به گزارش خبرگزاری مهر، در این مراسم که با حضور جمعی از مسئولان و هنرمندان برگزار شد، عبدالمجید حسینی‌راد هنرمند نقاش با بیان این که هنرهای سنتی ایران می‌تواند راهگشای هنر معاصر ایران باشد گفت: در زمان زمامداری شاه عباس اول اولین قهوه خانه‌های ایران در اصفهان شکل گرفت. قهوه‌خانه محلی بود برای ارائه فرهنگ، زیرا در این مکان ها شعرا اشعار خود را ارائه و شاهنامه خوانی نیز یکی از سنت های رایج بود.
وی افزود: همچنین قهوه خانه مکانی برای اشاعه مذهب هم بوده است. در این محیط نقاشانی نیز حضور داشتند که به تصویر کردن نقل‌های شاهنامه و نقل‌های مذهبی و قرآنی می‌پرداختند. در سندی که از صادقی بیک افشار کتابدار ارشد شاه عباس اول وجود دارد این موضوع آمده که در قهوخانه نقاشان حضور داشته و حتی به پذیرفتن سفارش نقاشی نیز می‌پرداختند.
حسینی‌راد در ادامه به شکل‌گیری نقاشی مردمی در ایران پرداخت و گفت: با اسنادی تاریخی که وجود دارد در همین دوران صفویه و با شکل‌گیری قهوه خانه‌ها ، هنر نقاشی مسیری جدا از نقاشی درباری را طی کرد و نوعی نقاشی مردمی را پایه گذاری کرد که محل ارائه آن قهوه خانه ها بوده است.
وی افزود: علاوه بر اسنادی که از مستشرقان غربی همچون شاردن فرانسوی موجود است. سندی از اعتضاد سلطنه پیشکار ناصرالدین شاه وجود دارد که در آن آمده وقتی به همراه شاه از بازار گذر می‌کردند نقاشی‌هایی در قهوه خانه‌ای وجود داشته که شاه از مضامین آنها خوشش نیامده و دستور به جمع آوری آنها می‌دهد. این نکته بیانگر آن است قهوه خانه محلی برای ارائه نقاشی هم بوده و قهوه خانه‌ها در آن دوران در حد نگارخانه‌های امروزی کار می‌کردند.
این نقاش ادامه داد: از آنجا که در دوران صفویه و قاجار قهوه خانه محلی عمومی برای رد و بدل اخبار بوده و پایه‌های فرهنگی از این مکانها شکل می گرفت. نقاشان قهوخانه‌ای با تصویر کردن نقل‌های شاهنامه‌ای و مذهبی نوعی فرهنگ سمعی و بصری را پیش از رایج شدن رادیو و تلویزیون پایه گذاری کردند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اوج و افول نقاشی قهوه خانه‌ای گفت: عمر مشخص نقاشی قهوه خانه‌ای از دوران قاجار تا پهلوی دوم است و پس از این زمان به دلیل روحیه تجددخواهی در ایران نقاشی قهوه خانه‌ای به حاشیه رانده شده و دچار افول می شود.
حسینی‌راد، همچنین جنبش هنر نوگرای ایران را مبتنی بر هنر نقاشی قهوه خانه‌ای دانست و افزود: در دهه 40 دوباره نگاه برخی از هنرمندانی نوگرای ایران به نقاشی قهوه خانه‌ای جلب شد و باعث دمیده شدن جانی دوباره به این هنر شدند. در این دهه هنرمندان مکتب سقاخانه با نگاه به نقاشی قهوه خانه‌ای و نگارگری‌ها و بافت‌های سنتی نقاشی ایرانی، راه را برای مطرح کردن نقاشی قهوه خانه‌ای باز کردند و دوباره این نوع نقاشی مطرح شد و بسیاری از آثار نقاشان قهوه‌خانه‌ای نیز به شکل مجموعه‌های خصوصی جمع آوری شد که یکی از خصوصی‌ترین این مجموعه آثار متعلق به مارکو گریگوریان است.
وی ادامه داد: البته این نگاه در دهه 40 در جهت احیای نقاشی قهوه خانه‌ای نبود، بلکه در راستای کمال بخشیدن به این هنر بود. پس می‌توان گفت نقاشی قهوه خانه‌ای و میراث کهن آن راه نجات بخش هنر معاصر ایران بود؛ زیرا در همین دهه هنر ایران راه به نمایشگاه‌های خارجی یافت و وارد جریان هنر روز دنیا شد.
حسینی راد گفت: بعد از انقلاب به هنر نقاشی قهوه‌خانه توجه خاصی شد، اما این توجه در راستای پژوهش و تحقیق نبود. می‌توان این توجه را اینگونه بیان کرد که پس از انقلاب از بازماندگان نقاشی قهوه‌خانه‌ای دلجویی شد و هرگز بررسی عمیقی از این هنر ارائه نشد. حتی در چند سال اخیر که به نقاشی قهو خانه‌ای توجه ویژه شده و نمایشگاه بزرگی در موزه هنرهای معاصر برای نقاشی قهوه‌خانه‌ای برپا شد ، هرگز این آثار در قالب یک کتاب و مقالات ارائه در این نمایشگاه به عنوان یک اثر پژوهشی منتشر نشد.
وی با اشاره به این که اسناد تاریخی هنر نقاشی قهوه‌خانه‌ای در کتابخانه‌ها و انبارها خاک می‌خورند، افزود: متاسفانه امروزه بسیاری از اسناد و آثار نقاشی قهوه‌خانه در انبارها و کتابخانه‌هایی حضور دارند که دسترسی به آنها غیر ممکن است و از بسیاری از آثار نقاشی قهوه‌خانه‌ای حتی نمی‌شود عکاسی کرد و آنها را در جامعه ارائه داد. همین مسئله امروز باعث شده که نقاشی قهوه خانه‌ای که زمانی در دهه 40 توانست هنر نوگرای ایران را رقم بزند، امروز نتواند وارد جریان هنر معاصر کشور شود. در حالی که فکر می کنم هنر نقاشی قهوه خانه‌ای همچنان نیز می‌تواند برای هنر معاصر ایران منبعی قابل توجه برای رسیدن به هنر مردمی باشد.
در ادامه این مراسم نمایشگاه آثار نقاشی قهوه خانه‌ای با حضور سیدمحمد سادات اخوی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سفیر کشور آذربایجان و جمعی از هنرمندان افتتاح شد. همچنین در این نمایشگاه مرشد ولی الله ترابی، نقالی و مرشد محسن میرزا علی پرده خوانی کردند.
دومین برنامه هنر ماه که به نمایش یکصد اثر نقاشی قهوه‌خانه‌ای از استادان برجسته؛ حسین قولرآغاسی، محمد مدبر، عباس بلوکی‌فر، حسن اسماعیلی زاده(چلیپا)، حسین همدانی، فتح الله قولرآغاسی، احمد خلیلی،محمد فراهانی، اسماعیل کیانی، محمد حمیدی، علی عباسی...؛ اختصاص دارد تا پایان مردادماه در موزه امام علی (ع) ادامه دارد.
کارگاههای تخصصی خلق نقاشی قهوه خانه‌ای زیر نظر استادان محمدرضا حمیدی و محمد فراهانی در حاشیه این نمایشگاه برگزار خواهد شد. هنر ماه رویدادی ماهانه است که با هدف تاکید بر پیوند هنر و شهروند و احیای هنرهای سنتی ایران اسلامی با حمایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و به مرکزیت باغ موزه هنرهای ایرانی برگزار می‌شود.
نظر شما