فقدان متولی معضل حوزه قرآن است/مدیریت تخصصی ضرورت فعالیتهای قرآنی

فقدان متولی از معضلات حوزه قرآن است/ تشریح شرایط متولی حوزه قرآن

محمدمهدی بحرالعلوم معاون ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان دارالقرآن الکریم در رابطه با ضرورت معین شدن یک متولی مشخص برای حوزه قرآن اظهار داشت: به طور قطع فقدان متولی در عرصه های مختلف فعالیتهای قرآنی به این حوزه صدماتی وارد کرده است.

وی افزود: فقدان متولی مشخص برای حوزه قرآن یکی از معضلات و آسیبهای این عرصه محسوب می شود و به نظر می رسد تا حل نشدن قطعی آن، این مشکلات و معضلها ادامه داشته باشند.

محمد مهدی بحرالعلوم با اشاره به شرایط متولی قرآن گفت: متولی حوزه قرآن باید از پشتوانه قانونی برخوردار باشد، مقبولیت داشته و از حضور نیروهای کارشناس و خبره در عرصه های مختلف قرآنی بهره بگیرد. این متولی باید در بدنه جامعه قرآنی پذیرفته شده و از بودجه لازم برخوردار شود.

وی تأکید کرد: مصوبات این متولی قرآنی باید از ضمانت اجرایی لازم برخوردار باشد و مصوبات آن برای جامعه قرآنی کشور لازم الاجرا بوده و به عنوان قانون تلقی شود.

معاون ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان دارالقرآن دررابطه با اینکه عده ای اعتقاد دارند بحث تولی گری حوزه قرآن از عهده یک سازمان یا یک نهاد برنمی آید با مطرح کردن این سوال که چرا نظارت بر چاپ و نشر و ترجمه، نمی تواند از سوی یک ارگان رسیدگی شود؟ گفت: مطرح کردن این بحث به مثابه پاک کردن صورت مسئله است.

وی اضافه کرد: صحبت از فعالیتهای قرآن است، نه جا افتادن فرهنگ قرآن و نهادینه شدن فرهنگ قرآنی در زندگی روزمره قرآن، مسئله سروسامان داشتن حوزه قرآن است. همانطور که تولی گری در حوزه های بازرگانی و وزرش را می توان در یک ارگان قرار داد فعالیتهای این حوزه مسئله سروسامان دادن به فعالیتهای قرآنی است نه جاافتادن فرهنگ قرآن و نهادینه شدن آن در جامعه.

بحرالعلوم در رابطه با شرایط لازم برای رسیدن این حوزه به یک انسجام مطلوب گفت: شورای توسعه فعالیتهای قرآنی یک حلقه واسط برای رسیدن به جایگاه مطلوب است. این شورا تفکیک وظایف را برعهده دارد و عاملی برای تفکیک وظایف میان سازمانهای مختلف است که اگر جدی تر گرفته شود عملکرد مورد انتظار حاصل خواهد شد.
 
متولی مشخص عامل رفع کم‌کاریها در حوزه قرآن است

حجت الاسلام مهدی رستم نژاد عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی در رابطه با ضرورت وجود یک متولی مشخص در حوزه قرآن گفت: درحال حاضر به علت تعدد متولیان نیاز واقعی درنظر گرفته نمی شود و علاوه بر زیانهای مختلف، خسارتهای معنوی نیز باید مدنظر باشد.

وی یادآور شد: به علت فقدان یک متولی مشخص هدف اصلی قرآن که همان هدایت و دستگیری انسان بوده تأمین نمی شوند.

رستم نژاد افزود: عدم وجود یک متولی مشخص موجب می شود این عرصه سروسامان علمی نداشته باشد و مرجعی برای پاسخ به پرسشهای مطرح شده وجود ندارد، این حوزه بیشتر حالت شخصی یافته است.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه تصریح کرد: از آنجا که متولی واحد این حوزه برای خود شرح وظایف خواهد داشت، درنتیجه در تمام حوزه ها مسئولیت پذیر می شود. چرا که وقتی بحث تولی به میان می آید، در کنار آن مسئولیت و مسئولیت خواهی هم مطرح می شود به طوری که سایرین حالت مطالبه پیدا می کنند.

