به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی "ابعاد پدیده‌ای رسانهای ویکی لیکس" در ادامه سلسله نشستهای علمی ـ تخصصی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات روز گذشته با حضور دکتر محمد سلطانی‌فر (دکتری ارتباطات، مدیر گروه ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد) و سیاوش صلواتیان (دانشجوی دکتری مدیریت رسانه) در این پژوهشکده برگزار شد.
محمد سلطانی‌فر در این نشست با اشاره به این که نباید به پدیده ویکی لیکس نگاهی سطحی و عجولانه داشت، گفت: نگاه سنتی به این پدیده که یک طرف دشمن فرضی قرار می‌گیرد و در سویی دیگر حق را به خودمان بدهیم، نگاهی اشتباه و محض است و این پدیده نیاز به تعمق بیشتری دارد.
وی اظهارکرد: نگاه پست مدرن و تئوری‌های جدید در حوزه رسانه بر دو مساله تاکید دارد که رسانه‌ها می‌توانند بر تصمیم‌گیری دیپلماتیک و سیاسیون تاثیرگذار باشد و با اخبار منتشره آنها را وادار به کنش و واکنش و تهییچ افکار عمومی کند . در نگاهی دیگر رسانه‌ها بازوی سیاسیون و دیپلمات‌ها هستند و آنها می‌توانند نگاهی ابزاری برای آنچه خودشان می‌خواهند به رسانه‌ها داشته باشند.
این استاد ارتباطات با اشاره به اینکه پدیده ویکی لیکس با حرکت خود پا به دنیای مغفول جهان سوم گذاشته است، ادامه داد: افشاگری در اخبار جهان غرب عادی و جاری است در حالیکه در جهان سوم پرجاذبه‌ترین اخبار مربوط به خبرهای افشاگرانه است.
وی اضافه کرد: مردم در جهان سوم اخباری دوست دارند که جنبه افشاگرانه داشته باشد و مساله‌ای که در مراودات دیپلماتیک و سفارتخانه‌ها اتفاق می‌افتد برایشان حایز اهمیت است.
مدیر گروه ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد گفت: ویکی لیکس با افشاگری‌ها در عرصه بین‌الملل ثابت کرد که هم‌اکنون در عرصه دیپلماتیک به جز بازیگران این صحنه بازیگران جدیدی به نام رسانه‌ها و مردم وجود دارد و اگر در پشت پرده‌های مخفی تیم‌هایی برای آینده مردم و کشور تصمیم‌گیری و اجرا می‌کنند، رسانه‌ها می‌توانند افکار عمومی را هوشیار و نقشی متفاوت برای دیپلماسی کشورشان تعریف کنند.
وی اضافه کرد: پیش از این اگر اتفاق دیپلماتیکی در کشوری می‌افتاد مدت زمان انتشار آن حتی گاهی از 30 سال هم می‌گذشت و برخی از اسناد برای همیشه مختومه می‌شد، اما هم‌اکنون در پنج دقیقه باید منتظر بود اخبار به حوزه افشاگرانه یا همان رسانه‌ها برسد و خبرسازی در این حوزه پیرامونی اتفاق بیفتد.
سلطانی‌فر با تاکید بر اینکه افشاگری‌های ویکی لیکس به طور قطع در صحنه‌های انتخاباتی تاثیرگذار خواهد بود، عنوان کرد: شاید در نظرسنجی امکان اندازه‌گیری این تاثیرگذاری مشخص نباشد اما نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد.
وی حرکت رسانه‌های و تاکتیک‌های مورد استفاده "جولیان آسانگ" را بسیار درست و قوی ذکر کرد و در این‌باره توضیح داد: این سایت رسانهای افشاگری، تزریق قطره چکانی خبر، زمان‌بندی و اخذ فیدبک‌های خبری را در دستورالعمل کاری خود قرار داده است و این یعنی یک برنده خبری بودن.
