اجرای برنامه پنجم توسعه در دهه 90؛ آغازی برای فصل علم و فناوری

تدوین و تصویب برنامه پنجم توسعه که در آن برای نخستین بار در طول برنامه های پنج ساله به علم و فناوری اهمیت ویژه ای داده شده است یکی از مهمترین اتفاقات سال 89 بود اکنون با آغاز دهه 90 و اجرای این برنامه، فصل جدیدی از علم و فناوری در کشور آغاز می شود.

به گزارش خبرنگار مهر، فصل دوم برنامه پنجم توسعه با عنوان "علم و فناوری" از ماده 18 تا ماده 28 را به خود اختصاص داد. در این مواد موضوعات متعددی از جمله آموزش و پرورش، آموزش عالی، حمایت از نخبگان و توسعه فناوری مدنظر قرار گرفته است.

ماده 18 برنامه به موضوع تحول بنیادین در نظام آموزشی کشور و با هدف ارتقاء کیفی در سه حوزه دانش، مهارت و تربیت اسلامی بویژه علوم انسانی و جنبش نرم‌افزاری و تعمیق مبانی اعتقادی می پردازد که در آن وظایف زیادی را بر عهده وزارتخانه های مربوطه قرار داده است.

همچنین ماده 19 قانون برنامه پنجم توسعه به موضوع تثبیت جایگاه دوم و دستیابی به آستانه جایگاه اول علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن تا پایان برنامه می پردازد.

