به گزارش خبرگزاري "مهر" فاطمه دانش كارشناس تاريخ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد ضمن بيان اين مطلب گفت: در استان يزد موقوفات بزرگي وجود داشته كه شرح مفصل آن در دو كتاب وقف نامه "ربع رشيدي" و "جامع الخيرات" ذكر گرديده است.
وي افزود: غير از اين منابع كتيبه هاي سنگي نيز وجود دارند كه بنا به فراخور و مضمون وقف در بناهاي تاريخي و فرهنگي نصب مي باشند و بر روي آنها شرح وقف هايي حجاري شده است كه به علت خاصيت وجوديشانهمچنان پايدار مانده اند و همانند دست نوشته ها به عنوان يك سند تاريخي، زنده و گويا تلقي مي شوند.
وي گفت: طي اين پروژه 31 سنگ نبشته وقف در شهرستان يزد بازخواني و مستندسازي شده است. از ميان اين كتيبه ها مي توان به كتيبه كاشي آبي رنگ مسجد جامع يزد (قديمي ترين سنگ نبشته در اين طرح) متعلق به تاريخ 765 ه.ق و كتيبه سردرآب انبار سيد الصحرا (جديدترين سنگ وقف) متعلق به تاريخ 1354 ه.ق اشاره كرد.
وي گفت: پيشينه هنر سنگتراشي در يزد به استناد سنگ نگاره هاي موجود در اين استان به هزاره دوم پيش از ميلاد مي رسد. از اين نمونه مي توان به "كوه ارنان" با نقش انسان و حيوان به صورت انتزاعي اشاره كرد.
وي افزود: پس از اين استفاده از سنگ با طرح هاي اسلامي در حدود قرن پنجم هجري به بعد ديده مي شود و البته طرح ها و نقش هاي هر دوره از هم متمايز است كه از قديمي ترين اين كتيبه ها مي توان به سنگ نبشته مسجد صندوقسازان و بقعه دوازدهم امام اشاره نمود.
كارشناس تاريخ ميراث فرهنگي و گردشگري افزود: از سنگتراشان يزد كه با ظرافت دستان خود هنري شگرف آفريدند مي توان "نورالدين كچوئي"، "محمود سنگتراش" و "محمد رضا حكيم" نام برد. البته قديمي ترين كتيبه هاي موجود در استان با دستان "احمد مُره" حك گرديده كه در قرن پنجم علاوه بر كتبيه هاي يزد، سنگي بر مرقد امام رضا (ع) به يادگار گذاشته است. اين سنگ در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوي نگهداري مي شود.
فاطمه دانش گفت: اين كتبيه هاي وقفي عموما عاري از تزيين اند ولي در بعضي از سنگ محراب ها كه نام وقف بر آنها ديده مي شود مي توان تزيينات محرابي و نقوش اسليمي منحصر به فردي را مشاهده كرد.
وي افزود: در اين پژوهش علاوه بر جنبه تاريخي به نقش هنري، ادبي و اجتماعي كتيبه ها پرداخته شده و در خصوص انگيزه وقف و محل نصب آنها، اطلاعاتي بيان شده است.
وي خاطرنشان ساخت كه اين كتبيه ها بنا بر محتوا در بناهايي نظير مساجد، حسينيه ها، آب انبارها ، سقاخانه ها ، كاروانسراها و بازارها نصب مي شده است. موقوفات بيشتر شامل اراضي زارعي ، قنات ها و املاك تجاري و مسكوني مي باشند كه اجاره و يا عايدات آن وقف بر مكاني خاص مي شده است.
وي افزود: اين كتيبه ها بيشتر به خط نسخ، ثلث و نستعليق و به شكل لوحه اي (ايستاده) ديده مي شود.
وي با اشاره به قدمت هنر سنگ تراشي و وجود تعداد بسيار زياد كتبيه هاي سنگي گفت: يكي از نيازهاي فرهنگي بسيار اولويت داد، راه اندازي موزه سنگ دراين استان مي باشد.
شايان ذكراست بعضي از اين كتيبه ها به لحاظ ويژگي هاي خاص هنري ، تاريخي حائز اهميت مي باشند و خود به تنهايي مي توانند در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسند.
نظر شما