به گزارش خبرنگار مهر، موزه ملی ایران با قدمتی بیش از 70 سال با دارا بودن بیش از سیصد هزار شی متعلق به دورههای مختلف تاریخی نه تنها بزرگترین موزه باستان شناسی و تاریخ ایران است بلکه از نظر حجم، تنوع و کیفیت آثار نیز جزو یکی از چند موزه معتبر جهان محسوب می شود.
خزانه موزه ملی ایران که می توان آن را به لحاظ آثار ارزشمند و تاریخی موجود در آن دومین خزانه مالی و مهم کشور بعد از خزانه بانک مرکزی ایران دانست به حدی ارزشمند است که تک تک اشیای موجود در آن خود به تنهایی برگی از تاریخ ایران را رقم می زنند. این در حالی است که این آثار به روش بسیار نامناسبی نگهداری می شوند به طوری که هزاران شی تاریخی باقیمانده از دوران پارینه سنگی تا دوره معاصر داخل کارتنهای مواد شوینده، شیرینی و دستمال کاغذی در انبارهای نمور موزه ملی ایران روی هم تلمبار شده است.
نگهداری از سفالهای تاریخی در خزانه موزه ملی
این تلمبار شدن کارتن های حاوی اشیای تاریخی به گونه ای است که هر لحظه ممکن است اشیای کارتن زیرین له شود. تاسف برانگیزتر آنکه اشیای موجود در انبارهای موزه ملی ایران بسته‌بندی استانداردی ندارند و بیشترشان در کیسه‌های نایلونی معمولی یا جعبه‌های شیرینی و دستمال کاغذی بسته‌بندی شده‌اند و در نهایت در کارتن بزرگتری قرار گرفته‌اند.
نحوه بسته بندی اشیای چند هزار ساله در خزانه موزه ملی
همچنین انبارها به دلیل نبود سیستم تهویه فضای دم کرده ای دارد و تا کنون هیچگونه تدبیری برای حل این مشکل اندیشیده نشده است. مهمتر آنکه خطر حریق همواره این انبارها را تهدید می‌کند.
وضعیت نابه سامان خزانه موزه ملی نشان می دهد سازمان میراث فرهنگی که خود را تنها متولی حفاظت و نگهداری از میراث فرهنگی کشور می داند نتوانسته از اشیای بسیار قدیمی موجود در خزانه موزه ملی خود به گونه ای نگهداری کند که حداقل سفالهای چند هزار ساله کشف شده از سایتهای تاریخی خرد و خردتر نشود.
چیدمان اشیای تاریخی در خزانه موزه ملی
گذشته از وضعیت نگهداری اشیای چند هزار ساله در خزانه موزه ملی، مسئولان فعلی سازمان میراث فرهنگی که همیشه عنوان می کردند موزه ملی هیچوقت مدیری کاربلد نداشته است اکنون فردی را که تحصیلاتش در رشته میکروب شناسی بوده به عنوان رئیس دومین خزانه مالی و مهم کشور انتخاب کرده اند. حال جای این سوال بی پاسخ می ماند که اگر مدیران قبلی این سازمان تخصص کافی در مدیریت موزه ملی نداشته اند چگونه یک دانش آموخته میکروب شناسی می تواند از عهده چنین مسئولیتی برآید؟
طبقه بندی اشیای تاریخی و شناسنامه آنها در موزه ملی
خزانه موزه ملی ایران در حالی چنین وضعیت نا به سامانی دارد که موسسه موزه های بنیاد مستضعفان به عنوان یکی از نهادهایی که اشیای تاریخی زیادی را در خزانه های خود نگهداری می کند توانسته گوی سبقت در بحث محافظت از اشیای تاریخی را از دست سازمان عریض و طویل میراث فرهنگی برباید و شرایط مطلوبتری را برای نگهداری اشیا ایجاد کند. هر چند که اشیای موجود در خزانه موسسه موزه های بنیاد مستضعفان به لحاظ ارزش تاریخی قابل قیاس با خزانه موزه ملی نیست اما مقایسه تنها عکسهای تهیه شده از این دو خزانه خود گویای تفاوت مدیریت تخصصی و غیر تخصصی در حفاظت از اشیای تاریخی است.
