به گزارش خبرنگار مهر نشست "علی نامه و متون حماسی" بعد از ظهر امروز شنبه 6 آذر با حضور نویسندگان و محققان عرصه نسخ خطی در تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران برگزار شد.
محمود امیدسالار از آمریکا در این نشست تفکر ارسطو مبنی بر منظوم بودن حماسه را نادرست دانست و گفت: حماسه هم منثور است و هم می تواند منظوم باشد. داستان های حماسی در کل به چهاردسته کلی سرودهای تاریخی، حماسه های فکاهی، حماسه های اساطیری و حماسه های پهلوانی می‌شود. حماسه های پهلوانی خود به زیرشاخه های تاریخی، ملی، کیهانی و داستانی یا رمانتیک تقسیم می‌شود.
وی گفت: در سبک شناسی حماسه غربی گزینه ای به نام حماسه دینی وجود ندارد. مثلا در توصیف چگونگی دستگیری مسیح(ع)، متون حماسی غربی کاملا از حالت مذهبی خارج شده و فضای جنگی به خود می گیرد. به نظرم ساختار ادب حماسی غرب که ریشه در افکار ارسطو دارد نه نتها نمی تواند راهنمای فعلی ما باشد بلکه در دورانی چون قرون وسطا نیز نتوانست در تعالی ادبیات غرب موثر باشد.
علی نامه و شاهنامه هیچ ضدیتی با یکدیگر ندارند
امیدسالار درباره نظراتی مبنی بر تقابل "علی نامه" و "شاهنامه" گفت: میان این دو اثر ادبی تعارضی وجود ندارد و هر دو حماسی و متعلق به فرهنگ ادبی مردم ایران هستند. تفاوت این دو کتاب در این است که علی نامه تاریخی و شاهنامه داستانی است. ربیع، سراینده علی نامه تنها می‌گوید که شاهنامه افسانه و غیر واقعی است ولی او همواره به نغز بودن نظم شاهنامه معترف بوده است. به نظرم علی نامه هیچ ضدیتی با شاهنامه ندارد ولی نمی دانم تقصیر ربیع چیست که بزرگان ادب، علی نامه او را نقیصه و نظیره شاهنامه می‌خوانند.
در ادامه یحیی طالبیان درباره ویژگی های ادبی کتاب "حمله حیدری" گفت: تا قبل از کشف "علی نامه" از "خاوران نامه" و" حمله حیدری" اثر باذل مشهدی و دیگر نمونه ها به عنوان نمونه های برجسته ادبیات حماسی مذهبی یاد می‌شد. طبق نظر محققان و پژوهشگران ادبی، "حمله حیدری" سروده ملا بمان کرمانی یکی از برجسته ترین آثار منظوم حماسی کشور است.
قائم مقام وزیر ارشاد در امور شعر و ادب افزود: ملا بمان کرمانی متخلص به راجی کرمانی در یک خانواده زرتشتی متولد شد. او را کیخسرو یا بهمن نامیدند و پس از وقایعی که برایش رخ داد تحولی در او صورت گرفته و مسلمان شد و به دلایلی نام ملا بمان کرمانی را برگزید. او دروس حوزوی را فرا گرفت و پس از مدتی به سرودن منظومه حمله حیدری پرداخت.
به نظر می‌رسد حمله حیدری ناتمام مانده است
طالبیان عنوان کرد: این کتاب که مشتمل بر 30000 بیت است و در قالب شعری مشابهی با شاهنامه سروده شده است، در عصر ناصری دو بار چاپ شد. به نظر می‌رسد کتاب ناتمام است چون "ملا بمان" در اواسط داستان جنگ صفین مطلب را بدون هیچ موخره ای به پایان برده است.
این محقق گفت: از نظر واژه ای "حمله حیدری" ملا بمان، کتاب یکدستی نیست و ترکیبی از واژه های زبانی مختلف است. گاهی اوقات در به کارگیری واژگان ضعف تالیفی نیز مشاهده می‌شود.
رضا بیات نیز با محوریت موضوع "حماسه های شیعی از تاریخ تا تخیل"، گفت: مهمترین حماسه قبل از سرودن "علی نامه"، "خاوران نامه" ابن حسام است که در آن درباره جنگ های حضرت علی (ع) در خراسان صحبت شده است که اصلا حقیقت ندارد. در این کتاب و نمونه های مشابه آن مطالبی وجود دارد که تاریخ را به هم می‌ریزد و هیچ ارتباطی با واقعیت ندارد. اما "علی نامه" به هیچ عنوان اینگونه نیست و تلاش دارد به واقعیات اشاره کند.
وی افزود: ربیع در قسمت بخش صفین 46 بار یادآوری می‌کند که مطالب ذکر شده را از ابومخنف نقل می‌کند و اشاراتی که به آیات و روایات دارد بسیار دقیق است. مواردی هم در کتاب وجود دارد که به نظر می آید با تاریخ هماهنگی ندارد اما جالب است که این قسمت ها نیز در قالب روایاتی در تاریخ ذکر شده اند. به عنوان مثال ربیع دو روایت برای قتل زبیر و عثمان را در علی نامه آورده است چون نمی داند کدام روایت معتبرتر است.
بیات گفت: ربیع تاریخگوست و قصد تخریب تاریخ را ندارد. هر چه در کتاب آورده است به نقل از منابع است بنابراین اگر مناقشه ای باشد بر سر منابع تاریخی است.
نظر شما