به گزارش خبرنگار مهر، این همایش در روزهای سوم و چهارم اسفند 1389 در دانشگاه فردوسی مشهد با حضور قریب به 100 تن از منتقدان، پژوهشگران و صاحبنظران این حوزه از سراسر کشور برگزار شد و در 11 نشست عمومی و تخصصی آن 87 منتقد، پژوهشگر و صاحبنظر حوزه نظریه و نقد ادبی آخرین دستاوردهای علمی خود را در این حوزه‌ها ارائه کردند.
ساعات پایانی این همایش که بعد از ظهر روز چهارشنبه (4 اسفند) برگزار شد، بنا به درخواست محمود فتوحی دبیر همایش با پرسش و پاسخ بین دست اندرکاران برگزاری همایش و حاضران در جلسه ادامه یافت و اعضای هیئت برگزاری همایش به این سوالات پاسخ دادند.
ادبیات داستانی؛ موضوع دومین همایش نقد ادبی
در این بین نرگس گنجی دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان با تشکر از برگزارکنندگان همایش و ضمن اشاره به پتانسیل‌های بالای گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی (دانشگاه میزبان همایش) پیشنهاد برگزاری دورههای بعدی همایش نظریه و نقد را به صورت تخصصی‌تر ارائه کرد.
در پاسخ به این پیشنهاد، محمدرضا پارسانسب دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم تهران مژده برگزاری دوره دوم همایش نظریه و نقد ادبی را در دانشگاه تربیت معلم تهران در سال 91 داد و از برگزاری این همایش به صورت تخصصی‌تر و با تکیه بر ادبیات داستانی خبر داد.
پرسش و پاسخ حاضران دراین جلسه به نکاتی مانند پرداختن به مناظرات علمی دراثنای همایش، برگزاری کارگاه‌های نقد عملی برای دانشجویان در روزهای همایش و ارائه مقالات به صورت پوستر رسید و محمود فتوحی دبیر همایش در پاسخ ابراز امیدواری کرد که این پیشنهادات در دورههای دوسالانه بعدی همایش نظریه و نقد ادبی اعمال شود.
سه تلقی غلط از نظریه ادبی
در ادامه این نشست امید همدانی از اعضای هیئت رئیسه جلسه اختتامیه به طرح این نکته پرداخت که علاقه پژوهشگران به نظریه و بکارگیری آن، از علاقه آنها به عینیت و معرفت عینی و فروکاستن از داوریهای ذهنی و غیرایدئولوژیک نشات می‌گیرد.
همدانی عامل "معرفت بخشی" را به عنوان مهمترین فایده بکارگیری نظریه معرفی کرد و در ادامه به طرح سه تلقی غلط از نظریه ادبی پرداخت: 1- نگاه ابزارانگارانه به نظریه ادبی و فروکاستن ظرافتها و پیچیدگیهای نظریه به منظور تبدیل کردن آن به ابزاری برای خوانش صرف متن. 2- اطلاق عنوان "وارداتی" به نظریه ادبی و بیگانه فرض کردن آن با فرهنگ و سنت بومی و گونهای تلقی "غیر معرفتی" از نظریه ادبی. 3- تلاش در جهت بومی کردن نظریههای ادبی و عدم پذیرش ویژگی جهان شمول بودن نظریهها به خودی خود.
وی گفت: بکارگیری نظریات غربی برای خوانش متون بومی نه تنها به معنای از خود بیگانگی و دور شدن از فرهنگ و سنت بومی نیست بلکه تلاشی است در جهت فهم درست، انتقادی و عینی اینگونه آثار.
نقد ادبی در ایران "بیمار" نیست بلکه "جوان و نوپا" است
در ادامه این نشست فرزان سجودی دانشیار دانشگاه هنر در انتقاد از فرهنگ حاکم بر فضای نقد در ایران به این نکته پرداخت که اطلاق کلمه "بیمار" بر نقد ادبی ایران درست نیست بلکه باید نقد ادبی ایران را "جوان و نوپا" دانست و با تفکری دمکراتیک و تلاش در جهت ایجاد فضایی چند صدایی، فضای بالیدن آن را فراهم آورد.
سجودی در ادامه اطلاق کلمه "مصرف کننده نظریات غربی" را بر خود غلط دانست و گفت: ما مصرف کننده نظریات نبوده بلکه درگیر خوانش این نظریات هستیم و این تفاوت خوانشها در فضای فرهنگی شرق و غرب است که باعث پویایی اینگونه نظریات میشود.
در پایان این جلسه هم محمود فتوحی دبیر همایش از دکتر محمدزاده مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، دکتر محمد تقوی دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشجویان و دیگر دست اندرکاران برگزاری همایش به خاطر همکاری در برگزاری نخستین همایش نظریه و نقد ادبی در ایران قدردانی کرد و جلسه اختتامیه با قرائت بیانیه شرکت کنندگان همایش توسط دکتر ابراهیم خدایار به پایان رسید.
متن کامل بیانیه پایانی نخستین همایش نقد ادبی
در این بیانیه شرکت کنندگان ضمن قدردانی از دانشگاه فردوسی مشهد و انجمن نقد ادبی، نظرگاهها و پیشنهادهای خود را در 11 بند به شرح زیر مطرح کرده و مورد تأکید قرار دادند:
1) تأکید بر جنبههای بومی و ملی نقد ادبی از رهگذر مطالعات عمیق در متون ادب فارسی و دستیابی به نظریههای همسو با تجربههای خلاق درادب فارسی.2) ضرورت ایجاد فضای مفاهمه میان گفتمانهای مختلف نقد ادبی دردانشگاه و بیرون دانشگاه. 3) اصلاح و تعمیق روند پژوهشهای نظریه و نقد ادبی در تحقیقات دانشگاهی و رسالههای پژوهشی. 4) ایجاد گرایش نقد ادبی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاههایی که ظرفیتهای لازم را دارند. 5) اهتمام برای تقویت بنیادهای مطالعات بینارشتهای با هدف برقراری پیوندهای استوار میان ادبیات و دانشهای دیگر مانند زبانشناسی، جامعهشناسی،روانشناسی و... 6) ضرورت تعریف و تبیین اهداف، رویکردها و نقش اجتماعی ـ فرهنگی نهادهای دستاندرکار نقد ادبی در کشور. 7) بازنگری در شیوههای آموزش درسهای مرتبط با نقد ادبی در مقاطع گوناگون تحصیلی و تأکید بر ضرورت متنخوانی با رویکردهای تحلیلی 8) پرهیز از تطبیق نادرست و ناروای نظریههای مختلف با آثار ادبی فارسی بدون در نظر گرفتن زمینههای تاریخی ـ اجتماعی و بنیانهای فکری و فرهنگی آنها بهویژه در تصویب پایاننامههای کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاهها. 9) ایجاد فضای مناسب برای نقدِ نقد و ارزیابی کیفیت عمل نقد ادبی در زبان فارسی. 10) برگزاری همایشهای ملی نظریه و نقد ادبی به صورت دو سالانه برای فراهم ساختن زمینة گردهمایی و هماندیشی صاحبنظران این حوزه. 11) تأسیس دبیرخانة دائمی همایشهای دوسالانه نقد ادبی به منظور پیگیری پیشنهادها و برنامههای آن.
همچنین بر اساس اعلام مسئولان نخستین همایش نظریه و نقد ادبی، دانشگاه تربیت معلم تهران میزبانی دومین دوره این همایش را در اسفند ماه 1391 برعهده خواهد داشت.
نظر شما