خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب: دیوان شرقی - غربی شامل 12 بخش است که به ترتیب مغنی‌نامه، حافظنامه، عشق‌نامه، تفکیرنامه، رنج‌نامه، حکمت‌نامه، تیمورنامه، زلیخانامه، ساقی‌نامه، مثل‌نامه، پارسی‌نامه و خلدنامه نامیده شده‌اند.
گوته تحت تاثیر شعر و شعرای ایرانی این دیوان را سروده و در سال 1816 یادداشت‌ها و نوشته‌هایی برای درک بهتر دیوان غربی - شرقی تدارک می‌بیند. در این یادداشت‌های مفصل، گوته اطلاعاتی را در اختیار خواننده آلمانی قرار می‌دهد که برای درک بهتر دیوان راهگشاست؛ از قبیل شرح حال عبریان، اعراب، ایرانیان، شرح حال مختصری از پیامبر اسلام، خلفای راشدین، محمود غزنوی و نیز مهم‌ترین شاعران ایران که به اعتقاد وی، فردوسی، انوری، نظامی، جلاالدین رومی، سعدی، حافظ و جامی بوده‌اند.
به اعتقاد کورش صفوی، مترجم این کتاب «آنچه گوته را به سمت شرق و به ویژه ایران کشید، نه نهضت «غوغا و تلاش» بود نه مستعمرات اروپا و ویلیام جونز و نه هیچ‌یک از عواملی که متخصصین از نگاه علمی مطرح ساختند. آنچه او را به این سو کشید خود او بود. خلق و خوی گوته هیچ‌گاه با زمانه‌اش سازگار نبود. گوته همیشه عاشق بود و عاشق از دنیا رفت؛ عشقی که در اروپای آن ایام قابل توجیه نبود؛ عشقی که تنها در ادب شرق مهر تایید می‌خورد و همین عشق بود که او در حافظ دید.
در بخشی از مقدمه می‌خوانیم:
«برای گوته محمد (ص) و مسیح (ع) یکی‌ست. زیرا کلامشان برای او مهم است که هردو منجی‌اند...
این چه جنون است،
هرکه باورهای خود نیکو شمار!
اگر اسلام، تسلیم خدا معنی می‌دهد،
ما همه در سینه اسلام زنده مانیم و بمیریم.
گوته سخن از اسلام می‌آورد ولی کلامش عین مسیحیت است و جلب اینجاست که در پارسی‌نامه، آنگاه که پیر سخن می‌گوید، کلامش جز توحید نیست. شاید به همین دلیل باشد که «دیوان غربی-شرقی» یکی از جذاب ترین آثار گوته به شمار می‌رود. این اثر کوششی برای پیوند میان شرق و غرب است و همین نکته مووعی برای پژوهش فرهیختگان می‌شود.»
گوته در شعر لقب خود در حافظنامه آورده است:
شاعر. محمد شمس‌الدین مرا پاسخ ده.
که چرا ملتت، آن قوم برجسته و والا، تو را حافظ نامد؟
حافظ. پرسش‌ات را محترم می‌دارم
و بدان پاسخ می‌دهد.
مرا حافظ گویند زیرا به لطف حافظه‌ام،
قرآن ز بر دارم،
بی هیچ خطا؛
و آنچنان پرهیزگارم،
که زشتی‌هی زمانه،
نه در من و نه در آنانی چون من
که جسم و جان کلام پیامبر را دریافته‌اند،
اثر نکرد
...
دیوان غربی ـ شرقی در 252 صفحه، شمارگان 2000 نسخه و بهای 58000 ریال از سوی انتشارات هرمس منتشر شده است.
نظر شما