سلطانی‌فر با اشاره به این مساله که اسناد "جولیان آسانگ" کمتر مورد تکذیب قرار گرفته، ادامه داد: افشاگری‌های او در مورد مساله عراق و افغانستان به هیچ عنوان تکذیب نشده و این یعنی یک کار بزرگ رسانهای!
وی اخبار حواشی دستگیری او را نیز حاشیه تبلیغاتی برای بزرگ‌تر جلوه دادن او بیان کرد و ادامه داد: از نگاه روزنامه‌نگاری حاشیه‌پردازی رسانه‌های دنیا به این مساله تنها معطوف به محتوای آن نیست بلکه مربوط به علاقه رسانه‌ها به موضوعات اوست.
سلطانی‌فر عنوان کرد: مرکز تحقیقات استراتژیک حوزه وزارت خارجه تمامی دیپلمات‌های گذشته را در یک جلسه برای بررسی پدیده ویکی لیکس جمع کرد و در آن جلسه به دلیل تضاد آرا و نگاه‌های متفاوت این بحث بسیار چالش برانگیز بود.
وی به ایده محمد حسین عادلی سفیر پیشین ایران در ژاپن اشاره کرد و افزود: او معتقد بود که طی 100 سال گذشته جنبش‌های حق طلبانه مختلفی در دنیا شکل گرفته و همه این جنبش‌های برای به دست آوردن حقوق خودشان به هر حرکتی دست زده‌اند.
این استاد ارتباطات در ادامه گفت: به اعتقاد عادلی جنبش مسلحانه پیش از دهه 70، جنبش‌های مدنی در دهه 80 که منجر به انقلاب‌های رنگین و جابه‌جایی قدرت بدون کمترین خونریزی شد و جنبش‌های اخیراجتماعی و حوزه دیدگاه حق‌طلبانه مردم که امروز از طریق شبکه‌های اجتماعی و حوزه‌های اینترنتی راه و جایگاه خود را باز می‌کند از جمله این‌جنبش‌ها هستند که برای به دست آوردن حقوق‌شان به هر حرکتی دست می‌زنن. ویکی لیکس هم یکی از آنها است.
سلطانی‌فر در ادامه سخنانش تئوری‌های مختلف رسانهای را برای این پدیده مطرح کرد که اولین آن تئوری "توهم توطئه" بود: این یک ایده است که این سایت را وابسته به انگلیس، آمریکا و اسرائیل بدانیم و برای توجیه این مساله بگوییم آنها از خودزنی شروع کردند تا به دیگر زنی برسند.
وی بیان کرد: تئوری اول را که این کشورها از خود و افشای سندهای کشورشان شروع می‌کنند تا به جهان سوم و بهتر بگوییم خاورمیانه برسند و تا آن زمان بدنه این مساله را گرم و تنور آن را داغ کنند ، به نظرم باید فراموش کرد.
مدیر گروه ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد ایده بعدی را ایده‌ای خوشبینانه از دید رسانهای دانست و گفت: در این ایده آسانگ از فضای باز رسانهای و نبود قانون مطبوعات در سوئد استفاده کرده تا آزادی بیان را در مطبوعات ترویج دهد.
وی ادامه داد: در کشورهای غربی این فضای باز رسانهای و افشاگری مساله جدیدی نیست اما در کشورهای جهان سوم این پدیده شکننده است و با این اخبار کشور دستخوش تحول می‌شود.
سلطانی‌فر اضافه کرد: در کشورهای غربی افراد راحت‌تر از این پدیده فرار می‌کنند، به دلیل اینکه تاکتیک درست رسانهای دارند و با یک حرکت رسانهای انحراف از خبر با این موضوع برخورد می‌کنند اما در کشورهای جهان سوم این شرایط وجود ندارد و به سرعت منجر به بحران‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌شود.
وی معتقد بود که تکذیب اسناد و حرف و حدیث‌ها بر مبنای توهم توطئه راهکار درستی نیست و این مساله سبب می‌شود کارکرد مثبت برخی از اسناد و امتیازگیری از آن با یک تکذیب کلی از دست ایران برود که عاقلانه نیست و این مساله سبب می‌شود دستمان در برخوردهای بعدی خالی شود.
مدیر گروه ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد راهکار این موضوع را دسته بندی اخبار بر اساس منافع دانست و افزود: اخباری را که به نفع ما است باید گسترش بدهیم بزرگنمایی کنیم و از سوی دیگر باقی اسناد که اعتقادی به آنها وجود ندارد و منافعمان را در خطر می‌گذارد با کوچک‌نمایی و مطرح نکردن به فراموشی افکار عمومی بسپاریم.
وی این مساله را که "صبر پیشه کنیم و در مقابل اسناد واکنش نشان ندهیم " از دیگر راهکارها دانست و گفت: تا آن زمان باید سکوت رسانهای در همه بخش‌ها از سوی مسئولان و رسانه‌ها وجود داشته باشد و اجازه دهیم نخبگان تمامی اتفاقات را لحظه به لحظه تحلیل کنند و پس از آن تحلیل آنها را بیان کنیم و بدانیم در پس پرده این افشاگری به نام کیست که این مساله عملا در کشوری مانند کشور ما نشدنی است.
سلطانی‌فر بهترین راهکار را بالا بردن سواد رسانهای مردم ذکر کرد و ادامه داد: باید مردم را آماده مقابله با این مساله کنیم تا از تهدیدهای به وجود آمده فرصت‌سازی کنیم.
وی تاکید کرد: باید سعی کنیم مردم را به حوزه تحلیل رسانهای سوق دهیم و با راه‌اندازی شبکه‌های فارسی زبان در مورد این پدیده ذهن مردم را آماده کنیم.
صلواتیان: تکذیب نکنیم، راهکار بسازیم
این استاد ارتباطات بیان کرد: تجربه به ما ثابت کرده که وقتی در مسائل داخلی شرایطی به وجود می‌آید آنقدر شکننده می‌شویم که منافع ملی به قربانگاه برده می‌شود و نگاه‌های جناحی دامن کشور را در این شرایط می‌گیرد.
وی این نظریه را که "در پشت پرده نگاهی متفاوت به این پدیده داشته باشیم و از رسانه‌های بخواهیم برخورد دیگری پیشرو بگیرند"رد کرد و گفت: این مساله در کشور ما پاسخ نمی‌دهد، زیرا بزرگترین رسانه ما که صدا و سیما است آنقدر وابسته به دولت و حکومت است که هرگونه رفتاری خلاف این مساله از سوی غربی‌ها مضحک خوانده می‌شود.
سیاوش صلواتیان نیز در ادامه این نشست با مروری بر تاریخچه افشاگری‌های ویکی لیکس گفت: باید از تکذیب‌های لحظه‌ای این پدیده دوری کنیم و به جای آن راهکاری اساسی برای مقابله با این پدیده که امروز هرکس در مورد آن نظری میدهد، داشته باشیم.
این کارشناس رسانه افزود: در کشوری که اگر حرفی زده شود یک جناح در مقابل جناحی دیگری عکس‌العمل نشان میدهد باید آمادگی مقابله با حرف و حدیث‌ها را داشت.
وی در ادامه تاریخچه مختصری از این پدیده را بررسی و اظهار کرد: سایت رسانهای ویکی لیکس در سال 2006 آغاز به کار کرد و با پشتیبانی موسسه‌ای به نام "سان شاین پرس" پا به عرصه گذاشت.
صلواتیان ادامه داد: هم‌اکنون از این موسسه هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست و به نظر می‌آید یک موسسه صوری و ناشناخته است.
وی با پخش پاورپوینتی از تاریخچه این سایت به معرفی "جولیان آسانگ" از بی.بی.سی. فارسی پرداخت و ابراز امیدواری کرد که بهترین تصمیم برای مبارزه با این پدیده گرفته شود.
نظر شما