چیدمان سفالینه های تاریخی در خزانه موسسه موزه های بنیاد مستضعفان
موسسه موزه های بنیاد مستضعفان از دو سال پیش اشیای موجود در خزانه های خود را از یکدیگر تفکیک کرده و اکنون دارای 14 خزانه شامل خزانه مطبوعات، جواهرات، جنگ افزار، سفال، بافته ها، سازه های چوبی، تندیس، نگاره ها( تابلوهای نقاشی)، چینی و سرامیک، تاریخ تهران، آرایه ها و پیرایه ها، پول، زمان و خودرو است. اشیای این موسسه دارای قدمتی طولانی از دورانهای مختلف تاریخی است اما بیشترشان متعلق به دوره های قاجاریه و پهلوی اند.
خزانه تابلوهای نقاشی در خزانه موسسه موزه های بنیاد مستضعفان
در این موزه از خزانه هایی مانند جواهرات و تابلوهای نقاشی و غیره به گونه ای محافظت می شود که هر فردی برای ورود به این خزانه ها باید از دری دژ مانند که بیشتر برای گاوصندوق های بزگ تعبیه شده بگذرد. ضمن آنکه وقتی از در خزانه بیرون می آید توسط یک سرباز بازرسی می شود. این محافظت تنها به رفت و آمد افراد به داخل خزانه ها منحصر نمی شود بلکه اموال هر کدام از این خزانه ها به گونه ای طبقه بندی شده اند که بیشتر انتظار می رود اشیای موجود خزانه موزه ملی با این نظم و ترتیب نگهداری شوند. به عنوان مثال لوسترهایی که از دوره قاجار در این خزانه نگهداری می شوند یک بار تمام قسمتهای آن از هم جدا شده و دوباره به نحوی کنار یکدیگر قرار گرفته اند که هیچ حرکتی نکند.
نکته قابل توجه آنکه هر فردی حق ورود به این خزانه ها را ندارد و پژوهشگران و افراد دیگر نیز با حفاظت شدید خزانه دارها و دوربین های مداربسته فعالیت می کنند. همچنین در برخی دیگر از خزانه ها مانند خزانه مطبوعات، نمایه ای تعریف شده که به وسیله آن هر فرد می تواند صفحات اسکن شده نشریه مورد نظر را بررسی کند.
خزانه جنگ افزار در موسسه موزه های بنیاد مستضعفان، درحال بررسی دوره های تاریخی اشیا
جلیل گلشن، معاون پژوهشی سابق سازمان میراث فرهنگی درباره نحوه نگهداری از اشیای تاریخی در خزانه موزه های بنیاد مستضعفان به خبرنگار مهر گفت: شرایط نگهداری صحیح از اشیایی با جنسهای مختلف متفاوت است، نمی توان مواد آلی را در کنار سفال، کاغذ و غیره قرار دارد و برای همه آنها شرایط یکسانی ایجاد کرد.
جلیل گلشن با بیان اینکه متاسفانه در خزانه موزه ملی ایران همه اشیا با هر نوع جنسی در کنار یکدیگر نگه داشته می شوند گفت: موزه ملی ایران نسبت به موسسه موزه های بنیاد مستضعفان فضای کمتری در اختیار دارد اما می توان در همین فضای اندک شرایطی را ایجاد کرد که از تخریب بیشتر اشیا جلوگیری شود.
محافظت از لوسترهای خزانه بنیاد مستضعفان در ایمنی کامل
وی گفت: ساماندهی اشیای تاریخی موجود در خزانه موزه ها بستگی به مدیریت صحیح آن مجموعه ها دارد چون تا زمانی که مدیر مجموعه تخصص لازم را در بحث حفاظت از اشیا داشته باشد اجازه نمی دهد اشیای چند هزار ساله داخل کارتن نگهداری شوند.
...........................
گزارش از فاطیما کریمی
نظر شما