حجت الاسلام رستم نژاد با تأکید بر اینکه وجود متولی موجب سامان این حوزه خواهد شد و بسیاری از آسیبهای آن رفع می شود درباره ضرورت این مرجع دارای صلاحیت گفت: وجود متولی می تواند به تعریف چشم اندازها و جهت ها در این بحث شده و در نهایت مشخص می شود که تا کنون در چه حوزه هایی کم کاری بوده تا بتوان از این پس به آن اشاره کرد و چه حوزه هایی بیشترین میزان توجه و تمرکز را دریافت کرده است.

وی درباره شرایط این متولی گفت: مسئله متولی حوزه قرآن با توجه به اینکه یک حوزه بسیار کلان است، نمی توان انتظار داشت به طور فردی پیش برود. متولی همچنین باید از توانایی نیازسنجی، شناخت استعدادهای قرآن و به کارگیری آنها برخوردار باشد. از این رو از یک فرد یا یک مؤسسه رسیدگی به تمام امور قرآنی بر نمی آید . باید سازمان عریض و طویلی وجود داشته باشد که تمام نهادها را زیر چتر خود بگیرد.

این قرآن پژوه یادآور شد: طی این مسیر تنها متولی می تواند میزان انطباق و انحراف نسبت به شرح وظایف را مشخص کند. اگر این امر براساس یک اندیشه محکم و قوی و ماندگی این اتفاق رخ دهد تمام کارها سامان می یابد.

وی تأکید کرد: نمی توان ادعا کرد وجود یک متولی می تواند به انجام تمام کارها به طور صحیح منتهی شود اما دست کم از این که هر روز این امور با ظاهر و لباس جدیدی اجرا شده و روز دیگر تغییر شکل دهد جلوگیری خواهد کرد.
 
شرایط متولی حوزه قرآن/ مشکلات ناشی از نداشتن متولی مشخص تشریح شد

احمد حاجی شریف معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن در سازمان دارالقرآن کریم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در رابطه با متولی مشخص در حوزه قرآن گفت: شک نیست که فقدان متولی مشخص در حوزه فعالیتهای قرآنی لطمه هایی را به عرصه قرآن وارد کرده است چرا که عملکردهای این حوزه دچار ناهماهنگی هستند .

حاجی شریف با اشاره به چندگانگی در نظام آموزشی قرآن به عنوان یکی از عرصه های فعالیتهای قرآنی به مطرح کردن این پرسش پرداخت که چند درصد از دانش آموزان فارغ التحصیل از دبیرستان دارای مهارت روخوانی و روانخوانی قرآن هستند؟

معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن در سازمان دارالقرآن کریم در ادامه اظهارات خود افزود: متولی مشخص حوزه قرآن باید دارای سه شرط مقبولیت، مشروعیت و سابقه اجرایی در این عرصه باشد. در میان تمام دستگاههایی که کارهای اجرایی می کنند باید بررسی کرد که کدام یک چنین شرایطی را دارند.

وی با اشاره به ضرورت دست یافتن حوزه فعالیتهای قرآنی به یک انسجام مطلوب گفت: وضعیت کنونی این عرصه به هیچ وجه نتایج و ثمرات مطلوبی را به دنبال ندارد.
 
متولی مشخص ضرورتی برای پایان ناهماهنگیها در حوزه قرآن است

حجت الاسلام حسین علوی مهر مدیر دانشنامه قرآن‌پژوهی با اشاره به اینکه فعالیتهای حوزه قرآن کریم پس از انقلاب اسلامی چند برابر شده و این امر در تمام فعالیتهای حوزه قرآن قابل مشاهده است.

وی افزود: به طور کلی رویکرد به قرآن درتمام ابعاد از جمله مباحث آموزشی، علمی و پژوهشی گسترده شده است که به عنوان نمونه می توان به تأسیس رشته های علوم قرآنی در مراکز دینی و آموزشی اشاره کرد.

حجت اسلام علوی مهر با تأکید بر اینکه فعالیتهای حوزه قرآن پس از انقلاب اسلامی تا ده ها برابر گذشته افزایش یافته است گفت: برای مثال در حوزه ترجمه قرآن، از دو دهه گذشته در ترجمه، نقد و مباحث ترجمه و همچنین بحثهای اساسی ترجمه روش و مبانی ترجمه و ترجمه های قرآن جهش چند برابر داشته ایم و مجله هایی در رابطه با ترجمه و نقد آن به بهره برداری رسیده است.

