به گزارش خبرنگار مهر، نشست "همگرایی کشورهای فارسی زبان" عصر روز دوشنبه (23 اسفند) با حضور حسن انوشه سرپرست دانشنامه ادب فارسی، قهرمان سلیمانی رئیس مرکز گسترش زبان فارسی و مهدی سنایی رئیس موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در محل این موسسه برگزار شد.
سلیمانی: ایران با وجود تکه تکه شدن قلمرو فرهنگی‌اش، ماهیت‌های خود را حفظ کرده است
در این نشست قهرمان سلیمانی کوشید از منظر سیاست و نگاه‌های حاکمیتی به زبان فارسی در سه کشور ایران، تاجیکستان و افغانستان وضعیت میراث مشترک آنها (زبان فارسی) را بررسی کند.
وی در مورد وضعیت زبان فارسی در ایران ضمن اشاره به قلمرو وسیعی که در سده‌های قبل به نام ایران فرهنگی شناخته می‌شد و از کناره‌های چین تا قلب اروپا را دربرمی‌گرفت، گفت: با وجود تکه تکه شدن این حوزه فرهنگی وسیع، کشوری به نام ایران که ماهیت‌های فرهنگی قبلی خود را حفظ کرده است، حضوری موثر در عرصه بین‌المللی دارد.
سلیمانی در ادامه با اشاره به دو مسئله زبان و نژاد در آسیای میانه به عنوان مولفه‌هایی هویت‌ساز، افزود: در این میان تاجیک‌ها به اعتبار زبان و خطشان تعریف می‌شوند و با اینکه سه بار تجربه تغییر خط را از سرگذراندند، همچنان از زبان فارسی به عنوان میراث گذشته‌شان دفاع کرده‌اند.
رئیس مرکز گسترش زبان فارسی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین درباره وضعیت زبان فارسی در افغانستان، گفت: گذشته درخشان افغانستان باعث قوام و دوام این ملت شده است اما اختلافاتی که میان پشتون‌ها و فارسی زبانان وجود داشته، موجب برخی منازعات قومی در افغانستان شده است.
این پژوهشگر حوزه زبان و ادبیات فارسی اضافه کرد: این منازعات آسیب‌هایی به توسعه زبان فارسی در این کشور وارد کرده است و واقعیت این است که قدرت در افغانستان همیشه میان گرایش‌های پشتون‌تبار دست به دست شده است.
وضعیت زبان فارسی در قانون اساسی سه کشور فارسی زبان
سلیمانی همچنین با قرائت سرفصل‌هایی از قانون اساسی سه کشور فارسی زبان ایران، افغانستان و تاجیکستان گفت: در قانون اساسی ما (ایران) زبان فارسی خیلی مسئله‌ساز نیست، گرچه گروهی تلاش می‌کنند نقش آن را در وحدت و قوام ملی کمرنگ جلوه دهند.
رایزن اسبق فرهنگی ایران در تاجیکستان افزود: بنا بر اصل دوم قانون اساسی تاجیکستان زبان رسمی این کشور تاجیکی است اما زبان روسی هم به عنوان زبان معاشرت بین ملت‌های مختلف در این کشور پذیرفته شده است. البته ولایت بدخشان به جهت تکلم مردم به حدود 7، 8 زبان محلی، خودمختار اعلام شده است.
وی همچنین با اشاره به فصول مربوط به زبان رسمی در افغانستان گفت: بر اساس اصل شانزدهم قانون اساسی افغانستان استفاده از تمامی زبان‌های موجود در این کشور از جمله پشتو، دری و ازبکی آزاد است اما زبان رایج و رسمی افغانستان دری و پشتو است.
رئیس مرکز گسترش زبان فارسی در ادامه بر لزوم نگاهی فراگیر و بیرون از محدوده مرزهای ملی در سه کشور فارسی زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان تاکید کرد و افزود: این نگاه نباید از نوع نگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی ما باشد که با اینکه خود عضو پیوسته افغان و تاجیک دارد، چهره‌های شاخص دو کشور تاجیکستان و افغانستان را در عرصه زبان فارسی حذف می‌کند.
قهرمان سلیمانی گفت: سیاست‌های فرهنگی تندروی را برنمی‌تابد و باید همواره با نوعی اعتدال و دوراندیشی باشد.
ایران به دنبال تاسیس دانشگاه در تاجیکستان است اما در پی ترویج شیعی‌گری نیست
این مقام مسئول در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین از تلاش ایران برای تاسیس دو دانشگاه در تاجیکستان خبر داد و در پاسخ به سوال یکی از حاضران در جلسه پیرامون مخالفت افکار عمومی تاجیکستان با این اقدام ایران به واسطه آنچه تلاش برای گسترش شیعی‌گری در این کشور فارسی زبان خوانده می‌شود، گفت: اینگونه اظهار نظرها جفایی بزرگ در حق جمهوری اسلامی ایران است.
وی این قبیل اقدامات را نشات گرفته از پروژه غربی ایران‌هراسی و نیز فضاسازی رسانه‌ای در تاجیکستان که به گفته او "عموماً از رسانه‌های روسی متاثر است" توصیف کرد و تاکید کرد: ایران در صدد تاسیس دانشگاه در تاجیکستان هست اما به هیچ وجه در پی ترویج شیعی‌گری نیست.
سنایی: مسائل رتبط با زبان فارسی در اسناد بالادستی بسیار کمرنگ است
در این نشست همچنین مهدی سنایی رئیس موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) با اشاره ابهاماتی که پیرامون کشورهای قلمرو زبان فارسی وجود دارد، گفت: هنوز برای خود ما هم مشخص نیست که این منطقه یک جهان فارسی زبان است یا یک حوزه تمدنی که از آن با تمدن ایرانی یاد می‌شود؟
وی افزود: مسئله دیگر این است که با وجود حرف‌هایی که از سوی دولتمردان درباره زبان فارسی ایراد می‌شود، مسائل مبتلابه این زبان در اسناد بالادستی مانند برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه و سند چشم‌انداز بسیار کمرنگ است.
سنایی همچنین با اشاره به نظام‌های سیاسی متمایزی که در ایران، تاجیکستان و افغانستان حاکم است و نیز عدم تناسب قدرت اقتصادی در این کشورها، اینگونه موارد را موانعی بر سر راه همگرایی سه کشور فارسی زبان برشمرد و در عین حال گفت: این موانع البته مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند.
رئیس موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) اضافه کرد: اراده کافی برای گسترش زبان فارسی در این سه کشور وجود دارد و کافی است دولت‌ها این مسئله را در ابعاد مختلف در اولویت قرار دهند.
نظر شما