آقاي سميع آذر ممكن است درباره علت حضور ايران بعد از گذشت بيست و پنج سال در بينال ونيز توضيح دهيد ؟
اين مسئله به اهميت بينال باز مي گردد . بينال ونيز مهمترين رويداد هنري جهان است و شركت در اين بينال نه تنها فرصت بسيار بزرگي براي معرفي هنرمندان ايراني در سطح جهاني فراهم مي كند بلكه بهترين تجربيات را هم از منظر اين همايش هنري نصيب هنرمندان ايراني مي كند . با شركت در اين بينال نه تنها هنرمندان اعزامي اين فرصت را داشتند كه در ونيز حضور داشته باشند بلكه به طور كلي جامعه هنري ما نيز اخبار و رويداد ها و تحولات هنري صورت گرفته در بينال را شنيد و اين امر در رشد هنر ايران موثر خواهد بود . درواقع شركت در اين دوره بينال ونيز آغاز راهي است كه به حضور پيوسته، رسمي و جدي ايران در مهمترين صحنه هاي هنري جهان منتهي مي شود .
شركت پيوسته و مرتب در اين بينال چه تاثيري د رروند فكري هنرمندان ايراني خواهد گذاشت ؟
لااقل آن دسته از هنرمنداني كه مايل اند مطابق بينال ونيز سمت و سوي هنري خودشان را تعيين كنند از آن چيزي كه در بينال ونيز مطرح مي شود و در آنجا جدي گرفته مي شود ، تاثير مي گيرند ، منتهي بايد توجه داشت كه اين امر تمام جامعه هنري ما را در بر نمي گيرد . خيلي از هنرمندان ما به بينال ونيز و تحولات و تجربيات و آنچه در بينال توسط هنرمندان مختلف جهان ارائه مي شود توجه زيادي نمي كنند و بنابراين تاثير پذيري قابل توجهي هم ندارند بنابراين ، اين دسته از هنرمندان نبايد به بينال ونيز بروند . بدون شك اگر هنرمندي بخواهد براي بينال كار كند و به جهان هنر آوانگارد كه در بينال ونيز بهترين فرصت عرضه را دارد ، توجه نشان دهد ، از بينال تاثير خواهد پذيرفت .
بينال ونيز برآ يند فعاليت هاي هنري جهان طي دو سال است . اما حضور هنر مندان جهان در اين بينال به چه صورت هايي ممكن مي شود؟
بينال ونيز دو بخش دارد . بخش اول بخش ملتها يا مليتها است كه در آن ، هر كشوري با نام خود شركت مي كند و همانگونه كه مي دانيد ايران نيز امسال در كنار تعداد زيادي از كشور هاي ديگر كه از سالها قبل در اين بينال شركت مي كنند پاويوني براي خود داشت . هنرمنداني كه در اين بخش از بينال ونيز شركت مي كنند توسط كشور خودشان انتخاب مي شوند . معمولا در هر كشور كميته اي جهت انتخاب هنرمندان، براي شركت در اين بخش وجود دارد . اهميت اين امر به حدي است كه در برخي كشور ها نهاد هايي خاص كه متصدي امور هنري و معرفي هنر آن كشور در دنيا است به انجام اين كار اقدام مي كنند . مثلا در بريتانيا بريتيش كانسيل (BRITISH COUNCIL ) برگزار كننده غرفه انگلستان در بينال ونيز است . شوراي هنري اين نهاد هر سال يك هنرمند را به عنوان نماينده انگلستان در بينال ونيز انتخاب مي كند . همانطور كه مي دانيد امسال كريس اوفيلي از سوي اين نهاد براي شركت در بينال ونيز انتخاب شد . در دوره هاي قبلي نيز هنرمنداني مثل تريسي امين و دامين هرست و ... انتخاب شده بودند .
در فرانسه اين كار توسط آفا ( AFA) موسسه فرهنگي وزارت خارجه و وزارت فرهنگ فرانسه انجام مي شود . البته اينگونه موسسات دراين كشورها شورايي از شخصيت هاي هنري تشكيل داده اند كه براي اينكار از نظر آن شورا استفاده مي كنند . دراين ميان نظر مديران موزه ها از اهميت خاصي برخوردار است . به طور مثال من دقيقا مي دانم كه انگليسي ها از نظر مدير تيت گالري و فرانسوي ها از نظر مدير موزه هنرهاي مدرن ژرژ پمپيدو براي انتخاب هنرمند نماينده كشورشان در بينال استفاده كردند.
بخش دوم بينال شامل چندين نمايشگاه است كه هرنمايشگاهي توسط يك " مجموعه ساز " (CURATOR) با يك موضوع خاص برگزار مي شود . در بينال ونيز هيئت برگزاري بينال معمولا 5 يا 6 مجموعه ساز را انتخاب مي كنند وهريك را مامور برپايي نمايشگاه با موضوعي خاص مي كنند . اين مجموعه سازها وظيفه دارند با شناختي كه از هنر وهنرمندان مختلف دارند هنرمندان و آثاري كه با موضوع خاص نمايشگاهشان همخواني دارد انتخاب و ارائه كنند. مثلا در بينال امسال يكي از موضوعات "هنرمعاصر عرب" بود و خانم كاترين داويد مجموعه ساز اين نمايشگاه از تعدادي از هنرمندان عمداتا عرب براي برپايي اين نمايشگاه دعوت كرده بود .