شماره مواد مربوطه	توضیحات مواد مربوطه
مصوبه ماده 18	نکات مهم : * تحول بنیادین درعلوم انسانی * وزارتخانه‌های علوم و بهداشت شاخص‌های کیفی را افزایش می‌دهند	الف) تهیه محتوا و برنامه آموزشی مبتنی بر ارزشهای دینی و هویت اسلامی- ایرانی و انقلابی ج) نهادینه کردن تجارب انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و نظریه پردازی هـ) همکاری با حوزه های علمیه و بهره مندی از ظرفیت حوزه بندهای الحاقی: 1- گسترش کرسیهای نظریه‌پردازی، انجام مطالعات میان رشته‌ای و توسعه قطبهای علمی 2 - استقرار نظام رتبه بندی دانشگاهها براساس شاخص وزارتخانه‌های علوم و بهداشت
مصوبه ماده 19	نکات مهم: * افزایش 20 درصدی ظرفیت تحصیلات تکمیلی * دستیابی به جایگاه دوم علم و فناوری در منطقه * بازنگری آئین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی	الف) بازنگری آئین‌نامه ارتقای هیئت علمی ب) ایجاد ظرفیت لازم برای افزایش 20 درصدی دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی ج) برنامه‌ریزی برای تأمین هیئت علمی دانشگاه‌ها اعم از دولتی و غیردولتی د) ایجاد و تجهیز آزمایشگاه کاربردی در دانشگاه‌ها هـ) اجازه به دولت برای افزایش سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی به 3 درصد و) الزام وزارتخانه‌های علوم و بهداشت برای ارائه گزارش عملکرد به مجلس بندهای الحاقی : 1- ارتقاء کمی و کیفی دانشگاه‌ها بر اساس عدالت آموزشی و سند چشم‌انداز 2- اصلاح هرم هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها اعم از دولتی و غیر دولتی 3- گسترش ارتباط با مراکز معتبر بین‌المللی از طریق راه‌اندازی دانشگاههای مشترک 4- ایجاد هماهنگی با سازمان‌های پژوهشی جهت سیاست‌گذاری و شورای عالی عتف 5- تدوین و اجرای طرح نیازسنجی آموزش عالی و پژوهشی در سال اول برنامه 6- استقرار نظام یکپارچه پایش و ارزیابی علم و فناوری تحت نظر شورای‌عالی عتف 7- انجام اقدامات قانونی لازم برای اجرای نقشه جامع علمی کشور 8- برنامه ریزی برای تحقق شاخص علم و فناوری و کسب جایگاه رتبه دوم منطقه
مصوبه ماده 20	نکات مهم : * حمایت مالی از پایان‌نامه‌ها و ساماندهی ثبت اختراعات	دولت مجاز به حمایت از پژوهشهای تقاضامحور مشترک دانشگاه ها و حوزه های علمیه است دولت مجاز به حمایت مالی از شرکت‌ها در زمینه تجاری سازی دانش و فناوری است
مصوبه ماده 22	نکات مهم : * تکلیف دولت به حمایت مادی و معنوی از نخبگان * تامین بخشی از هزینه های ثبت اختراع بین المللی	بر اساس رای نمایندگان عبارت "دولت می تواند" به "دولت مکلف است" تغییر کرد الف) ارتقاء منزلت اجتماعی از طریق فرهنگ‌سازی ب) تسهیل در ورود به رشته‌های مورد علاقه در دوره‌های قبل و بعد از دانشگاه ج) اعطاء حمایت‌ مالی و بورس تحصیلی از سوی وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و بنیاد ملی نخبگان د) هدایت تحصیلی در زمینه‌ها و رشته‌های اولویت‌دار مورد نیاز کشور ه‍ـ) برقراری بیمه تأمین اجتماعی و بیمه پایه سلامت فرد و خانواده وی و) رفع دغدغه خطرپذیری مالی در انجام مراحل پژوهشی و امور نوآورانه ز) حمایت از تجاری‌سازی دستاوردهای آنان بندهای الحاقی 1- تقویت ابعاد معنوی، بصیرت افزایی، خودباوری و تعلق ملی 2- ایجاد مراکز علمی توانمند در تراز بین‌المللی در شاخه های علوم و فنون بنیادی 3- ایجاد فرصت شغلی مناسب برای نخبگان و استعدادهای برتر 4- افزایش سهم مشارکت انجمن های علمی، نخبگان در تصمیم سازیهای کشور 5- مشارکت انجمن های علمی و نخبگان در مجامع علمی بین المللی 6- تامین و پرداخت بخشی از هزینه ثبت جواز امتیاز علمی در سطح ملی و بین‌المللی
مصوبه ماده 24	نکات مهم : * اجازه به دولت برای پذیرش دانشجوی شهریه ای * ارائه وام بلندمدت قرض الحسنه به صندوق رفاه دانشجویان * ایجاد شعب دانشگاه ها در داخل و خارج و پذیرش دانشجو خارج از کنکور	1- زمینه‌سازی برای تربیت نیروی انسانی متخصص، متعهد، دانشمدار و کارآفرین 2- دولت مجاز است به حمایت مالی برای افزایش تعداد مجلات پژوهشی 3- حمایت مالی از 10 دانشگاه برتر وزارت علوم و 5 دانشگاه برتر وزارت بهداشت 4- دولت مجاز شد از انجمن‌های علمی، حمایت مالی به عمل آورد 5- اعتبارات اختصاص یافته از منابع عمومی به دانشگاهها هزینه قطعی منظور است 6- معادل درآمدهای مراکز آموزش عالی اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای محاسبه می‌ شود 7-سالانه 20 درصد از امور خدمات رفاهی دانشجویان به بخش غیر دولتی واگذار شود 8- ایجاد مدیریت واحد ساماندهی امور فعالیتهای ورزشی دانشجویان 9- ارائه تسهیلات اعتباری به صورت وام بلند مدت قرض الحسنه برای کلیه دانشجویان شهریه پرداز 10- اجازه به دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجو با دریافت شهریه 11- اجازه به دانشگاه ها برای پذیرش دانشجوی خارجی با دریافت شهریه 12- اجازه به دانشگاه ها برای تأسیس شعب در شهر خود یا دیگر شهرها و مناطق آزاد داخل و خارج کشور 13- پذیرش دانشجو در شعب دانشگاههای داخل کشور خارج از آزمون سراسری انجام خواهد شد 14- میزان شهریه دریافتی از دانشجویان توسط هیئت امناء دانشگاه تعیین می شود 15- اجازه برگزاری اجرای دوره مشترک با دانشگاههای معتبر خارجی 16- تکلیف دولت برای اجازه اقامت اعضای هیئت علمی و دانشجویان خارجی شعب دانشگاهی و جامعه المصطفی 17- دانشجویان ایرانی شعب دانشگاهی نیز همانند سایر دانشجویان از معافیت تحصیلی برخوردار خواهند بود 18- تامین شهریه دانشجویان جانباز، شاهد، آزادگان و فرزندان آنها و تحت پوشش کمیته امداد از سوی دولت
مصوبه ماده 25	نکات مهم: * استمرار آموزش‌های فنی حرفه‌ای و علمی کاربردی	1-استمرار نظام کارآموزی و کارورزی در آموزش‌ متوسطه و عالی، غیررسمی فنی حرفه ای و علمی کاربردی 2-اعطای تسهیلات مالی به بخش غیردولتی در توسعه آموزش‌ مهارتی و علمی و کاربردی 3-دولت به ارائه مجوز برای تاسیس مراکز آموزش دوره‌های کاردانی در بخش خصوصی و تعاونی مکلف شد 4-دولت موظف شد صلاحیت‌های حرفه‌ای ملی و شایستگی های مهارتی را تعیین کند 5- رتبه‌بندی مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای رسمی و غیرسمی از الزامات دولت شد

