محمدرضا خاکی کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه درباره پژوهش در زمینه تئاتر و نشر آن به خبرنگار مهر گفت: به طور کلی، هنر تئاتر از توجهی که لازم است برخوردار نیست و فقط در مناسبت‌هایی که بیشتر جشنواره‌ها هستند مورد تمرکز و توجه قرار می‌گیرد. اما به محض آنکه آب‌ها از آسیاب می‌افتد همان آش و همان کاسه است.
وی ادامه داد: ما عده زیادی دانشجو، فارغ‌التحصیل و دانشکده تئاتر داریم ولی امکانات و فضاهای پژوهشی بسیار محدود است و می‌توان گفت تقریبا به طور متمرکز وجود ندارد. آنچه که امروز در حوزه پژوهش تئاتر و انتشار آن اتفاق می‌افتد حاصل علاقه شخصی است که سبب می‌شود گاهی آثاری منتشر شود. با این حال متاسفانه، این میزان کم انتشار هم آن‌طور که باید مورد ارزیابی، نقد و بررسی درخوری که نیازمند آن است قرار نمی‌گیرد.
این استاد دانشگاه درباره کتاب‌هایی که با موضوع گونه‌های فراموش‌شده و غیرکاربردی نمایش منتشر می‌شوند گفت: خوب است که درباره شکل‌هایی نمایشی که امروز وجود ندارد آثاری نوشته شود چرا که برخی از آنچه که مربوط به حافظه تاریخی تئاتر است ضبط می‌شود؛ اما به طور عام نوعی از بی‌برنامگی در پژوهش تئاتر دیده می‌شود.
خاکی به برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در ماه گذشته اشاره کرد و افزود: آیین و سنت در عرصه نمایش باقی نمانده است که بخواهیم جشنواره‌ای درباره آن داشته باشیم با این حال مشاهده می‌کنیم که این جشنواره همچنان با نمایش‌ها و موضوعات تکراری برگزار می‌شود. در حقیقت ادای نمایش سنتی را در می‌آوریم. میراث سنت باید از نسلی به نسل دیگر منتقل شود، اما ما هیچ مرکز آموزشی در این زمینه نداریم. بنابراین پژوهش در عرصه نمایش هر روز ضعیف‌تر خواهد شد. مجلات معدود تخصصی این حوزه نیز همچون کشکولی هستند که براساس اتفاقات جمع‌آوری شده‌اند و بیشترحرف‌هایشان، تکراری هستند.
وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر ما چند ده‌هزار نفر فارغ‌التحصیل تئاتر داریم اما کتاب‌های تئاتری که گاهی کمتر از هزار جلد تیراژ دارند، مدت‌ها طول می‌کشد تا به فروش برسند. بنابراین باید گفت که پژوهش نیازمند حمایت، توسعه، توجه جدی و نیازمند امکانات مناسب است. ما هنوز کتابخانه تخصصی در زمینه تئاتر نداریم تا پژوهشگران برای کار بهتر، از امکانات آن استفاده کنند و آنچه در زمینه پژوهش صورت می‌گیرد براساس داشته‌های شخصی است. این روزها هم که باب شده است پایان‌نامه‌ها تبدیل به کتاب می‌شود، هیچ نشست و گفتگویی درباره آن ها نمی‌بینیم. در نتیجه اندک پژوهش‌هایی هم که منتشر می‌شوند به دست فراموشی سپرده می‌شوند.
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه امیدوار است وضعیت تئاتر در همه جنبه‌هایش مورد توجه قرار گیرد گفت: وقتی شاهد اجرای نمایشنامه‌های ترجمه‌شده‌ای در تئاتر شهر هستیم که حتی خود کارگردان هم نویسنده نمایش‌اش را به درستی نمی‌شناسد، متاسفانه به این نتیجه می‌رسیم که پژوهش فراموش‌شده و تئاتر ما از زمانه خودش هم بی‌اطلاع است.
خاکی افزود: شنیدم که اخیرا هیئتی از مسئولان و هنرمندان به جشنواره تئاتر آوینیون رفته بودند که نمایش ببینند، فستیوال آوینیون بیش از یک ماه جریان دارد و همه برنامه‌های آن از ماه‌ها قبل تنظیم شده و معلوم است، اما دوستان وقتی به آنجا رسیدند که جشنواره در حال اتمام بود و اجرای نمایش‌های بخش اصلی به پایان رسیده بود. این موضوع نشان می‌دهد که مشکلات جدی در عرصه تئاتر وجود دارد.
وی گفت: لزومی ندارد چند نفر را به یک جشنواره بفرستیم. آیا بهتر نیست که این چند نفر را تقسیم کنیم و به جشنواره‌های مختلف بفرستیم تا با بخش وسیع‌تری از تئاتر دنیا آشنا شویم؟ این هم نشانه آن است که پژوهشی در کار نیست و کار جدی صورت نمی‌گیرد. اگر این نیاز وجود دارد که می‌خواهیم به تئاتر بالنده برسیم باید همه توجه جدی‌تری به همه زوایای آن داشته باشیم.
نظر شما