در يكي ديگر از نمايشگاه ها با عنوان "منطقه اضطراري " ( ZOOM OF AGANCY) آقاي هو هانگ هو كه يك مجموعه ساز هنگ كنگي يا چيني الاصل است اقدام به انتخاب و نمايش مجموعه آثاري از هنرمندان شرق آسيا كرده بود .
نمايشگاه هاي ديگري هم در بينال امسال برپا شده بود كه عمدتا بين المللي بودند و هنرمنداني از سراسر دنيا را در بر مي گرفت كه تصادفا چند هنرمند ايراني هم در ميان آنها بود .
به اين ترتيب هنرمندان بر اساس شناخت مجموعه سازها انتخاب مي شوند و كسي خودش براي شركت در بينال نمي تواند تقاضايي كند ؟
به هيچ وجه . همانطور كه گفتم در بخش مليتها هر كشور توسط شورايي خاص هنرمند خود را انتخاب مي كند و البته به طور معمول هر كشور يك هنرمند را براي اين كار معرفي مي كند و كشور هايي همانند ايران كه سه هنرمند را به بينال اعزام كرد استثنا به حساب مي آيند . در بخش ديگر بينال هم مجموعه ساز ها هستند كه هنرمند را انتخاب مي كنند و البته آنها هم بر اساس موضوعي كه به آنها محول شده است با انتخاب خود هنرمندان را برمي گزينند .
به اين ترتيب جاي هنرمندان ايراني در بخش نمايشگاه ها همواره خالي خواهد بود چون مجموعه ساز ايراني يا آشنا با هنر ايران نداريم ؟
نه ، هنرمندان ايراني هستند كه توسط مجموعه ساز ها انتخاب مي شوند . البته اين هنرمندان نوعا هنرمنداني هستند كه عمدتا در كشور هاي خارجي اقامت دارند . همين امسال شاهد حضور خانم شيرانا شهبازي در نمايشگاهي كه خود فرانچسكا بونامي دبيرامسال اين بينال مجموعه ساز آن بود حضور داشت . غزال رادپي نيز در نمايشگاه ديگري آثار خود را ارائه كرده بود . در همين بخش بينال خانم شيرين نشاط در دوره هاي قبلي بينال شركت كرده بود كه تصادفا جايزه هم گرفت . عباس كيارستمي نيز به اين بينال دعوت شده بود و در آن حضور داشت . در واقع هنرمنداني توسط مجموعه سازها براي شركت در نمايشگاه هاي بينال ونيز دعوت مي شوند كه د رسطح جهاني شناخته شده باشند .
به عنوان آخرين پرسش فكر مي كنيد حضور ايراني ها در نمايشگاه هاي بين المللي مي تواند چه تاثيري در حضورشان در بينال ونيز داشته باشد ؟
حضور در بخشي از بينال كه توسط مجموعه ساز ها برپا مي شود تا حد زيادي متكي به آگاهي آنها از آثار هنرمندان است . اگر آنها هيچ آگاهي نسبت به هنرمندان ايراني نداشته باشند طبعا شانس حضور هنرمندان ايراني نيز در اين بخش بينال كاهش مي يابد . هرقدر اين مجموعه ساز ها با هنرمنداني كه در ايران به فعاليت مشغولند بيشتر آشنا شوند شانس حضور در بينال ونيز نيز افزايش مي يابد . اين مسئله نه فقط بينال ونيز بلكه مهمترين رويداد هايي كه در موزه ها و گالري هاي دنيا اتفاق مي افتد را نيز در بر مي گيرد . د رحال حاضر از يك نظر دنياي هنر تحت تسلط مجموعه ساز ها است . اين افراد هستند كه طراحان نمايشگاه ها هستند . هر قدر اين افراد بيشتر به ايران بيايند و با هنرمندان ايراني و آثارشان بيشتر آشنا بشوند ، طبعا شانس بيشتري براي دعوت از هنرمندان ايراني در نمايشگاه هاي مهم هنري داريم . مشابه اين مسير در سينماي ايران طي شد . بسياري از موفقيت هاي سينماي ايران توسط آدمهايي كه د رحاشيه فستيوال ها براي معرفي فيلم ها و يا فيلم سازان فعاليت مي كنند بوجود آمد .
در بينال ونيز امسال ما توانستيم با برخي از اين مجموعه ساز ها آشنا شويم واز آنها براي سفر به ايران دعوت كنيم ، تعدادي را نيز درفرصت هاي ديگري شناخته بوديم . هر قدر روابط با اين مجموعه ساز ها گسترده تر شود و آنها از هنر معاصر ايران بيشتر آگاه شوند شانس حضور ايران در عرصه هاي مهم جهاني در هنر هاي تجسمي افزايش مي يابد .
نظر شما