای طالبان علم در حوزه‏های دینی و دانشگاهها بسیار سودمند باشد زیرا که اهم منابع فقهی و اصولی علمای اهل تسنن و برخی علمای فرق مختلف شیعه و نیز آثار مکتوب برخی مستشرقین و مسلمین به زبانهای اروپایی را تا اوایل دهه 1960 جمع آوری کرده است.

این مترجم و حقوقدان در پایان خاطرنشان کرد: نکته جالبی که کتاب شاخت نشان می‏دهد آن است که در حرکت قانونگذاری که در عصر جدید و کشورهای مسلمان آغاز شده است، گرایشی به سمت محدود کردن حق طلاق مردان، تعدد زوجات و کمک به تثبیت حقوقی موقعیت زنان دیده می‏شود.

وی افزود: در قسمتهایی از حقوق خصوصی نیز مانند وصیت، ارث و خانواده، اکثریت ساکنین کشورهای اسلامی همچنان خواستار حکومت مقررات فقهی‏اند و دیگر مقررات تقنینی نیز هیچگاه داعیه ناسازگاری و اصطکاک با مبانی فقهی را نداشته و لزوم تصویب خود را در پرتو اوضاع، احوال و مصالح جدید و با استناد به برخی نصوص و نظریه‏های فقهی و کلامی جدید توجیه می‏نمایند.

کد خبر 1178576

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha