به گزارش خبرگزاري مهر ، دكتر شائول بخاش استاد تاريخ در دانشگاه جرج ميسون آمريكا و تحليلگر و كارشناس مسائل ايران در موسسه بروكينگز در گفتگو با خبرنگار بين الملل خبرگزاري مهر در مورد توافقنامه اخير ايران و اتحاديه اروپايي گفت : اين توافقنامه يك توازن خوشايند از قوانين و تعهدات دو جانبه را نشان مي دهد . گفتگوي بلند وي با خبرگزاري مهر در سه بخش زير منتشر مي شود :
- ارزيابي و جنبه هاي توافقنامه اخير بين ايران و سه كشور اتحاديه اروپايي
وي در مورد محتويات توافقنامه گفت : در اين توافقنامه ايران به طور داوطلبانه پذيرفته است كه همه فعاليتهاي مربوط به غني سازي اورانيوم و چرخه سوخت هسته اي را به حال تعليق در آورد . اين مسئله شامل توليد ، وارد كردن يا مونتاژ سانتريفوژهاي گاز ، فعاليت بر جداسازي پلوتونيوم يا ساخت تاسيسات جداسازي پلوتونيوم و آزمايش در تاسيسات تبديل اورانيوم مي باشد . ايران همچنين به وضوح به بازرسيها براي اثبات پيروي اين كشور از تعهدات خود مجوز خواهد داد . در مقابل ، اتحاديه اروپايي توافق كرد كه گفتگوها را در مورد يك توافقنامه اقتصادي و تجاري از سر بگيرد و از مذاكرات براي ملحق شدن ايران به سازمان تجارت جهاني حمايت كنند و دسترسي ايران به تكنولوژي هسته اي را براي اهداف صلح آميز تامين كنند و سوخت نيروگاههاي هسته اي اين كشور را فراهم كنند .
اتحاديه اروپايي همچنين موافقت كرد كه با ايران در مورد مسائل امنيتي وارد بحث شود و اين درحالي است كه دو طرف در فعاليتهاي مبارزه با تروريستها از جمله مجاهدين خلق و القاعده همكاري خواهند كرد . ايران گفته است كه تعليق فعاليتهاي غني سازي اورانيوم تا زمانيكه مذاكرات با اتحاديه اروپايي ادامه داشته باشد باقي خواهد ماند .
بخاش در ادامه در مورد احتمال اينكه توافقنامه اخير راه بيانيه تهران را بپيمايد ، تاكيد كرد : روشن است كه بسياري از چيزها در حاليكه بحث در مورد اين مسائل ادامه دارد ، مي تواند مسير غلط را بپيمايد. امكان دارد ايران احساس كند كه به تكنولوژي كه به آن قول داده اند دست نيافته است و يا اروپاييها در گفتگوهاي تجاري به اندازه كافي همكاري نمي كنند . اروپاييها احتمال دارد احساس كنند كه ايران به اندازه كافي با تيمهاي بازرسي آژانس همكاري ندارد و يا در رابطه با برنامه هسته اي خود شفاف سازي كامل ندارد . اما دوطرف انگيزه هاي شديدي براي اجراي توافقنامه دارند و اين درحالي است كه مذاكرات ادامه دارد .
وي در ادامه افزود : ايران مي تواند از راه همكاري اقتصادي و تجاري بيشتر با اتحاديه اروپايي ، يك معامله بزرگ به دست اورد : ورود ايران به WTO براي اين كشور مهم است . جامعه جهاني به عنوان يك كل ، نگرانيهاي امنيتي ايران را در خليج فارس و منطقه خاورميانه ناديده گرفته است و اعتراف به نگرانيها و نيازهاي امنيتي ايران بوسيله اروپا (وعملا همچنين بوسيله امريكا ) يك گام مهم به جلو است .
تحليلگر بروكينگز در ادامه اظهار داشت : از سوي ديگر اروپاييها تمايل گسترده اي به تضمين اين مسئله كه ايران به اطاعت از تعهدات خود تحت قوانين NPT ادامه خواهد داد و به دنبال تسليحات هسته اي نيست ، دارند . آنها تمايل دارند ايران از فعاليتهايي كه احتمالا يك توانايي تسليحاتي به آن بدهد دور بماند و در حوزه اي از مسائل اقتصادي با اتحاديه اروپايي در تعامل باشد .
وي گفت : به طور خلاصه با توجه به مسائل بالا مي توان گفت احتمال از بين رفتن توافقنامه ايران و سه كشور اروپايي وجود دارد با اينحال اين امكان نيز وجود دارد كه اين توافقنامه دوام آورد و پايه اي براي همكاري عملي اتحاديه اروپايي و ايران به وجود اورد .
حق ايران براي دست يابي به تكنولوژي هسته اي و پاسخ جهان به ان
وي در خصوص حق ايران براي دستيابي به تكنولوژي هسته اي و پاسخ جامعه جهاني به اين حق گفت : البته ايران حق داشتن تكنولوژي هسته اي را دارد و اين كشور نشان داده است كه به تنهايي مي تواند اين تكنولوژي را توسعه دهد . تكنولوژي هسته اي آنچنان كه به نظر مي رسد ايرانيها فرض مي كنند ، پيشرفته ترين و پيشگامترين تكنولوژي جهان نيست .تكنولوژيهاي پيشگام بسياري هستند كه جامعه علمي ايران مي تواند بر آنها تمركز كند .
وي بدون اشاره به اين مسئله كه اعتماد سازي يك فرايند دو طرفه است ، گفت : مسئله ديگر اين است كه در گذشته ايران برخي از فعاليتهاي هسته اي خود را در تناقض با تعهدات خود در ان پي تي پنهان نگه داشت . و اين مسئله سوء ظن بين المللي را برانگيخته است . در همين حال ، نگراني بين المللي گسترده اي در مورد خطر انتشار تسليحات هسته اي وجود دارد و اين دليل فشار اتحاديه اروپايي بر ايران براي تعليق فعاليتهاي غني سازي سوخت است . براي رسيدن به يك تفاهم با اتحاديه اروپايي ايران ناچار است به يك تعادل ميان منافع و اهداف متضاد خود برسد . با توجه به واقعيت روابط ايران با جامعه جهاني توافقي كه با اتحاديه اروپا بدان رسيده شد يك توافق نا معقول و غير منطقي نيست .
وي گفت : فرصت بزرگي براي سنجيدن امتيازات بالقوه اين توافقنامه در چند ماه آينده وجود دارد .
موضع آمريكا : اقدام نظامي يا گفتگو
شائول بخاش در ادامه در مورد اينكه آمريكا براي حل اين مسئله كدام گزينه را بايد در پيش بگيرد آيا به تهديدات خود براي اقدام نظامي ادامه خواهد داد و يا مستقيما وارد گفتگو با ايران خواهد شد ، گفت : دولت بوش سياست روشني در قبال ايران و برنامه هسته اي اين كشور ندارد . اين دولت هم شامل طرفداران اقدامات تند، به عنوان نمونه ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت ، اصرار بر اعمال تحريم عليه ايران و طبق گزارشهاي برخي روزنامه ها حمله هوايي عليه تاسيسات هسته اي ايران است و هم شامل كساني است كه فكر مي كنند آمريكا بايد تلاش اتحاديه اروپايي را براي رسيدن به تفاهم با ايران در زمينه فعاليتهاي هسته اي اين كشورحمايت و تشويق كند . همچنين كساني وجود دارند كه باور دارند كه تعهداتي كه ايران به اتحاديه اروپايي داده است به همراه يك برنامه بازرسي گسترده مي تواند از آشنايي ايران با تسليحات هسته اي جلوگيري كند . همچنين كساني وجود دارند كه باور دارند ايران يك برنامه تسليحاتي پنهان را دنبال مي كند .
به هر حال در حال حاضر دولت بوش به طور جزئي لحن خود را نرمتر ساخته است . هم جرج بوش رئيس جمهور آمريكا و هم كالين پاول وزير امور خارجه سابق اين كشور گفته اند كه عناصر مثبتي را در توافقنامه بين ايران و اتحاديه اروپايي ديده اند . هنوز بسيار زود است كه سياست آمريكا در قبال ايران و برنامه هسته اي اين كشور را در دور دوم رياست جمهوري جرج بوش پيش بيني كنيم : تركيب تيم جديد بوش و اين مسئله كه آيا اراي تندروها غالب است يا ميانه روها بر سياست امريكا در قبال ايران موثر است .
وي در پايان اظهار داشت :درجه دخالت آمريكا در ايران آزادي اين كشور را براي فعاليت در اماكن ديگر محدود مي كند و قرائت دولت آمريكا از مقاصد و اقدامات بلند مدت ايران و مهمتراز همه سرنوشت توافقنامه بين ايران و اتحاديه اروپايي و اين مسئله كه تعهدات تا چه اندازه پيشرفت خواهند كرد مسائلي هستند كه آينده آنها را روشن خواهد ساخت .
نظر شما