به گزارش مهر، ماده 20 برنامه پنجم توسعه به مباحثی از جمله توسعه و انتشار فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان پرداخته و در نهایت این ماده در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. ماده 21 فصل دوم لایحه برنامه پنجم توسعه کشور از سوی کمیسیون تلفیق مجلس حذف شد. این ماده به ایجاد "صندوق توسعه علمی و فناوری کشور" اختصاص داشت.

در این ماده آمده بود: به منظور اعطای تسهیلات و حمایت مالی از توسعه خلاقیت و فعالیت های نوآورانه و طرح های پژوهشی در حوزه های پژوهش های بنیادی، کاربردی، توسعه ای و تجاری سازی با تأکید بر توانمندسازی بخش غیردولتی و حمایت هدفمند از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری "صندوق توسعه علمی و فناوری کشور" به عنوان یک موسسه عمومی غیر دولتی دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی ایجاد می شود.

اساسنامه صندوق با پیشنهاد وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت درمان و آموزش پزشکی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید. منابع صندوق از بخشی از اعتبارات موضوع بند "هـ " ماده 19، کمک از بودجه عمومی دولت، کمک اشخاص حقیقی و حقوقی و کمک نهادهای علمی بین المللی تامین خواهد شد.

مازاد اعتبارات جذب نشده پژوهشی دستگاه‌های اجرایی در پایان هر سال مالی با تایید معاونت، به این صندوق واریز خواهد شد، به استثنای مواردی که با تایید معاونت قبلا بطور قانونی تعهد شده است. پس از حذف این ماده در کمیسیون تلفیق، ماده 22 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به حمایت های مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران اختصاص داشت.

ماده 23 فصل دوم لایحه برنامه توسعه به ایجاد تحول بنیادین در نظام آموزشی کشور و ایجاد هماهنگی و یکپارچگی آموزشی با هدف ارتقاء کیفی در سه حوزه دانش، مهارت و تربیت و نیز افزایش سلامت روحی و جسمی دانش‌آموزان و دانشجویان در کلیه مقاطع تحصیلی (از دبستان تا دانشگاه) می پردازد.

ارتقاء مهارت‌های حرفه‌ای دانش‌آموزان و دانشجویان در جهت کارآفرینی و فن‌آفرینی از طریق کارورزی و کارآموزی در حین آموزش مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و براساس نیازها و اولویت‌های کشور، "طرح جامع تحول بنیادی نظام آموزشی و پرورشی" در سال اول برنامه تهیه و پس از تصویب دولت اجرا می‌ شود.

ماده 24 برنامه نیز به موضوع زمینه سازی و تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد، ‌دانش مدار، خلاق و کارآفرین، منطبق با نیازهای نهضت نرم افزاری، با هدف توسعه کمّی و کیفی می پردازد که در نهایت به تصویب رسید در ادامه بخش علم و فناوری برنامه پنجم توسعه، ماده 25 به موضوع توسعه و تقویت آموزش‌های رسمی، علمی- کاربردی، فنی و حرفه‌‌ای و مهارتی می پردازد که در آن تکلیف وزارتخانه های آموزشی مشخص شد.

کد خبر 1275710