وی گفت: در گذشته ترجمه های قرآن بسیار اندک بودند و مباحث روش شناختی اصول و مبانی ترجمه در حد ناچیز مطرح شده بودند و در بحثهای نقد چیزی جز چند مقاله وجود نداشت؛ اما پس از انقلاب تمام این موارد در حد قابل توجهی گسترش پیدا کرده که شایان توجه است.

مدیر دانشنامه قرآن پژوهی با تأکید بر ناهماهنگیها و موازیکاریهایی که در برخی عرصه های فعالیتهای دینی مشاهده می شود تصریح کرد: برخی از این ناهماهنگی ها در حوزه نشر و آموزش مشاهده می شود. یکی از مشکلات ناشران چاپ کتابهای قرآنی مشابه و موازیکاری است. در عرصه چاپ این نوع کتابها به کرات مشاهده شده که کتابهایی با عناوین و مباحث مشترک اما با ناشرین و مؤلفین مختلف به چاپ می رسد. این کتابها دارای یک موضوع، یک نوع نظریه پردازی و مسائل مشترک هستند.

علوی مهر با تأکید بر اینکه هماهنگ کردن حوزه های مختلف قرآنی نیازمند یک بانی خاص و قدرتمند است گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز توسعه و ترویج فعالیتهای قرآنی می تواند متولی این عرصه شده و رهبری این امور را به دست گیرد. وجود هماهنگی بین عرصه های مختلف می تواند از موازیکاری در محتوا جلوگیری کند.

وی تأکید کرد: نشر کتابهای قرآنی در این عرصه باید الگوی بررسی رسانه های مقطع کارشناسی و دکترا را در دانشگاه ها مدنظر داشته باشند. در این فرآیند به شدت تلاش می شود موضوع مشترک و تکراری در رساله ها به تصویب نرسد و همواره عناوین آنها جدید و نو باشند. در کتابهای قرآنی نیز باید به سمت کارهای انجام نشده رفت و بر پاسخ به پرسشهای بی پاسخ جوانان تمرکز کرد.

حجت الاسلام حسین علوی مهر اضافه کرد: متولی حوزه قرآن اگر از قدرت مالی برخوردار باشد می تواند ارتباطات گسترده با تمام مراکز قرآنی داشته باشد، مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیتهای قرآنی با وجود افراد متخصص در این حوزه می تواند این کار را به عهده بگیرد.
 
جلوگیری ازموازیکاری درحوزه قرآن/عرصه قرآن به مدیریت تخصصی نیاز دارد

حجت الاسلام یعقوب جعفری نیا مفسر و قرآن پژوه اظهار داشت: قرآن دربرگیرنده رشته ها و عرصه های مختلفی است و وجود متولی مشخص به منظور هماهنگی فعالیتهای این عرصه ضروری است.

وی افزود: عرصه فعالیتهای قرآنی دارای رشته های مختلف و متعددی است و هر رشته ای متولی خاص خود را طلب می کند. برای مثال حوزه فنون قرائت و خوشخوانی و خطاطی را می توان تحت عنوان حوزه هنری جمع کرد، تفسیر آیات نیز خود یک رشته مهمی است که نیازمند کارشناسان مهم و معتبری است که با علوم فنون تفسیر آشنا باشند و همچنین نیازمند متولی برای هماهنگی این کارشناسان است. رشته ترجمه قرآن نیز نیازمند یک متولی قرآن است. یک رشته رسم الخط قرآن است و هرکدام نیازمند متولی خاص خود است.

این مفسر و قرآن پژوه اظهار داشت: درحال حاضر برای ترجمه قرآن مؤسسه ای به نام ترجمان وحی فعال است که به طور تخصصی به ترجمه قرآن  و هماهنگی در این عرصه می پردازد و تا کنون قرآن را به زبانهای مختلف منتشر کرده است. در رشته آموزش و روخوانی وزارت آموزش و پرورش فعال است و وزارت ارشاد باید به تمام عرصه های مختلف اشراف داشته باشد.

وی یادآور شد: در رابطه با موازیکاری برخی نهادها و سازمانها گفت: به طور کلی تمام فعالان عرصه فعالیتهای دینی در رشته های خاص خود کار می کنند اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید مسئولیت ممانعت از موازیکاری های این عرصه را برعهده بگیرد. وزارت ارشاد که خود دربرگیرنده مرکز هماهنگی و توسعه فعالیتهای دینی است می تواند به  نوعی به هماهنگی فعالیتهای عرصه قرآن رسیدگی کند.

جعفری نیا گفت: از سوی دیگر برخی فعالیتهای مردمی نیز انجام می شود که تاجایی که مضر نبوده و به قرآن صدمه نزند هیچ مانعی ندارد. اما فعالیتهای کلان چون ترجمه قرآن، نگارش کتابهای قرآنی و تفسیر قرآن باید زیر نظر نهادهای مسئول صورت بگیرد. درحال حاضر ترجه قرآن بسیار شایع شده و هرکس ترجمه ای از قرآن ارائه می دهد. پیشتر ترجمه های قرآن مورد بررسی قرار نمی گرفت اما درحال حاضر تمام این موارد به موسسه ترجمان وحی ارجاع داده می شود.

حجت الاسلام یعقوب جعفری نیا تصریح کرد: متولی قدرتمندی که بتواند تمام فعالیتها را زیر نظر داشته باشد وجود ندارد و تمام موارد در حد توصیه های اخلاقی است. متولی قرآنی باید مؤسسه ای با کارشناسان مختلف در سطوح بالا باشد و در هر رشته ای کارشناسان خاص خود را داشته باشد. متولی با صرف هزینه می تواند  در این زمینه اثرگذار باشد. انجام کارهای زیربنایی و دوری از اقدامات تشریفاتی نیز یکی از مشخصه های فعالیت یک متولی قرآنی است.
 
معرفی نهادهای مسئول در حوزه قرآن/ مدیریت تخصصی ضرورت فعالیتهای قرآنی

حجت الاسلام محمد نقدی رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی  با تأکید بر اینکه تا کنون اطلاع رسانی کاملی در عرصه متولی حوزه های مختلف قرآن نشده است، گفت: عرصه های مختلف قرآن در کشور بدون متولی نیستند. در سال 88 در شورای عالی انقلاب فرهنگی منشوری به ثبت رسیده که به طور عملی تمام حوزه ها و مأموریتهای مختلف قرآنی را میان دستگاه ها تقسیم کرده است.

وی افزود: براساس منشور توسعه فعالیتهای قرآنی بخش تبلیغ و ترویج به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بخش روخوانی و روانخوانی به آموزش و پرورش، بخش مطالعات و علوم پژوهشی به وزارت علوم واگذار شده و به طور کلی برای امور مختلف متولی تعیین شده است.

حجت الاسلام نقدی با اشاره به علاقه مردم ایران به قرآن گفت: در جامعه ما از آنجا که همه به قرآن علاقمند هستند هرکسی به خود اجازه می دهد در این حوزه ها دخالت کند. یکی از فعالیتهای خوب به منظور ساماندهی به امور مختلف قرآنی کشور راه اندازی مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیتهای قرآن است که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به علت پراکندگی در فعالیتهای عرصه قرآن تأسیس شد.

رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وی با تأکید بر فعالیت سازمان دارالقرآن کریم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی از 26 سال پیش اظهار داشت که به عنوان رئیس مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی برای ترجمه قرآن منتشر شده به زبان عربی ابتدا مجوز چاپ و نشر آن را از سازمان دارالقرآن دریافت می کنم. برگزاری مسابقات سراسر قرآن نیز برعهده سازمان اوقاف و امور خیریه است.

حجت الاسلام محمد نقدی با تأکید بر اینکه منشور فعالیتهای قرآنی سند راهبردی این فعالیتها است گفت: در این منشور تمام نهادهایی که به نحوی درگیر کار قرآن هستند عضویت دارند و از آنجا که حوزه قرآن یک عرصه واحد نیست نمی توان تمام مسئولیت آن را به یک ارگان سپرد. هنر در قرآن، حفظ، روخوانی، ترجمه و تفسیر و چاپ و نشر برخی از حوزه های مرتبط با فعالیتهای قرآنی هستند که هرکدام نیازمند فعالیت یک نهاد و یا ارگان با تمام قوا است، اما در صورتی که کار به یک نهاد واگذار شود بدون تردید خللهایی در اجرای آن وارد می شود.